Το μεταναστευτικό ζητά συνολικές λύσεις

Του Αχιλλέα Δημητριάδη*

Η αύξηση των αφίξεων παράτυπων μεταναστών μέσω της Πράσινης Γραμμής και της θάλασσας απασχολεί ιδιαίτερα την κοινή γνώμη. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους αιτούνται άσυλο. Η Κύπρος ως συμβαλλόμενο μέρος της Συνθήκης της Γενεύης για τους Πρόσφυγες (1951) και μέλος της ΕΕ (2004) είναι υποχρεωμένη, με βάση συγκεκριμένες διαδικασίες, να εξετάζει το αίτημά τους δίκαια και γρήγορα.

Με βάση τα επίσημα στοιχεία, η αύξηση σημειώνεται ήδη από το 2016 και σχετίζεται κυρίως με δύο παράγοντες: πρώτον, τη συμφωνία Τουρκίας – ΕΕ που έκλεισε το Βαλκανικό διάδρομο.  Δεύτερον, τη συνεχιζόμενη διένεξη στη γειτονική Συρία και τα σοβαρά προβλήματα που προκαλούν άλλα μικτά μεταναστευτικά ρεύματα από αφρικανικές χώρες. Από 2.000 περίπου το 2016, το 2019 έφθασαν γύρω στις 10.000 ετησίως. Ακολούθως υπήρξε κάποια ύφεση λόγω της πανδημίας ενώ τώρα οι αριθμοί αυξήθηκαν πάλι.

Παραθέτω πιο κάτω ορισμένες σκέψεις μου  για το μεταναστευτικό:

1. Η κοινή γνώμη πρέπει να έχει γνώση. Η κυβέρνηση αξιολογείται για την πολιτική και τα μέτρα που λαμβάνει, όχι από δηλώσεις ή συσκέψεις. To πρώτο που πρέπει να απαντήσει είναι «Τί έκανε τόσο καιρό;»
2. Το μεταναστευτικό ζήτημα δεν αφορά μόνο τους αιτητές ασύλου αλλά και τους κατοίκους της Κύπρου και χρειάζεται σοβαρό σχεδιασμό.
3. Είναι ευθύνη της κυβέρνησης να ρυθμίσει τη μεταναστευτική πολιτική της και να κάνει προσαρμογές για να αξιοποιεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό την παρουσία των μεταναστών λ.χ. να μην έχει καθηλωμένους σε επιδόματα, να μην γκετοποιούνται, να μην τυγχάνουν εκμετάλλευσης. Με άλλα λόγια, να εντάσσονται και να συμβάλλουν στην οικονομική και κοινωνική πρόοδο. Αυτό καθορίζουν όλες οι ευρωπαϊκές οδηγίες.
4. Τα προβλήματα, όσο σύνθετα και αν είναι, πρέπει να επιλύονται , όχι να αφήνονται να διογκώνονται. Στη δική μου αντίληψη, το μεταναστευτικό είναι ζήτημα ρύθμισης και αποτελεσματικής διαχείρισης. Αν οι υπηρεσίες του κράτους δεν ανταποκρίνονται λόγω αυξημένων αιτήσεων ασύλου, αυτό σημαίνει ότι δεν έγινε έγκαιρα πρόβλεψη για να ενισχυθούν οι υπηρεσίες αυτές. Ούτε φαίνεται να ζήτησε η κυβέρνηση έγκαιρα τεχνική και οικονομική βοήθεια από την ΕΕ.
5. Δύο υπουργοί χειρίζονται συναφή και αλληλένδετα ζητήματα. Ο Υπουργός Εσωτερικών Νίκος Νουρής ασχολείται με τα δημογραφικά και τη μετανάστευση και η Υπουργός Εργασίας Ζέτα Αιμιλιανίδου έχει ευθύνη για τις ανάγκες εργασίας. Η Υπουργός Εργασίας ορθά ανταποκρίνεται στο αίτημα που έχουν οι σύνδεσμοι επιχειρήσεων να προσλάβουν εργατικό δυναμικό από τους μετανάστες και τους αιτητές ασύλου, αφού δεν βρίσκουν Κυπρίους. Αντίθετα, ο Υπουργός Εσωτερικών υποστηρίζει συνεχώς ότι «πλημμυρίσαμε ξένους».
6. Χρειαζόμαστε την ΕΕ δίπλα μας για τις δυσκολίες με τη μη ελεγχόμενη ροή παράτυπων μεταναστών. Οφείλομε να αξιοποιήσουμε ορθά τα κονδύλια των πέραν των 100 εκατομμυρίων ευρώ για να δώσουμε δουλειές και να φτιάξουμε υποδομές. Επίσης θα πρέπει να επιμένουμε στην εφαρμογή της συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας του 2016 και στην περίπτωση της Κύπρου. Χρειάζεται πλήρης τεκμηρίωση των θέσεών μας ενώπιον των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων.
7. Η πολιτική των “push backs”, με βάση τη νομολογία του ΕΔΑΔ και των Ηνωμένων Εθνών, είναι παραβίαση των υποχρεώσεών μας έναντι της Συνθήκης για τους Πρόσφυγες, αλλά και των Οδηγιών της ΕΕ. Αυτή η πρακτική που εφαρμόζει η κυβέρνηση Αναστασιάδη άρχισε την περίοδο της πανδημίας και τώρα τείνει να γίνει ο κανόνας.
8. Η ΕΕ παρακολουθεί στενά τις πρακτικές αυτές. Ο ΓΓ του ΟΗΕ έκρινε αναγκαίο να περιλάβει σε έκθεσή του για τις Καλές Υπηρεσίες του στο Κυπριακό, εκτενείς αναφορές για το θέμα, τις απωθήσεις, τα συρματοπλέγματα και την κατάσταση που δημιουργείται στην Πράσινη Γραμμή, ως να είναι «σκληρό σύνορο» (παρ. 40 – 44, έκθεση για την UNFICYP, 9/7/2021).
9. Η φρασεολογία της κυβέρνησης σε σχέση με παιδιά με «μεταναστευτική βιογραφία» προκαλεί ανησυχία. Αποτελεί πρωτοφανή διολίσθηση σε ξενοφοβικές πρακτικές να στοχοποιούνται παιδιά. Συγχαίρω την Επίτροπο για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Παιδιού κα Δέσπω Μιχαηλίδου που άμεσα έκανε καίριες επισημάνσεις. Τονίζω ότι τα παιδιά μέσα στην τάξη, είναι παιδιά και κάθε ταξινόμηση ή διάκρισή τους συνιστά παραβίαση των πιο θεμελιωδών δικαιωμάτων και αντίκειται στον πολιτισμό μας, επεσήμανε σε δηλώσεις της.

Η μετανάστευση και η αποτελεσματική διαχείριση των μη ελεγχόμενων ροών, (νοουμένου ότι τηρούνται οι κανόνες δίκαιης και γρήγορης εξέτασης ασύλου), είναι κορυφαία πολιτική για την Κύπρο. Η προστασία των εξωτερικών συνόρων είναι αποτελεσματική μόνο μέσα από μια συνολική λύση του Κυπριακού και είναι ένας ακόμη λόγος γιατί η λύση μας συμφέρει.

Η ανησυχία για την ανεξέλεγκτη εισροή παράνομων μεταναστών είναι δικαιολογημένη.

H ηγεσία οφείλει να καλλιεργεί στην κοινωνία κουλτούρα ανεκτικότητας και αποδοχής της διαφορετικότητας, καθώς και τη λογική και τη νηφάλια προσέγγιση στο πραγματικό μεταναστευτικό πρόβλημα και να συμπεριφέρεται ως ένα Τίμιο Κράτος, όπου ισχύει η κοινωνική δικαιοσύνη.

Μια κυβέρνηση πρέπει να έχει την ικανότητα να διαχειρίζεται τα δύσκολα, να προβλέπει, να χειρίζεται και να προσαρμόζει την πολιτική της. Πάνω σε αυτά κρίνεται.

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους