Κ. Μαρδά «Αλέξανδρος Παναγούλης – Πρόβες Θανάτου»: Η διαταγή της εκτέλεσης

Προδημοσίευση στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ντοκουμέντου από το βιβλίο

«Αλέξανδρος Παναγούλης – Πρόβες Θανάτου», τιτλοφορείται το βιβλίο του δημοσιογράφου-συγγραφέα Κώστα Μαρδά, που κυκλοφορεί σε επανέκδοση από τις εκδόσεις Νίκας και παρουσιάζεται την Τρίτη, 3 Μαΐου, στις 7 μ.μ, στο Πάρκο Ελευθερίας, στην αίθουσα Τέχνης του Δήμου Αθηναίων, δίπλα από τον μνημειακό χώρο του ΕΑΤ-ΕΣΑ (Ειδικό Ανακριτικό Τμήμα Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας).

Ο χώρος παρουσίασης είναι συμβολικός καθώς εκεί, μαζί με άλλους αντιδικτατορικούς αγωνιστές, βασανίσθηκε ο τότε φοιτητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Αλέξανδρος Παναγούλης, ο οποίος υπηρετώντας τη θητεία του έφυγε από τον στρατό για να οργανώσει την απόπειρα κατά του Πρωθυπουργού της Χούντας Γεωργίου Παπαδόπουλου.

Μια καθυστέρηση στην πυροδότηση των εκρηκτικών στο 31ο χιλιόμετρο της εθνικής οδού Αθηνών Σουνίου, στις 13 Αυγούστου 1968, είχε ως αποτέλεσμα να διαφύγει ο δικτάτορας τον θάνατο.

Ο Παναγούλης συνελήφθη, βασανίσθηκε φρικτά και παραπέμφθηκε στο στρατοδικείο που τον καταδίκασε «δις εις θάνατον».

Αρνήθηκε να υποβάλει αίτηση χάριτος, παρ’ ότι είχε εκδοθεί η διαταγή εκτέλεσής του.

Η ποινή δεν εκτελέσθηκε, μετά από πανευρωπαϊκή κινητοποίηση της οποίας ηγήθηκε ο αδελφός και συναγωνιστής του, Στάθης Παναγούλης, που είχε καταφύγει στην Ιταλία.

Ο Αλέξανδρος Παναγούλης έμεινε πέντε χρόνια φυλακισμένος στις Στρατιωτικές Φυλακές Μπογιατίου.

Ξημερώματα Πρωτομαγιάς του 1976 βρήκε τον θάνατο σε ένα ύποπτο τροχαίο στην αρχή της λεωφόρου Βουλιαγμένης.

Για το βιβλίο, που εξιστορεί με μαρτυρίες και ντοκουμέντα τη ζωή και τον θάνατο του Αλέξανδρου Παναγούλη, αλλά και όλης της οικογένειας Παναγούλη, θα μιλήσουν ο ακαδημαϊκός-φυσικός Δημήτρης Νανόπουλος κα ο συγγραφέας – πρώην βουλευτής Μίμης Ανδρουλάκης, ηγετικό στέλεχος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Συντονίστρια της εκδήλωσης η ηθοποιός Ηρώ Κισσανδράκη η οποία θα διαβάσει ποιήματα του Παναγούλη γραμμένα με το αίμα του στη φυλακή.

Το Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο, τιμώντας τη μνήμη του κορυφαίου αγωνιστή, δημοσιεύει απόσπασμα από το βιβλίο, που περιλαμβάνει τη διαταγή εκτέλεσης, η οποία δημοσιεύθηκε στις αθηναϊκές εφημερίδες:

AΣ∆EN 1ον E.Γ.

ΘEMA: Eκτέλεσις Aποφάσεων ∆ικαστηρίων – Στρατοδικείων.

1. ∆ιά της (β) σχετικής, εις ην επισυνάπτεται αντίγραφον της υπ’αριθ.757/1968 αποφάσεως του E.Σ. AΘHNΩN, καθίσταται γνωστόν ότι ο στρατ. του 81ου Σ. Π. ΠANAΓOYΛHΣ AΛEΞAN∆POΣ του BAΣIΛEIOY, ετών 30, καταδικασθείς, παμψηφεί και αμετακλήτως, δις εις θάνατον, επί παραβάσει του άρθρου 2 του A.N. 509/47 και λιποταξία εις το εσωτερικόν, θα εκτελεσθή διά τυφεκισμού την 21ην Nοεμβρίου ε.ε. ημέραν ΠEMΠTHN και ώραν 07.15, εις τον εν AIΓINH συνήθη τόπον εκτελέσεων.

2. H εκτέλεσις του καταδίκου θα ανατεθεί εις απόσπασμα, συγκροτούμενον μερίμνη υμών και αποτελούμενον εκ:

α. Eνός Aξ/κού κατωτέρου ή Aνθ/στού.

β. Tεσσάρων (4) Λοχιών.

γ. Tεσσάρων (4) ∆εκανέων

δ. Tεσσάρων (4) Στρατιωτών.

ε. Eνός (1) στρατιώτου, όστις θα καλύψη δι’ οθόνης τους οφθαλμούς του καταδίκου εάν δεν υπάρξη αντίρρησις εκ μέρους τούτου, και θα τον θέση γονυπετή.

στ. Eνός (1) Λοχίου διά την χαριστικήν βολήν.

3. Λοιπαί λεπτομέρειαι:

α. Kατά την εκτέλεσιν θα παρίσταται ο Yπ/τρος ΣAPIMΠANI∆HΣ Παν. του 401 ΓNΣ προς πιστοποίησιν του θανάτου. Oμοίως ο στρ. ιερεύς ΠAΠA∆ATOΣ ΠANTEΛEHMΩN της Σ.Σ.E. θα συνοδεύση τον κατάδικον μεταγόμενον εκ των φυλακών μέχρι του τόπου εκτελέσεως.

β. Άπαντες οι οπλίται θα ανήκουν εις τας παλαιοτέρας E.Σ.Σ.O.

γ. Άπαντες οι οπλίται του αποσπάσματος θα φέρουσι ατομικά τυφέκια, ο δε Aξ/κός περίστροφον.

δ. Nα τηρηθή απόλυτος μυστικότης επί της αποστολής του αποσπάσματος.

ε. Mεταφορά του αποσπάσματος εις AIΓINA από της προτεραίας.

στ. O επικεφαλής του αποσπάσματος Aξ/κός να συνεννοηθή μετά του ∆/ντού των Φυλακών AIΓINHΣ και X.X. AIΓINHΣ, επί του θέματος της μεταφοράς του καταδίκου εις τον τόπον εκτελέσεως και ρυθμίση μετά τούτων τας σχετικάς λεπτομερείας.

Yπ’ όψιν το άρθρο 14 (παράγραφοι 114, 115) του Kαν. Πόλεων και Φρουρίων.

4. Kατά την εκτέλεσιν θα παρίσταται και ο Bασιλικός Eπίτροπος του Eκτάκτου Στρατοδικείου AΘHNΩN μετά του Γραμματέως.

Aκριβές αντίγραφον

KΩN. KONIZAKHΣ Aντ/ρχης – ∆/ντής 1ου E.Γ.

ΣTAMATIOΣ ΣKΛHPOΣ

Aντιστράτηγος – ∆ιοικητής

Ο συγγραφέας ολοκληρώνει το σχετικό κεφάλαιο με την κατάληξη που είχε η γενναία άρνησή του:

«Στις 20 Nοεμβρίου του 1968 τον μετέφεραν στις φυλακές Aίγινας με τορπιλάκατο του Πολεμικού Nαυτικού. Kελί χωρίς κρεβάτι. Xωρίς στρώμα. Xειροδέσμιος. Ένας αξιωματικός τού πήγε να υπογράψει αίτηση χάριτος.

– Όχι. ∆εν υπογράφω, Παπαδοπουλάκι!..

Mε παρακάλια συνέχισε ο αξιωματικός. Nέα άρνηση. Έφυγε, αφού τον ενημέρωσε ότι την αυγή θα τον εκτελούσαν. Οι κρατούμενοι στα διπλανά κελιά ξεκίνησαν απεργία πείνας. Οι στρατιώτες-δεσμοφύλακες μόνο που δεν άρχισαν τα κλάματα. Eκείνος τους μιλούσε για την Eλευθερία. Άφωνοι. Ένας υπαξιωματικός εκνευρίσθηκε απ’ τα υψιπετή λόγια του:

– Bούλωσέ το, σε λίγο θα πεθάνεις και ψάχνεις για οπαδούς;

Nα όμως που κάποιος άλλος του πρόσφερε ευγενικά τσιγάρο.

Aπόγευμα. Ήθελε να προκαλέσει. Zήτησε από έναν αφελή νεοσύλλεκτο να του ψάλει τη νεκρώσιμη ακολουθία… Mετά, τραγούδια του Θεοδωράκη. Προσπαθούσε να μη σκέπτεται τον θάνατο. Έβριζε με το παραμικρό Θεούς και ∆αίμονες. Παρήγγειλε καφέ. Kοιμήθηκε βαριά. Tον ξύπνησαν. Aφόδευσε μπροστά στους φρουρούς. Nτύθηκε. Περίμενε. Aναμνήσεις. Φίλοι. Στιγμές-Aιώνες. H ώρα πλησίαζε. Άκουσε το άγημα να εκτελεί παραγγέλματα. O λοχαγός τού είπε πως επειδή ήταν η εορτή των Eισοδίων της Θεοτόκου η εκτέλεση θα γινόταν την άλλη μέρα. Ξανά αναμονή. Πάλι το χαρτί για χάρη. Πάλι άρνηση. Όρμηξε πάνω στον αξιωματικό. Eκείνος τον είπε «αχάριστο» και έφυγε. Tα νεύρα του είχαν πάρει φωτιά.

– Φωνάξτε, ρε, Kάτω ο Παπαδόπουλος, πρόσταζε στους νεοσύλλεκτους φρουρούς. Φωνάξτε Zήτω, Zήτω η Eλευθερία, ρε Παπαδοπουλάκια.

Tου είπαν ότι θα τον σκότωναν στις 25 Nοεμβρίου. Tο άγημα έφθασε.

O μελλοθάνατος ακολούθησε τον αξιωματικό. Mπήκε στο τζιπ. Aλλά αντί να πάει προς τον χώρο των εκτελέσεων τράβηξε για το λιμάνι. Aναθάρρεψε. Για λίγο. O επικεφαλής τού εξήγησε πως θα τον εκτελούσαν στην Aθήνα και ότι οι εφημερίδες έγραψαν ήδη την είδηση της εκτέλεσης. Mε την τορπιλάκατο τον μετέφεραν χειροδέσμιο στον Πειραιά. Tον έσπρωξαν σ’ ένα ημιφορτηγό του στρατού. Eξαντλημένος. Tον πήγαν στο EAT/EΣA. Tην άλλη μέρα τον έβαλαν σε αυτοκίνητο. ∆ιαδρομή βόρεια και εκτός Aθήνας. Πού; Στις Στρατιωτικές Φυλακές Mπογιατίου».