Δυσοίωνο το μέλλον του Ερντογάν

Η ήττα  στις δημοτικές εκλογές ,που θεωρείται προσωπική για τον Ερντογάν, προκαλεί διάσπαση στο ΑΚΡ γεγονός που θα αλλάξει και τις ισορροπίες

Του Νίκου Στέλγια*

Η αρχή του τέλους του επί 17 χρόνια αήττητου κόμματος του Ταγίπ Ερντογάν ήταν η διπλή εκλογική επικράτηση στον δήμο της Κωνσταντινούπολης, του Εκρέμ Ιμάμογλου, γεγονός που έβαλε και πολιτικό δυναμίτη στα θεμέλια του ΑΚΡ, με τις δύο τάσεις, αυτή του Γκιουλ και την άλλη του Νταβούτογλου να ετοιμάζονται να δημιουργήσουν τα δικά τους κόμματα. «Χάσαμε την Κωνσταντινούπολη, επειδή χάσαμε την ηθική μας ανωτερότητα. Θα μπορούσαμε να αποτελέσουμε εκ νέου ελπίδα (για τον λαό) με ειλικρινή αυτοκριτική. Για να συμβεί αυτό πρέπει να αφήσουμε πίσω μας το παρελθόν και τους μύθους και να εστιάσουμε στα όνειρα των νέων, στην πραγματικότητα, στην ανωτερότητα της δικαιοσύνης, στη διάκριση των εξουσιών και στα θεμελιώδη δικαιώματα».
Η συγκεκριμένη τοποθέτηση πέρασε στη σύγχρονη τουρκική ιστορία, ως μια πρωτόγνωρη εξέλιξη, το βράδυ της 23ης Ιουνίου 2019, την στιγμή που ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης για το αξίωμα του δημάρχου του μητροπολιτικού δήμου της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, άφηνε πίσω του με περίπου 800,000 ψήφους, τον υποψήφιο της συντηρητικής και εθνικιστικής παράταξης, τον τελευταίο πρωθυπουργό της Τουρκίας, Μπιν Αλί Γιλντιρίμ. Προχωρώντας σε αυτοκριτική, ο βουλευτής του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), Μουσταφά Γιενέρογλου εξωτερίκευε το κλίμα που επικρατούσε στο εσωτερικό του κόμματος που κυβερνά την Τουρκία τα τελευταία 17 χρόνια, τη στιγμή που δίνονταν στη δημοσιότητα τα τελικά ανεπίσημα αποτελέσματα των επαναληπτικών εκλογών στην Πόλη.
Το βράδυ της 23ης Ιουνίου του 2019, η Τουρκία γύρισε σελίδα στη σύγχρονη ιστορία της, με το κόμμα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να γνωρίζει πρωτόγνωρη και βαρύτατη ήττα και με το κεντρώο μέτωπο της αντιπολίτευσης να ανεβάζει τον πήχη υψηλά και να στοχεύει πλέον στον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας.
Pάβει κοστούμι» για το Προεδρικό ο Ιμάμογλου

Η αξιωματική αντιπολίτευση σημειώνει μια εντυπωσιακή νίκη, μετά από 17 χρόνια συνεχόμενες ήττες που υπέστη από το ΑΚΡ του κ. Ερντογάν. Την τελευταία φορά που το σοσιαλδημοκρατικό κίνημα της Τουρκίας σημείωσε εκλογική νίκη ήταν το 1999. Ο τελευταίος σοσιαλδημοκράτης δήμαρχος βρέθηκε στο τιμόνι της Κωνσταντινούπολης στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Από το 1994 μέχρι σήμερα, ο έλεγχος του δήμου παρέμεινε στα χέρια του συντηρητικού κινήματος. Τα προαναφερόμενα ιστορικά δεδομένα ρίχνουν φως στο μέγεθος της νέας εκλογικής νίκης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (ΡΛΚ). Φυσικά, η νίκη δεν ήρθε αποκλειστικά με την υποστήριξη της κομματικής βάσης της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τα ποσοστά της οποίας σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα αγγίζουν το 30%. Σε αυτή τη νίκη, σημαντικός υπήρξε ο ρόλος του εθνικιστικού «Καλού Κόμματος», των Κούρδων και των μικρότερων πολιτικών σχηματισμών. Η αυταρχική διακυβέρνηση του ΑΚΡ είχε προκαλέσει τη συνεργασία δυνάμεων πολλών σχηματισμών από τον κεντρώο, συντηρητικό, εθνικιστικό χώρο, αλλά και την τουρκική Αριστερά.
Η ηγεσία του ΡΛΚ και ο ίδιος ο νέος δήμαρχος της Πόλης, Εκρέμ Ιμάμογλου, στηριζόμενοι σε αυτήν την επιτυχία ανεβάζουν πλέον τον πήχη, για το μέλλον του κόμματός τους οι πρώτοι και για την προσωπική του καριέρα ο δεύτερος. Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου σε πρώτη εμφάνισή του μετά τη νίκη αναφέρθηκε στην προοπτική εκδημοκρατισμού της Τουρκίας με πρωτεργάτη το δικό του κόμμα. Την ίδια στιγμή ο κ. Ιμάμογλου έχει ήδη αρχίσει να στέλνει μηνύματα σε ολόκληρη την Τουρκία, με πολλούς αναλυτές να προεξοφλούν τη συμμετοχή του στις προεδρικές εκλογές του 2023.
Δεν «τσίμπησαν» οι Κούρδοι
Στο αποτέλεσμα των εκλογών ιδιαίτερη σημασία έχει ο ρόλος των Κούρδων στην τελική επικράτηση της αντιπολίτευσης, και αυτό παρά τις «παρεμβολές» της κυβερνητικής συμμαχίας. Όπως έγραψε η «Κ» πριν ανοίξουν οι κάλπες η κυβέρνηση «επιστράτευσε» τον Αμπντουλάχ Οτζαλάν για να ζητήσει από τους Κούρδους την τήρηση ουδέτερης στάσης στις νέες εκλογές της Πόλης. Φυσικά, όλοι αντελήφθησαν ποιος κρυβόταν πίσω από την έκκληση Οτζαλάν και οι Κούρδοι επέλεξαν να συμπορευτούν με την αντιπολίτευση.
Το βασικό ερώτημα στην προκειμένη περίπτωση είναι αν θα μπορέσουν ποτέ οι Κούρδοι να ενώσουν τις δυνάμεις τους με τους κεμαλιστές, τους εθνικιστικές, τους συντηρητικούς και τις μερίδες της Αριστεράς που τάσσονται υπέρ του άμεσου εκδημοκρατισμού της Τουρκίας; Μια θετική απάντηση θα κρίνει την τροπή των εξελίξεων στην Τουρκία.
Προσωπική ήττα Ερντογάν και αναβρασμός σε ΑΚΡ
Αναμφισβήτητα το αποτέλεσμα των επαναληπτικών εκλογών αποτελεί βαριά ήττα τόσο για το ΑΚΡ και τη συντηρητική-εθνικιστική συμμαχία, όσο και για τον ίδιο τον πρόεδρο Ερντογάν. Γι’ αυτό άλλωστε, τη νύχτα της Κυριακής, στους κύκλους του ΑΚΡ και του Προεδρικού επικρατούσε κλίμα μεγάλης σύγχυσης και έντονου προβληματισμού. Εκπρόσωποι του ΑΚΡ προβληματίζονται για το ενδεχόμενο, αμέσως μετά τη μεγάλη ήττα, οι δύο εσωκομματικές τάσεις, αυτή των Γκιουλ-Μπαμπάτζαν και η άλλη του Νταβούτογλου και θα χωρίσουν τους δρόμους τους με το κυβερνών κόμμα και θα δημιουργήσουν νέα κόμματα. Σε τέτοια περίπτωση θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο η πλειοψηφία της κυβερνητικής συμμαχίας στην τουρκική εθνοσυνέλευση και φυσικά η ψήφιση του νέου προϋπολογισμού.
Για να αποφύγει τέτοιες ανεπιθύμητες εξελίξεις το Προεδρικό μελετά σειρά έκτακτων μέτρων. Σύμφωνα, λοιπόν, με τις πληροφορίες της «Κ» από την Άγκυρα, ο κ. Ερντογάν και η κυβέρνησή του εστιάζουν στα εξής:

– Διαιώνιση της συντηρητικής-εθνικιστικής συμμαχίας, παρά τις αναταραχές και τη νέα ήττα.
– Αποφυγή με κάθε τρόπο του ενδεχομένου των πρόωρων βουλευτικών και προεδρικών εκλογών.
– Αποφυγή της συζήτησης περί λαϊκής νομιμοποίησης του νέου προεδρικού συστήματος.
– Κυβερνητικός ανασχηματισμός.
– Ανασυγκρότηση του ΑΚΡ με νέα ηγεσία, νέα ηγετικά πρόσωπα και νέο προφίλ.
Παράλληλα ο κ. Ερντογάν έχει μια σειρά από δύσκολα ζητήματα που πρέπει να διαχειριστεί, όπως οι σχέσεις με ΗΠΑ, Ρωσία και γειτονικές χώρες, οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, το Κουρδικό κ.ά. Στα ερωτήματα που προκαλούνταν το βράδυ της Κυριακής, κυβερνητική πηγή στην Άγκυρα έλεγε στην «Κ»: «Θα μπορούσαν να υπάρξουν «επαναρυθμίσεις» αναλόγως με της σύνθεσης της νέας κυβέρνησης, δηλαδή στον επικείμενο κυβερνητικό ανασχηματισμό, αν πραγματοποιηθεί το επόμενο διάστημα».

*Ο Νίκος Στέλγιας είναι  ιστορικός, τουρκολόγος, συγγραφέας και δημοσιογράφος, ανταποκριτής στην Κωνσταντινούπολη της εφημερίδας “Καθημερινή” Κύπρου. 

-Τα ενυπόγραφα κείμενα εκφράζουν τον συγγραφέα τους