Προοπτικές και συνέπειες της ρωσικής «αφρικανικής εξαρχίας» – ανάλυση

Του Ολεξάντρ Εφρέμενκο, θεολόγου

Υπάρχουν ορισμένα αποκαλυπτικά στοιχεία που μπορεί κανείς να διακρίνει διαβάζοντας τη συνέντευξη που έδωσε προ ημερών στο πρακτορείο ειδήσεων «RIA News» ο επικεφαλής της νεοσυσταθείσας «αφρικανικής εξαρχίας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας» Αρχιεπίσκοπος Λεοντίντ, όσον αφορά την οργάνωση και τη δράση της προαναφερόμενης δομής.

Από τις πρώτες γραμμές της συνέντευξης γίνεται αντιληπτό ότι ο βασικός ρωσικός «διαφωτιστής της αφρικανικής ηπείρου» δεν σκοπεύει να αλλάξει τη μόνιμη διεύθυνση κατοικίας του και να μετακομίσει από τη Μόσχα στην Αφρική, προκειμένου να κηρύξει τον «ρωσικό κόσμο» μεταξύ του ντόπιου πληθυσμου. Σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του Λεοντίντ (Γκορμπατσόφ) «ο πυρήνας της εξαρχίας θα σφυριλατηθεί στη Μόσχα». Αυτό σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει πως ο αρχιερέας σκοπεύει να «διοικεί την Αφρική» μέσα από τις άνετες συνθήκες του σπιτιού του και όχι στην ίδια την Αφρική. Βεβαίως, είναι αρκετά αστείο και ταυτόχρονα παράλογο ο «έξαρχος πάσης Αφρικής» να κάθεται στη Μόσχα.

Ως τοποθεσία, όπου θα βρίσκεται η βάση αυτού του «αφρικανικού πρότζεκτ», έχει επιλεγεί το πρώην Μετόχι του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας στη Μόσχα – ο Ιερός Ναός των Αγίων Πάντων στην περιοχή Κουλισί. Αυτό -σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του εκπροσώπου της Ουκρανικής Εκκλησίας Αρχιεπισκόπου Ευστράτιου (Ζόρια)- βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το επίσημο διοικητικό συγκρότημα του Πούτιν και το κτίριο του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Δεν θα επεκταθώ σε θεωρίες συνωμοσίας αλλά θα σημειώσω μονάχα ότι το γεγονός της τοποθεσίας της διοίκησης της λεγόμενης «εξαρχίας Αφρικής» στη Μόσχα και όχι στην ίδια την Αφρική υποδηλώνει καθαρά ότι στόχος αυτής της δομής δεν έχει να κάνει με «αγώνα υπέρ της καθαρότητας της ορθοδοξίας» αλλά αποτελεί ξεκάθαρη πράξη επίδειξης των δυνατοτήτων της «θιγμένης» Μόσχας.

Αν η Ρωσική Εκκλησία νοιαζόταν πραγματικά για εκείνους τους κληρικούς και το ποίμνιο -που θέλησαν να είναι πιστοί στην «κανονική Ορθοδοξία»- θα έστελνε εκεί έναν εκπρόσωπο που θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες τους ανά πάσα στιγμή. Άλλωστε, είναι απολύτως φυσικό οποιοσδήποτε οργανισμός, συμπεριλαμβανομένης της Εκκλησίας, να μην μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά χωρίς έναν ηγέτη που βρίσκεται διαρκώς επί τόπου.

Ο  Αρχιεπίσκοπος Λεοντίντ

Άγνωστο το τι πρέπει να κάνει ένας κληρικός εάν προκύψει ανάγκη που χρήζει επείγουσας λύσης ή τουλάχιστον παρέμβαση του καθ ύλην αρμόδιου, όπως έλλειψη ιερής ειρήνης ή διαφωνία μέσα στον κλήρο. Οι τακτικές πτήσεις στη Μόσχα για τους αφρικανικούς-ρωσικούς κληρικούς είναι ανέφικτες, δεδομένου του κόστους των εισιτηρίων και της οικονομικής τους κατάστασης. Ή ο Λεονίντ θα χρησιμοποιεί ο ίδιος τσάρτερ για να πηγαινοέρχεται; Την ίδια ώρα, η απουσία επί τόπου του θρησκευτικού επικεφαλούς θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε βακχαλισμούς και αναρχία.

Είναι λογικό ότι ο επικεφαλής της νεοσύστατης δομής της Ρωσικής Εκκλησίας στην Αφρική θα αναγκαστεί να στείλει επιτόπου κάποιον αναπληρωτή του ή να ορίσει έναν από τους ντόπιους, από τους οποίους -παρεμπιπτόντως- η Ρωσική Εκκλησία κατάφερε να μαζέψει 102 άτομα. Ωστόσο, πιθανότατα κανένας από αυτούς δεν αξίζει τέτοια διακονία, γεγονός που επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά το χαμηλό τους επίπεδο. Όπως ανέφερε ο θεολόγος Μαμούκι Πουτκαράτζε, η συντριπτική τους πλειοψηφία είναι παλαιοημερολογίτες, οι οποίοι βρίσκονται σε σχίσμα με την οικουμενική ορθοδοξία καθώς και διάφοροι παραβάτες των Ιερών κανόνων που προηγουμένως είχαν απαγορευτεί από Λειτουργία ή αποπεμφθεί.

Κίνητρο για την απόφαση των συγκεκριμένων ατόμων είναι η οικονομική ανταμοιβή από το Πατριαρχείο Μόσχας, όπως ανέφερα σε προηγούμενο δημοσίευμά μου. Στη συνέντευξή του ο Αρχιεπίσκοπος Λεονίντ παραδέχεται ότι το επείγον πρόβλημα της νεοσύστατης δομής είναι οι ελλείψεις προσωπικού. Σύμφωνα με πηγές μου, το Πατριαρχείο Μόσχας αναζητά αυτήν την περίοδο έναν ελληνόφωνο αρχιμανδρίτη, γνώστη της Αφρικής, για να τον χειροτονήσει επίσκοπο και να τον τοποθετήσει επί τόπου. Ωστόσο, δεν υπάρχουν πολλοί πρόθυμοι. Η κρίση προσωπικού υποδηλώνει την ανικανότητα αυτού του εγχειρήματος, που στην πραγματικότητα είναι νεκρό εκ γενετής.

Οι δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου Λεονίντ και άλλων εκπροσώπων της Ρωσικής Εκκλησίας περί ποιμνίου 102 ενοριών είναι κενά λόγια και τίποτα παραπάνω. Όλες αυτές οι ενορίες είναι επιδοτούμενες, γεγονός που έχει επισημανθεί από διάφορους αναλυτές, μεταξύ των οποίων και εμένα. Το μόνο που μπορούν να ελπίζουν στη Μονή Αγίου Δανιήλ είναι πως έστω και ένας ιεράρχης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας θα εισχωρήσει σε αυτή την «εξαρχία», γεγονός που παραδέχθηκε ο ίδιος ο Λεονίντ στη συγκεκριμένη συνέντευξη.

Όπως έχει επισημανθεί σε διάφορα ΜΜΕ, μεταξύ των οποίων και το «Πνευματικό Μέτωπο Ουκρανίας», η Ρωσική Εκκλησία χρησιμοποιώντας σημαντικά οικονομικά ποσά, επιχειρεί να διασφαλίσει την υποστήριξη τεσσάρων – έξι επισκόπων της Αλεξανδρινής Εκκλησίας. Με την βοήθειά τους σχεδιάζεται όχι μόνον η ενίσχυση της νέας δομής αλλά και η δημιουργία αντιπολίτευσης στον ίδιο τον Πατριάρχη Θεόδωρο. Τελικός στόχος αυτού του σχεδιασμού, όπως εξάλλου και της «εξαρχίας» είναι η παραίτηση του νόμιμου Πατριάρχη και η μετέπειτα αντικατάστασή του από κάποιον ιεράρχη, ελεγχόμενο ή -έστω- φιλικά προσκείμενο στη Ρωσική Εκκλησία.

Μέχρι στιγμής η παρέμβαση της Ρωσικής Εκκλησίας στην Αφρική δεν έχει φέρει στη Μονή Δανιήλ τα επιθυμητά αποτελέσματα, αλλά αντίθετα έχει προκαλέσει σημαντικές ζημιές στην ήδη πληγωμένη της φήμη. Με τις θρασύδειλες ενέργειές του, το Πατριαρχείο Μόσχας εισέβαλε σε ξένη Κανονική επικράτεια, παραβιάζοντας έτσι μια σειρά από κανόνες της Εκκλησίας, συμπεριλαμβανομένων αυτών που εγκρίθηκαν από τις Οικουμενικές Συνόδους. Προφανώς όλα αυτά θα έχουν αναπόφευκτες συνέπειες για τη Μόσχα.

Μια τέτοια πράξη μόνο συσπειρώνει τον εκκλησιαστικό συνασπισμό κατά της Μόσχας. Είναι απίθανο μετά από μια τέτοια «επιδεικτική εκδίκηση» κάποιος από τους Προκαθημένους των Τοπικών Εκκλησιών να θελήσει να υποστηρίξει το «Αμμάν 2.0». Φυσικά, καθένας από αυτούς μπορεί να υποθέσει ότι η Μόσχα είναι εξίσου προκλητικά ικανή να καταπατήσει το έδαφος οποιασδήποτε άλλης Εκκλησίας, αν η τελευταία δεν υποκύψει στις πιέσεις της. 

Δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις τεράστιες οικονομικές δαπάνες που προκύπτουν από τη δωροδοκία κληρικών αμφιβόλου φήμης, οι οποίες, ωστόσο, δεν μπορούν να αποφέρουν κανένα όφελος. Φυσικά, τέτοιες τολμηρές ενέργειες θα έχουν επίσης τραγικές συνέπειες για τις σχέσεις κράτους – Εκκλησίας τόσο εντός της Ρωσίας όσο και στη διεθνή σκηνή. Συνεχίζω να παρακολουθώ με προσοχή την εξέλιξη αυτού του ρωσο-αφρικανικού έπους. Μέχρι στιγμής η Μόσχα υφίσταται περισσότερες απώλειες παρά κέρδη. Και κρίνοντας από τις συνθήκες και από την ιστορία, αυτό το εγχείρημα δεν θα φέρει στο Πατριαρχείο Μόσχας τίποτα άλλο, παρά μόνο ντροπή.

ΠΗΓΗ : Πνευματικό Μέτωπο Ουκρανίας

ΦΩΤΟ: Колаж: Духовний Фронт України / Александрійський і Московський патріархи