Από αύριο , Πέμπτη 30 Ιουνίου 2022, θα διεξάγονται υποβρύχιες εργασίες για την ανάδειξη του αρχαίου λιμανιού Αμαθούντας, στο πλαίσιο Ευρωπαϊκού διασυνοριακού προγράμματος με το ακρωνύμιο ΑΝΔΙΚΑΤ.
Το Τμήμα Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων σε ανακοίνωση αναφέρει ότι οι εργασίες αυτές θα διαρκέσουν το αργότερο μέχρι τις 7 Ιουλίου 2022. Το πρόγραμμα έχει στόχο την προβολή της υποβρύχιας αρχαιολογικής και φυσικής κληρονομιάς, μέσω της δημιουργίας καταδυτικών διαδρομών σε θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές σε Ελλάδα και Κύπρο.
Το Τμήμα Αρχαιοτήτων καλεί τους λουομένους στον χώρο του αρχαίου λιμανιού να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να αποφεύγουν την περιοχή, όπου εκτελούνται εργασίες, για τις οποίες υπάρχει κατάλληλη σήμανση στη θάλασσα και προειδοποιητικές πινακίδες στη ξηρά. Στην ανακοίνωση προστίθεται: “Παρακαλείται το κοινό να μην μετακινεί αρχαιότητες που τυχόν υπάρχουν στον βυθό είτε σημάνσεις που έχουν τοποθετηθεί στα πλαίσια του έργου. Οι εργασίες θα συνεχιστούν καθ’ όλη τη διάρκεια του Ιουλίου και το Τμήμα Αρχαιοτήτων θα επανέλθει με νέο ανακοινωθέν. Το Τμήμα Αρχαιοτήτων απολογείται εκ των προτέρων για οποιανδήποτε ταλαιπωρία που τυχόν θα προκληθεί”.
Η πρώτη ξενάγηση
Το Εργαστήριο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (ΕΡΕΝΑΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου ανακοίνωσε σήμερα, με ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ότι το πρώτο θαλάσσιο αρχαιολογικό πάρκο στην Κύπρο είναι πλέον έτοιμο να υποδεχτεί τους πρώτους επισκέπτες του το Σάββατο , 9 Ιουλίου 2022, από 08:30 – 12:30. Ξενάγηση για λουόμενους: 09:00
Η δημιουργία Αρχαιολογικού Πάρκου στο Αρχαίο Λιμάνι Αμαθούντας
Το Εργαστήριο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου, το Τμήμα Αρχαιοτήτων, και το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών έχουν αναλάβει την ανάδειξη του αρχαίου λιμανιού και της Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής της Αμαθούντας, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού διασυνοριακού προγράμματος ΑΝΔΙΚΑΤ (http://www.greece-cyprus.eu/https://andikat.eu/). Το πρόγραμμα, το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΤΠΑ) και από Εθνικούς Πόρους της Ελλάδας και της Κύπρου (Πρόγραμμα Συνεργασίας Interreg V-A Ελλάδα – Κύπρος 2014-2020), επικεντρώνεται στη δημιουργία καταδυτικών διαδρομών σε θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές σε Ελλάδα και Κύπρο, ως ένα μέσο για την προβολή και την προστασία της υποβρύχιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Κύπρου τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του αρχαίου λιμανιού της Αμαθούντας ήταν ο λόγος επιλογής του μνημείου αυτού για τη δημιουργία του πρώτου υποβρύχιου αρχαιολογικού πάρκου στην Κύπρο. Πρόκειται για μία από τις καλύτερα διατηρημένες θέσεις αρχαίων λιμενικών εγκαταστάσεων στην ανατολική Μεσόγειο και τη μοναδική αντίστοιχη θέση στην Κύπρο που δεν έχει υποστεί αλλοίωση από σύγχρονες χρήσεις. Η χρονολόγηση και τα αρχαιολογικά χαρακτηριστικά του λιμανιού έχουν τεκμηριωθεί από την ανασκαφή που διενεργήθηκε τη δεκαετία του 1980 από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών, υπό τη διεύθυνση του Jean-Yves Empereur. Τέλος, τα σωζόμενα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα βρίσκονται σε μικρό βάθος (0,80-1,50μ) και κοντά στην ακτή, γεγονός που καθιστά τη θέση προσβάσιμη από το ευρύ κοινό. Αξίζει να σημειωθεί ότι για αυτούς ακριβώς τους λόγους το αρχαίο λιμάνι έχει ενταχθεί στη Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή Αμαθούντας, δημιουργώντας έτσι ιδανικές συνθήκες για έναν πρότυπο υποβρύχιο αρχαιολογικό χώρο.
Σχετικά τονίζεται : “Με την πεποίθηση ότι η πολιτιστική και φυσική κληρονομιά αποτελούν αναπόσπαστα τμήματα του μοναδικού υποβρύχιου τοπίου της Αμαθούντας, επελέγησαν με μεγάλη προσοχή επεμβάσεις ήπιου χαρακτήρα. Ενημερωτικές πινακίδες που θα τοποθετηθούν τόσο στη ξηρά όσο και υποβρυχίως, θα ενθαρρύνουν τους επισκέπτες να κολυμπήσουν στο αρχαίο λιμάνι. Επιπλέον, στο πλαίσιο του προγράμματος θα αναπτυχθεί μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα που θα παρέχει στους επισκέπτες αναλυτικές πληροφορίες για την περιοχή. Τέλος, με στόχο την αποκάλυψη και την συντήρηση των σωζομένων τμημάτων των λιμενοβραχιόνων, κρίθηκε απαραίτητη η απομάκρυνση της θαλάσσιας βλάστησης που τα καλύπτει. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στα λιβάδια του προστατευόμενου είδους Posidonia oceanica που καλύπτουν την περιοχή. Μετά από σχετική άδεια που λήφθηκε από το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών και από την Επιστημονική Επιτροπή του Τμήματος Περιβάλλοντος (Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος), αποφασίστηκε η απομάκρυνση ενός πολύ μικρού τμήματος της Ποσειδωνίας της περιοχής του λιμανιού. Η σχετική απόφαση υπογράμμισε επίσης τη σημασία της ανάδειξης και συντήρησης του μοναδικού αυτού υποβρύχιου αρχαίου μνημείου για την Κύπρο. Με τον τρόπο αυτό δίνεται για πρώτη φορά στο κοινό η δυνατότητα να επισκεφθεί ένα καταβυθισμένο αρχαίο μνημείο, να βιώσει το μοναδικό οικοσύστημα της περιοχής και να αντιληφθεί την πολλαπλή του σημασία”.
Στο πλαίσιο των εργασιών για τη δημιουργία του πρώτου υποβρυχίου αρχαιολογικού πάρκου στην Κύπρο, πραγματοποιήθηκε η ψηφιακή αποτύπωση του αρχαίου λιμανιού της Αμαθούντας.
Την υψηλής ακρίβειας φωτογραμμετρική αποτύπωση του αρχαίου λιμανιού, για πρώτη φορά από αέρος και υποβρυχίως, διενήργησε το εργαστήριο Φωτογραμμετρίας και Μηχανικής Όρασης (#phvislab) του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΤΕΠΑΚ), υπό τη διεύθυνση του Αναπληρωτή Καθηγητή Δημήτριου Σκαρλάτου.
Με βάση την αποτύπωση, θα δημιουργηθεί λεπτομερής ψηφιακός χάρτης που θα χρησιμοποιηθεί για τη μελέτη και ανάδειξη του αρχαίου λιμανιού, ως αναπόσπαστου τμήματος του αρχαιολογικού χώρου της Αμαθούντας.
Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του διασυνοριακoύ προγράμματος Andikat της ΕΕ, με τη συμμετοχή του Εργαστηρίου Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (ΕΡΕΝΑΕ) της Ερευνητικής Μονάδας Αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Κύπρου), του Τμήματος Αρχαιοτήτων και του Τμήματος Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών.
Βανδαλισμός πινακίδων στο αρχαίο λιμάνι Αμαθούντας
Η ομάδα του Εργαστηρίου Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών, που δούλεψε για τη δημιουργία υποβρύχιου αρχαιολογικού πάρκου στο λιμάνι της Αμαθούντας, έβαλε πολύ μεράκι και κόπο και σκέφτηκε τρόπους να απευθυνθεί όχι μόνο στους κολυβητές, αλλά και στους επισκέπτες, οι οποίοι περπατούν καθημερινά στον ωραίο παραλιακό πεζόδρομο της Αμαθούντας και δεν έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν το σημαντινό αυτό υποβρύχιο μνημείο και τον περίγυρό του.
Σε ανάρτηση του ΕΡΕΝΑΕ διαβάσαμε για τις ζημιές, που προκάλεσαν κάποιοι ανεγκέφαλοι
“Δυστυχώς στη διάρκεια του τριημέρου του Αγίου Πνεύματος, οι πινακίδες βανδαλίστηκαν, όπως μας ενημέρωσε ο αρχαιολογικός λειτουργός Λεμεσού Γ. Βιολάρης (οι φωτογραφίες είναι δικές του). Μαζί τους τραυματίσθηκε βάναυσα και ο ενθουσιασμός των νέων επιστημόνων που δούλεψαν με σεβασμό στο δημόσιο χώρο, στο τοπίο και στο μνημείο.
Είναι λυπηρό και αποκαρδιωτικό.
Γιατί είναι άραγε τόσο δύσκολο να αγαπήσουμε και να σεβαστούμε τον δημόσιο χώρο που ανήκει σε όλους μας;”.
Το ΕΡΕΝΑΕ
Το Εργαστήριο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (ΕΡΕΝΑΕ) ιδρύθηκε το 2011 από το Πανεπιστήμιο Κύπρου, στο πλαίσιο ομώνυμης εναρκτήριας χρηματοδότησης, και ανήκει στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Σκοπός της ίδρυσής του ήταν να ενσωματώσει όλες τις μέχρι τότε δραστηριότητες που σχετίζονταν με την Ενάλια Αρχαιολογία και να αποτελέσει ένα δυναμικό χώρο έρευνας και εκπαίδευσης.
Το ΕΡΕΝΑΕ είναι ο μόνος φορέας στην Κύπρο που διεξάγει συστηματικές υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες: μία έρευνα επιφανείας (στο αγκυροβόλιο της Ξυλοφάγου) και δύο συστηματικές ανασκαφές ναυαγίων βρίσκονται σε εξέλιξη (Ναυάγιο Μαζωτού και Ναυάγιο στα Νησιά Παραλιμνίου) ενώ έχει διεξάγει αναγνωριστική έρευνα επιφανείας στο βορειοδυτικό παραλιακό μέτωπο της Πάφου. Παράλληλα με τις υποβρύχιες έρευνες, διεξάγονται δύο επιδοτούμενα ερευνητικά προγράμματα με αντικείμενο τη ναυτική ιστορία και παράδοση της Κύπρου. Το πρώτο, με τίτλο ‘Πλέοντας στην Κύπρο ανά τους αιώνες’ (Sailing in Cyprus through the ages) έχει στόχο την καταγραφή του ιστορικού και αρχαιολογικού ναυτικού τοπίου του νησιού ενώ το δεύτερο, με αντικείμενο τα ναυτικά χαράγματα έχει τίτλο: ΚΑΡΑΒΟΙ: Τα ναυτικά ακιδογραφήματα των μεσαιωνικών μνημείων της
Κύπρου : χαρτογράφηση, αποτύπωση και ψηφιοποίηση.
Το ΕΡΕΝΑΕ διαθέτει τον βασικό εξοπλισμό για τη διεξαγωγή των ερευνών πεδίου. Μεγάλο τμήμα του εξοπλισμού αυτού έχει παραχωρηθεί από το Ίδρυμα ΘΕΤΙΣ ενώ το σκάφος του εργαστηρίου, ΑΝΔΡΕΑΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, και ο υπόλοιπος εξοπλισμός έχουν αποκτηθεί με δαπάνες του Πανεπιστημίου Κύπρου. Το εργαστήριο διαθέτει επίσης τον δικό του εξυπηρετητή, λογισμικά και ηλεκτρονικούς υπολογιστές για την αποθήκευση και επεξεργασία των δεδομένων του.
Σε όλα τα ερευνητικά προγράμματα του Εργαστηρίου, υποβρύχια και χερσαία, δίνεται μεγάλη έμφαση τόσο στην εφαρμογή ψηφιακών μεθόδων καταγραφής και αποτύπωσης όσο και στη διαχείριση των δεδομένων. Για το σκοπό αυτό έχει σχηματιστεί μια ομάδα συνεργατών με αντικείμενο την ψηφιακή επεξεργασία των αρχαιολογικών δεδομένων, την αναβάθμιση των υπολογιστικών συστημάτων και την προσαρμογή τους στις ανάγκες της αρχαιολογικής τεκμηρίωσης και ερμηνείας.
To ΕΡΕΝΑΕ έχει ένα ευρύ δίκτυο συνεργατών, όπως το Nautical Archaeological Society της Βρετανίας αλλά και Κυπριακούς φορείς όπως: το Ωκεανογραφικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Κύπρου, το Τμήμα Αρχαιοτήτων, το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Γεωπληροφορικής του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου και το Κυπριακό Ινστιτούτο.
Διευθύντρια της Ερευνητικής Ομάδας είναι η καθηγήτρια Στέλλα Δεμέστιχα
Στην Ομάδα συμμετέχουν:
Μεταπτυχιακή Συνεργάτης
Ειρήνη Κατσούρη (Xρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Honor Frost)
Μεταπτυχιακοί Φοιτητές
Άννα Δημητρίου
Εύη Καρυδά
Συνεργάτες
Αντώνης Νεοφύτου, υπεύθυνος τεκμηρίωσης
Κωνσταντίνος Νικολάου, υπεύθυνος πλωτών μέσων
Χρήστος Πατσαλίδης, υπεύθυνος καταδύσεων
