ΗΠΑ, Ρωσία και Ουκρανικό

Ο κόσμος όλος στη δίνη πολύ επικίνδυνων εξελίξεων. “Παράλογες” εξελίξεις

Του Σωτήρη Βλάχου*

Αναφερθήκαμε επανειλημμένα στη χωρίς προηγούμενο αύξηση των εντάσεων στις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας και ΗΠΑ – Ρωσίας σε ένα κόσμο που βυθίζεται. Αυτή την πραγματικότητα αντανακλούν και οι εξελίξεις στο Ουκρανικό, όπου η Ρωσία ξεκαθαρίζει ότι δεν πρόκειται να δεχθεί αμερικανικές βάσεις στην Ουκρανία και οι Αμερικάνοι απειλούν με κυρώσεις χωρίς όρια αν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία. Ο Δημοκράτης νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ δεν φαίνεται να είναι λιγότερο αδίστακτός από τον προηγούμενο και μια πολεμική σύγκρουση φαντάζει  δυνατή όσο ποτέ προηγουμένως.

Η κίνηση των Αμερικανών να διεκδικήσουν το δικαίωμα να έχουν βάσεις  στα σύνορα της Ουκρανίας με τη Ρωσία, είναι μια πρόκληση τεραστίων διαστάσεων. Πρόκληση που οι ίδιες οι ΗΠΑ δεν θα ανέχονταν με κανένα τρόπο αν είχε γίνει από τη Ρωσία στα σύνορά τους. Πίσω φυσικά από την επίκληση των «δημοκρατικών» δικαιωμάτων τους για ενίσχυση της αμυντικής τους ικανότητας χιλιάδες  χιλιόμετρα μακριά από τα σύνορά τους και της υπεράσπισης σύμμαχων, δεν βρίσκονται παρά σχέδια των Αμερικανών για να προσεγγίσουν και να ελέγξουν όσο μπορούν περισσότερο χώρες της περιοχής που αποτελούν πηγή πλούτου. Το πετρέλαιο και άλλα ορυκτά, από το Καζακστάν και Τουρκμενιστάν μέχρι  τον Καύκασο και τη Γεωργία, αποκτούν τώρα ακόμα μεγαλύτερη σημασία. Η προσέγγιση του στρατού τους όσο πιο κοντά γίνεται στην ίδια την Κίνα, έχει επίσης το δικός της βάρος στην απόφαση για αυτή τους την κίνηση.

Η κίνηση αυτή όσο δεν χωρά καμιά επίκληση στο δικαίωμα για νόμιμη αυτοάμυνα,  άλλο τόσο είναι παράλογη. Κανένας λογικός άνθρωπος δεν μπορεί να αναμένει ότι η Ρωσία θα αφήσει αναπάντητη αυτή την πρόκληση και κανένας λογικός άνθρωπος δεν μπορεί να αναμένει επιβολή της θέλησης των Αμερικανών. 

Ο παράλογος χαρακτήρας όμως αυτών των εξελίξεων θα ήταν λάθος να αποδοθεί απλά σε παραλογισμό των πολιτικών ηγετών. Πίσω από όλα βρίσκεται ο «παραλογισμός» των συνθηκών της παγκόσμια κρίσης. Οι οικονομίες βυθίζονται, ένα νέο οικονομικό τσουνάμι αναμένεται από όλους τους αναλυτές, το παιγνίδι με το Ιράν κάθε άλλο παρά έχει κερδηθεί, ο έλεγχος στο Αφγανιστάν χάθηκε και κάτι ανάλογο συμβαίνει και με το Ιράκ και μια σειρά άλλες χώρες. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες οι «παράλογες» κινήσεις θα είναι όλο και πιο συχνές.  

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΑΝΤΟΥ

Όλες οι χώρες του πλανήτη θα έχουν τις δικές του συνέπειες από αυτές τις εξελίξεις. Η ίδια η  Ευρωπαϊκή Ένωση, ακόμα και αν μια πολεμική σύγκρουση αποφευχθεί τώρα, θα έχει να υποστεί βαρύτατες συνέπειες από τον εμπορικό και οικονομικό πόλεμο που θα ακολουθήσει. Οι Αμερικανοί ήδη χρησιμοποιούν την απειλή για κλείσιμο του αγωγού Nord Stream 2. Ο σύμβουλός τους σε θέματα Εθνικής Ασφαλείας, Τζέικ Σάλιβαν, επέμεινε ότι είναι ένα πεδίο απόλυτης προτεραιότητας. Το κλείσιμό του όμως δεν θα είναι πλήγμα μόνο για τους Ρώσους, αλλά και για τους Γερμανούς, τους ίδιους τους Ευρωπαίους. Ακόμα και αν η στέρηση του αερίου ήταν η μόνη επίπτωση για τους Ευρωπαίους, τα επακόλουθα θα ήταν καταστροφικά. 

Η ΕΕ στέκει στο πλευρό της Ουκρανίας την οποία αποφάσισε να ενισχύσει και οικονομικά. Ταυτόχρονα όμως επιμένει ότι πρέπει να βρίσκεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αντιλαμβάνεται τις επιπτώσεις από μια συνέχιση της κρίσης.  Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είχαν επιμείνει πάνω σε αυτό την εβδομάδα που πέρασε. 

