Από τις κατά καιρούς επιδρομές στον κίνδυνο της διαίρεσης ενός ευρωπαϊκού κράτους.
Του Διακόνου Επιφανίου Παπαντωνίου*
Κατά το έτος 2022, συμπληρώνονται 1330 χρόνια από τη σύγκληση της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου, η οποία συνήλθε από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό τον Β’ τον Ρινότμητο το 692μ.Χ, στην Κωνσταντινούπολη, με σκοπό την ολοκλήρωση του έργου των δύο προγενέστερων Οικουμενικών Συνόδων, της Πέμπτης (553 μ.Χ) και της Έκτης (680 μ.Χ).
Ανάμεσα στην πλειάδα κανόνων που συνέταξε ή επικύρωσε η Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδος, ώστε ν’ αντιμετωπίσει και να επιλύσει σημαντικά προβλήματα που εμφανίστηκαν στη ζωή της Εκκλησίας, βρίσκεται και ο ΛΘ’ (39ος) Κανόνας, ο οποίος κάνει μνεία στη μετοικεσία Κυπρίων στην περιοχή της Αρτάκης-Κυζίκου (προποντιακή ακτή του Ελλησπόντου), τραγικό επακόλουθο των επιπτώσεων που είχαν οι Αραβικές επιδρομές (7ος-10ος αι. μ.Χ) κατά της νήσου και του λαού της. Επικυρώνει επίσης το Αυτοκέφαλο της Εκκλησίας Κύπρου, (το οποίο είχε αναγνωριστεί κατά την Γ’ Οικουμενική Σύνοδο της Εφέσου το 431μ.Χ), ενώ αναφέρεται στα δίκαια και τα προνόμια, που εκάστοτε απολαμβάνει η Εκκλησία της Κύπρου.
Παραθέτουμε το σχετικό κείμενο μαζί με τη νεοελληνική απόδοση
Πρωτότυπο Κείμενο
«Τοῦ ἀδελφοῦ καὶ συλλειτουργοῦ ἡμῶν Ἰωάννου, τοῦ τῆς Κυπρίων νήσου προέδρου, ἅμα τῷ οἰκείῳ λαῷ, ἐπὶ τὴν Ἐλλησπόντιον ἐπαρχίαν, διά τε τὰς βαρβαρικὰς ἐφόδους, διά τε τὸ τῆς ἐθνικῆς ἐλευθερωθῆναι δουλείας, καὶ καθαρῶς τοῖς σκήπτροις τοῦ χριστιανικωτάτου κράτους ὑποταγῆναι, τῆς εἰρημένης μεταναστάντος νήσου, προνοίᾳ τοῦ φιλανθρώπου Θεοῦ, καὶ μόχθῳ τοῦ φιλοχρίστου καὶ εὐσεβοῦς ἡμῶν βασιλέως, συνορῶμεν, ὥστε ἀκαινοτόμητα διαφυλαχθῆναι τὰ παρὰ τῶν ἐν Ἐφέσῳ τὸ πρότερον συνελθόντων θεοφόρων Πατέρων τῷ θρόνῳ τοῦ προγεγραμμένου ἀνδρὸς παρασχεθέντα προνόμια, ὥστε τὴν νέαν Ἰουστινιανούπολιν τὸ δίκαιον ἔχειν τῆς Κωνσταντινουπόλεως, καὶ τὸν ἐπ᾿ αὐτῇ καθιστάμενον θεοφιλέστατον ἐπίσκοπον, πάντων προεδρεύειν τῶν τῆς Ἑλλησποντίων ἐπαρχίας, καὶ ὑπὸ τῶν οἰκείων ἐπισκόπων χειροτονεῖσθαι, κατὰ τὴν ἀρχαίαν συνήθειαν. Τὰ γὰρ ἐν ἑκάστῃ ἐκκλησίᾳ ἔθη, καὶ οἱ θεοφόροι ἡμῶν Πατέρες παραφυλάττεσθαι διεγνώκασι, τοῦ τῆς Κυζικηνῶν πόλεως ἐπισκόπου ὑποκειμένου τῷ προέδρῳ τῆς εἰρημένης Ἰουστινιανουπόλεως, μιμήσει τῶν λοιπῶν ἁπάντων ἐπισκόπων, τῶν ὑπὸ τὸν λεχθέντα θεοφιλέστατον πρόεδρον Ἰωάννην, ὑφ᾿ οὗ χρείας καλούσης, καὶ ὁ τῆς αὐτῆς Κυζικηνῶν πόλεως ἐπίσκοπος χειροτονηθήσεται».
Η Πενθέκτη εν Τρούλω Συνόδου, 16ος αιώνας (ubipetrusibiecclesiahome.files.wordpress.com)
Νεοελληνική Απόδοση
“Επειδή ο αδερφός και συλλειτουργός μας Ιωάννης, ο πρόεδρος της νήσου Κύπρου, μαζί με τον λαό του μετανάστευσε από το νησί, που έχουμε αναφέρει, στην επαρχία του Ελλησπόντου και εξαιτίας των βαρβαρικών επιδρομών και εξαιτίας του ότι έχει ελευθερωθεί από τη δουλειά των Εθνικών και κατατάχτηκε ως γνήσιος υπήκοος υπό τα σκήπτρα του χριστιανικότατου κράτους με την πρόνοια του φιλάνθρωπου Θεού και με το μόχθο του φιλόχριστου και ευσεβούς βασιλιά μας, αποφασίζουμε να διαφυλαχτούν χωρίς καινοτομίες τα προνόμια που παραχωρήθηκαν στο θρόνο του άντρα, που αναφέραμε προηγουμένως, από τους θεοφόρους Πατέρες οι οποίοι συνήλθαν παλαιότερα στην Έφεσο, ώστε η νέα πόλη του Ιουστινιανού να έχει τα δίκαια της Κωνσταντινούπολης και ο θεοφιλέστατος επίσκοπος που εγκαθίσταται σ’ αυτήν, να προεδρεύει σε όλους όσοι κατοικούν στην επαρχία του Ελλησπόντου , και να χειροτονείται από τους επισκόπους του σύμφωνα με την παλιά συνήθεια. Γιατί οι θεοφόροι Πατέρες μας έχουν αποφασίσει να διαφυλάττονται οι συνήθειες της κάθε εκκλησίας, ώστε ο Επίσκοπος Κυζίκου να υπάγεται στην πρόεδρο της πόλης του Ιουστινιανού που αναφέρθηκε, κατά μίμηση και όλων των άλλων επισκόπων, οι οποίοι υπάγονται στο θεοφιλέστατο πρόεδρο της εκκλησίας Ιωάννη, που είπαμε παραπάνω, από τον οποίο θα χειροτονηθεί και ο επίσκοπος της ίδιας της Κυζίκου, αν το απαιτεί η ανάγκη”. Π.Ι. Ακανθόπουλου, Κώδικας ιερών Κανόνων (Κείμενο-Ερμηνεία-Σχόλια) και Εκκλησιαστικής νομοθεσίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, σ. 128-131, Βάνιας-Θεσσαλονίκη 2009)
Η γεωγραφική θέση της Κύπρου στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων και πολιτισμών, αποτελούσε ανέκαθεν πόλο έλξης για όσους ήθελαν να διαδραματίζουν ρόλο πρωταγωνιστικό στη Μέση Ανατολή. Σε διάφορες περιόδους της ιστορίας, αυτή η γεωπολιτική της υπεραξία που υπήρξε «ευχή και κατάρα», προκάλεσε αρκετά δεινά στο νησί και τους κατοίκους του. Καταστροφές, λεηλασίες, σφαγές, σύλληψη αιχμαλώτων, σύληση και καταστροφή εκκλησιών και μνημείων, είναι μερικά από τα τραγικά αποτελέσματα της λυσσαλέας επίθεσης των διαφόρων κατακτητών. Παράλληλα, η συνομολόγηση συνθηκών μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, ταπείνωσαν τον λαό καταδυναστεύοντάς τον με την επιβολή φόρων και απειλώντας την επιβίωσή του .
Οι επιδρομές των Αράβων είχαν ως αποτέλεσμα, το 691μ.Χ οι κάτοικοι της Κύπρου να διαταχθούν να εγκαταλείψουν την πατρική γη, τις εστίες, τις περιουσίες τους και τα όποια υπάρχοντά τους για να εγκατασταθούν σε ξένη γη. Ένα μέρος του πληθυσμού μεταφέρθηκε στη Συρία, όπου βρισκόταν υπό την εξουσία τους, σε συνθήκες ομηρίας, συνεχίζοντας να καταβάλλουν φόρους υποτελείας στους κατακτητές.
Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Ιωάννης ο Α’, θέλοντας να σώσει το ποίμνιό του από τη σφαγή και την ερήμωση, κατόπιν συμβουλής και βοήθειας του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού Β’ του Ρινότμητου, μετέφερε όσους διασώθηκαν σε μια μακρινή και άγνωστή τους περιοχή, κοντά στην Προποντιακή ακτή του Ελλησπόντου. Η περιοχή στην οποία μετοίκησαν, ονομάστηκε Νέα Ιουστινιανή από το όνομα του Αυτοκράτορα και ο Αρχιεπίσκοπος Ιωάννης λαμβάνει τον τίτλο του αρχιεπισκόπου Νέας Ιουστινιανουπόλεως. Μετά την εκδίωξη των Αράβων το 965μ.Χ και αφού σταμάτησαν οι επιδρομές, ο Αρχιεπίσκοπος επανήλθε μαζί με το ποίμνιό του στην Κύπρο το 698μ.Χ, φέροντας έκτοτε τον τίτλο «Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου».
Τα 300 και πλέον χρόνια Οθωμανικής σκλαβιάς (1571 μ.Χ και εξής), που ακολούθησαν την Φραγκοκρατία και Ενετοκρατία (1191 – 1571 μ.Χ), άφησαν την Κύπρο εξαθλιωμένη, σε πλήρη οικονομική και κοινωνική παρακμή και αποσύνθεση. Η Αγγλία, έχοντας τις βλέψεις της στην ανατολική Μεσόγειο, έψαχνε με κάθε τρόπο ευκαιρία, ν’ αποκτήσει πρόσβαση στην Κύπρο για να προωθήσει τα συμφέροντά της.
Έτσι, στο πλαίσιο την εργασιών του Συνεδρίου του Βερολίνου (Ιούνιος- Ιούλιος 1878), το οποίο αναθεώρησε την προηγηθείσα Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (1877/8), που επισφράγισε τη νίκη Ρωσίας, στον πόλεμο εναντίον της Υψηλής Πύλης, Μ. Βρετανία και Οθωμανική Αυτοκρατορία, διεξήγαγαν μυστικές διαπραγματεύσεις μεταξύ τους καταλήγοντας σε μια ύπουλη συμφωνία στις 4 Ιουνίου 1878 στην Κωνσταντινούπολη, η οποία και καθόρισε το μέλλον της Κύπρου.
Με βάση αυτή τη μυστική σύμβαση, την ονομαζόμενη συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως ( Αγίου Στεφάνου) , η Οθωμανική Αυτοκρατορία εκχώρησε τη διοίκηση της Κύπρου στη Μ. Βρετανία με καθεστώς εκμίσθωσης και αντάλλαγμα τη στρατιωτική ενίσχυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για την αντιμετώπιση ενδεχόμενης προέλασης της Ρωσίας στην ασιατική Τουρκία.
Η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (el.wikipedia.org/wiki)
Μέσα από τα άρθρα, τα διατάγματα και το αυτοκρατορικό φιρμάνι της 1ης Ιουλίου 1878, το οποίο επέβαλε στις αρχές και στους τοπικούς ηγέτες των Οθωμανών να παραδώσουν το νησί προς την Μ. Βρετανία, χωρίς την παραμικρή αντίσταση, φανερώνονται οι απροκάλυπτοι ή συγκαλυμμένοι αποικιοκρατικοί σχεδιασμοί των Άγγλων για την καθολική υποδούλωση της Κύπρου.
Ο έλεγχος της Κύπρου επέτρεπε πλέον στη Μεγάλη Βρετανία να ανακτήσει τη στρατιωτική της επιρροή και έλεγχο στη νευραλγικής σημασίας περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Σκοπός των Άγγλων βάσει των διαχρονικών μεθοδεύσεών τους -έως σήμερα- παραμένει η κατάλυση της κρατικής υπόστασης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η άρνηση της Τουρκίας να ταχθεί, με τους Γερμανούς κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο το 1914, εξόργισε την Αγγλία δίδοντας της την ευκαιρία, να κηρύξει ως άκυρη τη συμφωνία της 4ης Ιουνίου 1878 και να προσαρτήσει την Κύπρο στη Βρετανική Αυτοκρατορία. Η Κεμαλική Τουρκία, χωρίς να προβάλει οποιαδήποτε ουσιαστική αντίσταση, αποδέχθηκε αδιαμαρτύρητα την προσάρτηση, που επισφραγίστηκε στις 10 Αυγούστου 1920, με τη συμφωνία των Σεβρών (άρθρο 117 που επέβαλλε την αγγλική υπηκοότητα), η οποία επικυρώθηκε αργότερα βέβαια κατά την συνθήκη της Λωζάννης στις 23 Αυγούστου 1923 σύμφωνα με το άρθρο 20.
Η συνθήκη, που επήλθε μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, προέβλεπε την οριστική και αμετάκλητη εγκατάλειψη όλων των δικαιωμάτων της Τουρκίας επί της Κύπρου, η οποία ανακηρύχθηκε πλέον επίσημα ως αποικία του Βρετανικού Στέμματος. Αν και η Συνθήκη της Λωζάννης εξακολουθεί, υποτίθεται, να ισχύει μέχρι σήμερα, ωστόσο, η εσκεμμένη παραβίασή της στα χρόνια που ακολούθησαν επέτρεψε την έντεχνη μετατροπή, από Βρετανούς και Τούρκους, του αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959 σε ενδοκοινοτικό πρόβλημα.
ΦΩΤΟ: zarpanews.gr
Με τον τερματισμό της βρετανικής κυριαρχίας επί της Κύπρου και την ίδρυση ανεξάρτητου κράτους, ο κυπριακός λαός ευελπιστεί να απολαύσει μια ειρηνική ζωή σε συνθήκες δημοκρατίας και ελευθερίας. Το μέλλον, ωστόσο, απέδειξε πως Βρετανοί και Τούρκοι είχαν άλλα σχέδια για την Κύπρο με τις τραγικές συνέπειες της Τουρκικής εισβολής το 1974 τις οποίες συνεχίζει να βιώνει μέχρι σήμερα η πατρίδα μας. Χιλιάδες νεκροί, αιχμάλωτοι και αγνοούμενοι που δολοφονήθηκαν, εκατοντάδες πρόσφυγες που εκδιώχθηκαν, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, τα χωριά τους και έγιναν ξένοι στην ίδια τους την πατρίδα. Επιπλέον ο εποικισμός των κατεχομένων εδαφών με στόχο την αλλοίωση του δημογραφικού χαρακτήρα του νησιού, είναι εμφανής. Δυστυχώς τα σχέδια των Τούρκων με την υπόγεια υποστήριξη της Αγγλίας, δεν έχουν τέλος.
Ο λαός της Κύπρου στη μακραίωνη ιστορία του ζει την επανάληψη αυτού του τραγικού αφηγήματος, σαν ένα φαύλο κύκλο χωρίς αδιέξοδο, με τους επίδοξους ηγεμόνες κάθε εποχής να θέλουν να κατακτήσουν το νησί, προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα άνομα συμφέροντά τους.
Τα όσα συμβαίνουν στον κόσμο σήμερα και ειδικότερα στη Μέση Ανατολή, η οποία «φλέγεται» από τους πολέμους και τις ανεπίλυτες συγκρούσεις των διαφόρων πολιτισμών καταδεικνύουν πως, αυτός που θα καταφέρει να έχει υπό τον πλήρη έλεγχό του τη Μέση Ανατολή, θα είναι πιθανόν και ο ιδρυτής της επόμενης «Αυτοκρατορίας» ή ο αναβιωτής μιας προγενέστερης εξουσιαστικής κατάστασης. Το «κυνήγι» για την ισορροπία της ισχύος, όπως πάντα βρίσκεται στα χέρια των ισχυρών της γης και των μεγάλων δυνάμεων.
Σήμερα, ο αγώνας είναι προσηλωμένος στον στόχο για μια επανενωμένη Κύπρο απαλλαγμένη από στρατεύματα κατοχής, με το πρόσχημα της ασφάλειας και της παρουσίας των εποίκων, ώστε να καταστεί εφικτή η επιστροφή των εκτοπισμένων (όσων βρίσκονται ακόμα στη ζωή προσμένοντας αυτή την ώρα και των απογόνων τους) στις πατρογονικές τους εστίες τους, στην πλήρη αποκατάσταση της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας, βασισμένη στις γενικές αρχές δικαίου του καταστατικού χάρτη και του Ευρωπαϊκού κεκτημένου, Εφαρμογή των Γενικών Αρχών Δικαίου του Καταστατικού Χάρτη και της Ε.Σ.Δ.Α. (Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου) στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Τα πιο πάνω ακούγονται ωραία και διαρκώς επαναλαμβανόμενα, ευκαίρως-ακαίρως . Όμως επαναλαμβάνουμε, το «κυνήγι» για την ισορροπία της ισχύος όπως πάντα βρίσκεται στα χέρια των ισχυρών της γης και των μεγάλων δυνάμεων που πρώτιστος στόχος τους είναι ασφαλώς η εξυπηρέτηση των ή και των δικών τους συμφερόντων.
Με σύνεση λοιπόν, ομοψυχία και αποφασιστικότητα, ενωμένοι και όχι πολιτικά κατακερματισμένοι, να κάνουμε ό,τι είναι δυνατό για ν’ αποτρέψουμε τον κίνδυνο και να πετύχουμε επανένωση του τόπου μας.
Βιβλιογραφία
▪︎Γ. Ράλλη – Μ. Ποτλή, Σύνταγμα των Θείων και Ιερών Κανόνων, τόμ. 2, Αθήνα, 1852.
▪︎Ιστορία της Κύπρου, Βυζαντινή Περίοδος, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, Λευκωσία, 2006. ▪︎Το Βυζάντιο στον Ζ’ αιώνα, τόμος Ε’, Κωνσταντίνος Δ’ (668-685), Στράτου Ανδρέα, Αθήνα, 1974.
https://simerini.sigmalive.com/article/2016/6/3/h-mustike-agglotourkike-sumphonia/
▪︎To δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση — Η παραβίαση στην Κύπρο, Καλογερόπουλου Σπύρου Στρατή, Εκδόσεις Παπαζήση, 1977.
▪︎Ιστιοχώρος Νομικής Υπηρεσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας http://www.law.gov.cy
*Ο Διάκονος Επιφάνιος Παπαντωνίου υπηρετεί στην Ι.Μ. Κωνσταντίας& Αμμοχώστου/ Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους.
