Ασέλγεια επί των αρχαιοτήτων

Του Αριστείδη Χ. Βικέτου*

Το νομοσχέδιο της Κυβέρνησης περί σύστασης Υφυπουργείου Πολιτισμού, το οποίο κατέθεσε στη Βουλή ο υπουργός Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, Πρόδρομος Προδρόμου, και το οποίο φαίνεται ότι θα εγκριθεί, συνιστά ασέλγεια κατά των αρχαιοτήτων, διότι προβλέπει τη μεταφορά του Τμήματος Αρχαιοτήτων από το υπουργείο Συγκοινωνιών, Επικοινωνιών και Έργων στο νέο υφυπουργείο. 

Τόση προχειρότητα για ένα μείζον θέμα από την πλευρά της Κυβέρνησης είναι απαράδεκτη,αν όχι εγκληματική. Είναι δεν άξιον απορίας πώς η πλειοψηφία των κοινοβουλευτικών κομμάτων, με εξαίρεση το ΑΚΕΛ, είναι έτοιμη να δεχθεί αυτό που της «σερβίρει» η Κυβέρνηση. 

Το Νομοσχέδιο έχει προβλήματα συνταγματικά, πολιτικά και επιστημονικά.  

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Σημειώνουμε ενδεικτικά: 

-Οι αρχαιότητες διαφυλάσσονται/ανήκουν στη Δημοκρατία (Άρθρο 23 του Συντάγματος και περί Αρχαιοτήτων Νόμος).  Εγείρεται το ερώτημα πώς διαφυλάσσονται τα δικαιώματα της Δημοκρατίας, όταν δεν υπάγονται ρητά σε πληρεξούσιο θεσμό που αποτελεί μέρος της εκτελεστικής εξουσίας σύμφωνα με το Σύνταγμα (δηλ. το Υπουργικό Συμβούλιο).

-Η διασφάλιση της εκτελεστικής εξουσίας, σύμφωνα με το Άρθρο 46 του Συντάγματος ανήκει στο Υπουργικό Συμβούλιο. Το συγκεκριμένο άρθρο αποτελεί θεμελιώδη άρθρο του Συντάγματος και δεν δύναται καθ’ οιονδήποτε τρόπο να τροποποιηθεί διά μεταβολής, προσθήκης ή καταργήσεως. Η μεταφορά της εκτελεστικής εξουσίας επί των αρχαιοτήτων σε θεσμό που δεν προνοείται από το Σύνταγμα (Υφυπουργό) αποτελεί έκδηλη μεταβολή/προσθήκη επί του άρθρου 46.

-Σύμφωνα με το άρθρο 47 του Συντάγματος η εκτελεστική εξουσία του Προέδρου δεν συμπεριλαμβάνει εκτελεστική εξουσία επί των αρχαιοτήτων. Ο υφυπουργός παρά τω Προέδρω δεν μπορεί να ασκεί τέτοια εξουσία ή αρμοδιότητα, αφού αυτή ρητά ασκείται από το Υπουργικό Συμβούλιο.

-Σύμφωνα με το Άρθρο 54(ε) η εποπτεία και η διάθεση της περιουσίας που ανήκει στη Δημοκρατία ασκείται από το Υπουργικό Συμβούλιο. Η εποπτεία τέτοιας περιουσίας (αρχαιότητες) από Υφυπουργό αποτελεί μεταβολή των προνοιών του Συντάγματος.

-Σύμφωνα με το Άρθρο 54 (στ) η επεξεργασία νομοσχεδίων γίνεται από υπουργό . Με την αντικατάσταση του «υπουργού» σε «υφυπουργό» στον περί Αρχαιοτήτων Νόμο και Κανονισμούς, δημιουργούνται αντισυνταγματικές πρόνοιες, εφόσον ο υφυπουργός δεν έχει δικαίωμα να ρυθμίζει μέσω διαταγμάτων πρόνοιες αναφορικά με αρχαιότητες, θέμα σημαντικό και ευαίσθητο  για τη Δημοκρατία.

-Καταληκτικά, το προτεινόμενο νομοσχέδιο είναι ασύμφωνο ως προς τις διατάξεις του Συντάγματος ( αντίκειται στο  Άρθρο 179 ) και δεν διαφυλάσσει τις αρχαιότητες.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

-Η τυχόν υλοποίηση του προτεινόμενου νομοσχεδίου, καθιστά ορατό τον κίνδυνο οι αρχαιότητες, από εξουσία του κεντρικού κράτους, να καταλήξουν διαμοιρασμένες και να διχοτομηθούν ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Αυτή τη θέση έχουν στηρίξει, με αντίστοιχες αποφάσεις τους, το Κλαδικό Συμβούλιο  του Τμήματος Αρχαιοτήτων, ο Σύνδεσμος Κυπρίων Αρχαιολόγων και η Εθνική επιτροπή ICOMOS (Διεθνής Επιτροπή Μνημείων και Χώρων).

-Ενόσω το Κυπριακό παραμένει άλυτο, η μονομερής μεταβολή στο καθεστώς των αρχαιοτήτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τις κατοχικές αρχές, ως άλλοθι, για νέες αποσχιστικές κινήσεις, αυτή τη φορά στο θέμα των αρχαιοτήτων. Σε περίπτωση ομοσπονδιακής λύσης, πρέπει οι αρχαιότητες να διαφυλαχθούν ως αρμοδιότητα της κεντρικής ομόσπονδης κυβέρνησης, ώστε να αποτελούν δύναμη συνοχής και όχι αποσχιστικής αποκέντρωσης.

*Η πρόταση του προέδρου Αναστασιάδη για την «Αποκεντρωμένη Ομοσπονδία» ανοίγει τον δρόμο μιας επικίνδυνης ατραπούς.  

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

-Το νομοσχέδιο ετοιμάστηκε χωρίς τη συμμετοχή και ουσιαστική διαβούλευση με τον κύριο εμπλεκόμενο κυβερνητικό φορέα, δηλαδή το Τμήμα Αρχαιοτήτων. 

-Το νομοσχέδιο συμπεριλαμβάνει σοβαρά επιστημονικά λάθη και παραλείψεις σε σχέση με τις αρχαιότητες, που μόνο ντροπή προκαλούν σε όσους είναι γνώστες του αντικειμένου. Γίνεται, για παράδειγμα, ειδική μνεία σε συγκεκριμένες πολιτισμικές φάσεις, ενώ παραλείπονται πολλές άλλες, κάτι το οποίο είναι επιστημονικά και δεοντολογικά σοβαρό λάθος. Ο ισχύων νόμος Περί Αρχαιοτήτων αντιμετωπίζει τον 11.000 χρόνων κυπριακό πολιτισμό ως ενιαίο, οι διάφορες φάσεις της ιστορίας της Κύπρου είναι αναπόσπαστα τμήματα μιας ενιαίας ιστορικής πορείας και μια ενδεχόμενη προσπάθεια διαφοροποίησης της Ιστορίας σε μικρότερης και μεγαλύτερης σημασίας φάσεις είναι αντιεπιστημονική.

Είναι ώρα να αφυπνιστούν οι βουλευτές!