Το ότι η ΕΕ διαφοροποιείται από τις ΗΠΑ με κάποιο τρόπο δεν έχει να κάνει με ποιοτικά διαφορετικές αξίες που τη διέπουν. Οι ωμές στρατιωτικές επεμβάσεις μαζί με τους Αμερικανούς στον Αραβικό κόσμο μετά την αραβική άνοιξη, αλλά και σε πολλές άλλες περιπτώσεις πριν από αυτήν, κάνουν ξεκάθαρό ότι και για την ΕΕ το κριτήριο λήψης  αποφάσεων είναι τα οικονομικά συμφέροντά της που δεν είναι παρά αναγωγή των συμφερόντων των τραπεζών και των πολυεθνικών σε εθνικά συμφέροντα.

ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗ ΔΙΝΗ ΤΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ

Οι συνέπειες για την Ελλάδα από τις εξελίξεις θα είναι ακόμα πιο σύνθετες. Δεν θα έχει να αντιμετωπίσει μόνο οικονομικές συνέπειες όπως και ολόκληρη η ΕΕ, αλλά και τις συνέπειες της στρατιωτικής της εμπλοκής. Ο  μόνιμος αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στον ΟΑΣΕ, Μάικλ Κάρπεντερ, ανάφερε ότι σε περίπτωση στρατιωτικής σύγκρουσης, η Ελλάδα θα συμβάλει με τη βάση της Σούδας, αλλά και με τις υποδομές στην Αλεξανδρούπολη. Και συμπλήρωσε πως η Σούδα, «δεν είναι μυστικό ότι αποτελεί ένα από τα βασικά στρατηγικά μας πλεονεκτήματα».

Σε αυτούς του κινδύνους βρίσκεται η χώρα. Κινδύνους που καμία σχέση  έχουν με την υπεράσπιση δικών της δικαιωμάτων. Ούτε καν με υπεράσπιση δικαίων των συμμάχων τους, αξιών και διεθνών κανόνων.

 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

Το πιο επικίνδυνο από όλα είναι ότι δεν φαίνεται από την αριστερά της Ευρώπης ανάλυση και πολιτική που να εδράζεται πάνω σε σαφή αντίληψη ότι πίσω από το Ουκρανικό, πίσω από τις χωρίς προηγούμενο τεταμένες σχέσεις των μεγάλων παικτών, δεν βρίσκονται παρά οικονομικοί και γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί, τους οποίους η παγκόσμια κρίση έχει κάνει αδυσώπητους και εντελώς ασυμβίβαστους.

Από τον ίδιο το Σύριζα λίγα θα μπορούσε κάποιος να περιμένει. Σε επίσκεψη του Τσίπρα στην Ουκρανία το 2017, όταν ήταν Πρωθυπουργός, όταν η κτηνώδης δράση του ουκρανικού καθεστώτος  και των παραστρατιωτικών δυνάμεων, κατά του λαού του Ντονμπάς (σ.σ. φιλορώσοι), βρισκόταν σε εξέλιξη, με δολοφονίες αμάχων, καταστροφές παραγωγικών και ανθρωπιστικών υποδομών, όπως εργοστάσια και σχολεία, το μόνο που βρήκε να πει ήταν ότι, «παρακολουθούμε με ανησυχία την αναζωπύρωση των εντάσεων το τελευταίο διάστημα, ιδιαίτερα στις ανατολικές περιοχές της Ουκρανίας».

Το ΚΚΕ που μιλά για τους οικονομικούς ανταγωνισμούς που βρίσκονται πίσω από τις εξελίξεις, βλέπει δυστυχώς την αντίσταση σε αυτές τις εξελίξεις ως ελληνική αντίσταση, αντίσταση του λαού της Ελλάδας και καλεί «για απεγκλωβισμό της χώρας από τα ιμπεριαλιστικά σχέδια, για καμιά συμμετοχή σε στρατιωτικές ασκήσεις του ΝΑΤΟ, στα σχέδια περικύκλωσης της Ρωσίας». Λες και μπορεί η Ελλάδα των χίλιων οικονομικών εξαρτήσεων από τον υπόλοιπο καπιταλιστικό κόσμο να έχει ανεξάρτητη πολιτική. Λες και η μάχη ενάντια σε αυτό που το ΚΚΕ αποκαλεί ιμπεριαλιστικά σχέδια μπορεί να κερδηθεί απομονωμένα, ανεξάρτητα από την αριστερά και τα κινήματα της ΕΕ.

Δεν υπάρχει όμως άλλος δρόμος. Η συνένωση στόχων της ευρωπαϊκής αριστεράς είναι ο μόνος. Μόνο η κοινή δράση των λαών της ΕΕ μπορεί να βάλει τροχοπέδη και σε αυτές και σε όσες άλλες εξελίξεις απειλούν τους λαούς.

* Ο Σωτήρης Βλάχος είναι στέλεχος της Αριστερής Πτέρυγας και αρθρογραφεί στην ιστοσελίδα της Σοσιαλιστικής Έκφρασης., στο Θάρρος της Καλαμάτας και σε Ελληνικές Ιστοσελίδες. Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους.