Αφηγήματα και μνήμες από το Βαρώσι σε διαδικτυακή εκδήλωση του Πανεπιστημίου Κύπρου

Το Τμήμα των Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου διοργάνωσε διαδικτυακή εκδήλωση, που ήταν αφιερωμένη στην κλειστή πόλη της Αμμοχώστου. Στην εκδήλωση, που συντόνισε ο καθηγητής του τμήματος, Νίκος Μούδουρος, η Τουρκοκύπρια ερευνήτρια Nafia Akdeniz (Ναφία Άκντενιζ) παρουσίασε τα πορίσματα της έρευνάς της με τίτλο «Αφηγήσεις από τα Βαρώσια: Αντίσταση μνήμης και αμφισβητούμενο μέλλον».

Η συγκεκριμένη έρευνα αποτελούσε το επίκεντρο της διδακτορικής μελέτης της ερευνήτριας, η οποία εκπονήθηκε στο «πανεπιστήμιο Ανατολικής Μεσογείου» το 2021.
 
Στην αρχή της εκδήλωσης, ο κ. Μούδουρος καλωσόρισε το ακροατήριο και αναφέρθηκε στο πρόσωπο και το έργο της κ. Άκντενιζ. Η κ. Άκντενιζ, εκτός από την επιστημονική της δραστηριότητα στο πεδίο της επικοινωνίας, είναι επίσης γνωστή ως ποιήτρια και ακτιβίστρια. Ο κ. Μούδουρος κλείνοντας την εισαγωγή του τόνισε ότι η διαδικτυακή εκδήλωση λαμβάνει χώρα σε μια ιδιαίτερη κρίσιμη συγκυρία για το Βαρώσι.
 Από την πλευρά της, η κ. Άκντενιζ, αναφέρθηκε στην αρχή της παρουσίασής της στον ρόλο της μνήμης ως εργαλείου αντίστασης στον χρόνο και στα δεινά. Η Τ/κ ερευνήτρια αφού παρουσίασε το θεωρητικό πλαίσιο της μελέτης της, συνέχισε αναφέροντας ότι αντικείμενο της έρευνας της ήταν τα αφηγήματα που επιλέγουν να μοιραστούν μαζί μας Ελληνοκύπριοι κάτοικοι της κλειστής πόλης. Στη διαδικασία μελέτης αυτών των αφηγημάτων, η Τ/κ ερευνήτρια πραγματοποίησε συνεντεύξεις και έθεσε υπό το μικροσκόπιο της τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπου δραστηριοποιούνται οι Βαρωσιώτες. Στο τέλος αυτής της προσπάθειας προέκυψε ένα αρχειακό υλικό 82 ωρών ή 815 σελίδων. Η κ. Άκντεντιζ επωφελήθηκε από τα ευρήματα αυτής της έρευνας για να μεταφέρει τα αισθήματα των Βαρωσιωτών στην ποίηση, με την οποία ασχολείται ενεργά.
 
Τα αφηγήματα των Βαρωσιωτών
 
Στην έρευνά της, η Άκτενιζ προσέγγισε την κλειστή πόλη της Αμμοχώστου με την ιδιότητα μιας νεαρής εθνογράφου που γεννήθηκε μετά το δραματικό Καλοκαίρι του 1974. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο επιχείρησε την μελέτη και καταγραφή του «άλλου», δηλαδή των Ε/κ κατοίκων, μέσα και από το πρίσμα του «φεμινισμού». Όπως ανέφερε στη συνέχεια της παρουσίασής της οι βασικές διαστάσεις του ερευνητικού της έργου ήταν δύο: τα αφηγήματα των Βαρωσιωτών και η χρήση αυτών των αφηγημάτων.

Σχετικά με τα αφηγήματα, η κ. Άκντενιζ μοιράστηκε παραδείγματα που αντικατοπτρίζουν τα αισθήματα της απώλειας, του «κατωφλιού (threshold)», της αλλαγής και της αντιμετώπισης του μέλλοντος. Σε ό,τι αφορά το αίσθημα της απώλειας, ξεχώρισε μια τοποθέτηση ενός κατοίκου της κλειστής πόλης που επισήμανε χαρακτηριστικά στην ερευνήτρια ότι «δεν με ενδιαφέρει το κτίριο, η αξία του, αλλά το μέρος όπου έζησα. Απλώς θέλω πίσω το μέρος μου».  Στο κομμάτι του «κατωφλιού (threshold)» η ερευνήτρια αναφέρθηκε στην περίπτωση μιας κατοίκου της κλειστής πόλης, η οποία αναμένει την ημέρα της επιστροφής για να φυτέψει στη γη της Αμμοχώστου τα φυτά της. Σχετικά με το αίσθημα της αλλαγής, η κ. Άκντενιζ αναφέρθηκε στην αλλαγή απόψεων και προσεγγίσεων των Βαρωσιωτών, τόσο των Ε/κ όσο και των Τ/κ, μετά την λειτουργία των οδοφραγμάτων και την έναρξη των δικοινοτικών αλληλεπιδράσεων. Τέλος, η κ. Άκντενιζ αναφέρθηκε και σε παραδείγματα που αφορούν τον τρόπο που οι Βαρωσιώτες προσεγγίζουν το μέλλον της πόλης τους.
 
Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση της, η ερευνήτρια συνόψισε τις δυο βασικές χρήσεις των παραπάνω αφηγημάτων  ως προς την πτυχή της «αντοχής στη λήθη». Αναφέρθηκε στο παράδειγμα ενός κατοίκου που επισήμανε στην ίδια ότι «η ζωή μου δεν ξεκίνησε το 1974. Είχα ζωή και πριν τον πόλεμο. Ήρθα στην πόλη για να επαναδιεκδικήσω το παρελθόν». Σχετικώς δε, με το κομμάτι της «αντίστασης στην καταπίεση», δηλαδή την απόρριψη του περίφημου τουρκικού σχεδίου για το μέλλον της κλειστής πόλης, η κ. Άκντενιζ αναφέρθηκε σε παραδείγματα Βαρωσιωτών που χρησιμοποιούν διάφορα μέσα, λ.χ. το διαδίκτυο, για να κρατήσουν ζωντανό το όραμα της επιστροφής.
 
Μετά το τέλος της παρουσίασης της κ. Άκντενιζ, ακολούθησε συζήτηση με το ακροατήριο. Στο πλαίσιο της συζήτησης, το ΚΥΠΕ ζήτησε από την Τ/κ ερευνήτρια να μοιραστεί τις εντυπώσεις της σχετικά με τον τρόπο που προσεγγίζει η τ/κ κοινότητα το έργο της. Τι είδους μηνύματα λαμβάνει η κ. Άκντενιζ σχετικά με τα αφηγήματα των Ε/κ κατοίκων του Βαρωσιού; Ποιες είναι οι αντιδράσεις των Τ/κ συμπολιτών; Απαντώντας στο ΚΥΠΕ, η κ. Άκντενιζ εστίασε στην αλληλεπίδραση των δυο κοινοτήτων στο ζήτημα των Βαρωσιού. Η ερευνήτρια ανέφερε ότι έχει ήδη διαμορφωθεί μια ατμόσφαιρα συνεργασίας που απουσιάζει από τις άλλες πόλεις της Κύπρου. Με αναφορά στην «Πρωτοβουλία Αμμοχώστου», η κ. Άκντενιζ πρόσθεσε ότι  πολλοί Τ/κ έχουν ήδη έρθει σε επαφή με την ε/κ κοινότητα και υπάρχει μεταξύ τους συζήτηση για το μέλλον της Αμμοχώστου ενώ παράλληλα δείχνουν ενδιαφέρον για την κοινή ζωή του παρελθόντος. «Οι Τ/κ που φέρουν αναμνήσεις για την πόλη, αναφέρονται στην πόλη με βάση τη δική τους εμπειρία και έρχονται σε επαφή με τους Ε/κ. Πρόκειται για κάτι που λείπει από τις άλλες πόλεις».
 
Η διαδικτυακή εκδήλωση για την κλειστή πόλη της Αμμοχώστου, στα πλαίσια της οποίας η κ. Άκντενιζ μοιράστηκε στίχους από ορισμένα ποιήματα της για το Βαρώσι, έκλεισε με ανταλλαγή απόψεων και άλλα ερωτήματα, στα οποία κλήθηκε να απαντήσει η Τ/κ ερευνήτρια.
 ΠΗΓΗ: ΚΥΠΕ