Ν.Κουρούσιης και Λ.Λαπίθη σε κοινή έκθεση στο Κυπριακό Μουσείο
Εγκαινιάζεται αύριο, 6 Οκτωβρίου (ώρα 19:00) στο Κυπριακό Μουσείο , στην Λευκωσία, κοινή έκθεση του Νίκου Κουρούσιη «Ύλη- Χώρος- Χρόνος» και της Λίας Λαπίθη «Θάλαμος Θαυμάτων».
Ο σπόρος για την κοινή έκθεση του Νίκου Κουρούσιη και της Λίας Λαπίθη στο Κυπριακό Μουσείο μπήκε το 2017, όταν το Τμήμα Αρχαιοτήτων διοργάνωσε την έκθεση των δύο καλλιτεχνών «Συμπόσιο 1363 – Ανάθημα 1356» στο Μεσαιωνικό Κάστρο Κολοσσίου. Η ιδέα έγινε πιο «χειροπιαστή» το 2018 μετά την επίσης κοινή έκθεση με τίτλο «Παρεμβάσεις», κατά την οποία τα έργα των δύο καλλιτεχνών διασπάρθηκαν στον ιστορικά φορτισμένο χώρο των Μουσείων του Παγκυπρίου Γυμνασίου.
Τα τέσσερα έργα του Νίκου Κουρούσιη και τα τρία της Λίας Λαπίθη εγκαθίστανται σε διάφορους χώρους και αίθουσες του παλαιότερου και μεγαλύτερου μουσείου αρχαιολογίας στην Κύπρο και ο θεατής καλείται να τα «ανακαλύψει», καθώς αυτά αλληλεπιδρούν με τα πολύτιμα «ίχνη» του αρχαιότατου πολιτισμού της Κύπρου. Το φιλόδοξο πρότζεκτ αποτελείται από εγκαταστάσεις χώρου, γλυπτά και βίντεο, ενώ η ιδέα περιλαμβάνει και επεξηγηματικά κείμενα.
Τα νέα εκθέματα
Το έργο του Νίκου Κουρούσιη «Ύλη– Χώρος– Χρόνος» παρουσιάζεται στην Αίθουσα 7 του Μουσείου. Ο καθρέφτης, ένα υλικό που ο καλλιτέχνης αξιοποιεί διαχρονικά στη δουλειά του, χρησιμοποιείται για πρώτη φορά ως προέκταση του ανθρώπινου σώματος. Με σημείο αφετηρίας δύο διαφορετικές εισόδους του κτηρίου, τα ζωντανά «γλυπτά» με το κεφάλι σε σχήμα κύβου-καθρέφτη κινούνται μέσα στις αίθουσες του Μουσείου και ο περιβάλλων χώρος αντανακλάται πάνω τους. Ο καθρέφτης με τον ηλιακό χρωματισμό δημιουργεί μια εναλλακτική πραγματικότητα του μουσειακού χώρου, καθώς οι αντανακλάσεις προβάλλονται ταυτόχρονα με τα εκθέματα.
Το γλυπτό «Διπλή Όψη» στην Αίθουσα 5 είναι εμπνευσμένο από την ανάγλυφη πλάκα με κεντρικό θέμα τον θεό Διόνυσο, η οποία έχει παραστάσεις και στις δύο της πλευρές. Η διπλή όψη της πλάκας, καθόρισε και την επιλογή του καθρέφτη, ως κύριο υλικό της έκθεσης. Η ανάγλυφη πλάκα είναι τοποθετημένη με τρόπο που ο επισκέπτης κατά την περιήγησή του βλέπει μόνο τη μία της πλευρά. Εάν κάποιος δεν προσεγγίσει την πίσω πλευρά, δεν θα δει και τη δεύτερη παράσταση που απεικονίζει ερωτική σκηνή με τον θεό Διόνυσο. Η εν λόγω ερωτική σκηνή καταγράφεται στο βίντεο «Ύλη– Χώρος– Χρόνος» μέσω των προαναφερθέντων ζωντανών γλυπτών και αποκαλύπτεται στο θεατή μέσω αντανάκλασης.
Τέλος, ο μεταλλικός γραμμικός «Θρόνος» του Κουρούσιη στην Αίθουσα 11, έχει ως σημείο αναφοράς τους μοναδικούς στο είδος τους θρόνους από τους βασιλικούς τάφους της Σαλαμίνας. Στον θρόνο με τετράγωνο σχήμα και κάθισμα από καθρέφτη είναι τοποθετημένοι σε σχήμα ορθογώνιο, οι δύο κύβοι που χρησιμοποιήθηκαν στο βίντεο ως προέκταση του ανθρώπινου σώματος. Οι καθρέφτες αντανακλούν ταυτόχρονα, εκτός από το περιβάλλον του Μουσείου, σεληνιακό και ηλιακό φως. Ενόσω ο θεατής παρατηρεί το έργο, αλληλεπιδρά μαζί του.
Η εγκατάσταση της Λίας Λαπίθη «Θάλαμος Θαυμάτων» (2021) αποτελεί μια σύγχρονη ερμηνευτική απόδοση της αρχαιολογικής συνθήκης. Είναι ένα μεταλλικό μηχανικό ντουλάπι με οκτώ περιστρεφόμενα ράφια και δέκα φροντιστηριακά αντικείμενα από την αρχαία Κύπρο. Είναι μια δική της εκδοχή του λεγόμενου θαλάμου θαυμάτων, των ειδικών δωματίων που τοποθετούσαν τα αποκτήματά τους οι συλλέκτες στην Ευρώπη τον 16ο αιώνα. Το έργο βασίζεται στην ιδέα του ανελκυστήρα τύπου paternoster, με ατέρμονη αλυσίδα σε διαρκή κίνηση. Σε κάθε ράφι τοποθετήθηκαν αντικείμενα με αρχαιολογικό συμφραζόμενο, όπου το καθένα έχει τη δική του αφήγηση σε βίντεο που προβάλλεται απέναντι από το «Θάλαμο Θαυμάτων». Στο επίκεντρο των βιντεοπερφόρμανς είναι καθημερινές ανθρώπινες δραστηριότητες στις οποίες λειτουργεί έντονα και η θεματική της γυναικείας φύσης.
Στο έργο της «Εἶ θεά τύχαι ἀγαθᾶι» (Είσαι θεά, η τύχη να είναι μαζί σου) είναι δύο επικολλημένοι κοίλοι καθρέφτες με το εσωτερικό της κoιλότητας να περιλαμβάνει ένα μενταγιόν και γράμματα από το κυπριακό συλλαβάριο που αποτελούν τη φράση «Εἶ θεά». Η απόδοση της φράσης, γραμμένη αρχικά στην κυπροσυλλαβική γραφή, έγινε από την αρχαιολόγο Ζακλίν Καραγιώργη. Μέσω του ανοίγματος της κοιλότητας των δύο καθρεφτών δημιουργείται οφθαλμαπάτη, δίνοντας την εντύπωση ότι το μενταγιόν και η επιγραφή αιωρούνται. Πηγή έμπνευσης είναι το «Μουσείο του Τίποτα» που βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο της θέσης Μάα-Παλαιόκαστρο στην Πάφο.
Τέλος, το έργο «Γυναικείες προσωπικότητες της Κύπρου» (2019) είναι μια μεταλλική πλάκα που φέρει εγχάρακτα μέσω ακτίνων λέιζερ ονόματα γυναικών που συνδέθηκαν ή διέπρεψαν στην Κύπρο από την αρχαιότητα μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα. Τη λίστα συνέταξε η ιστορικός και ερευνήτρια Νάσα Παταπίου. Τα ονόματα είναι κομμένα σε δυο στρώματα σκουριασμένου μετάλλου, με τον φωτισμό από φλορέντζα led να τα διαπερνά και να τα φωτίζει. Ένα διαλογικό έργο μεταξύ της αρχαιολογίας της Κύπρου και της σύγχρονης τέχνης. Μεταξύ των ονομάτων είναι αυτά της Αφροδίτης, της Αρσινόης, της Αξιοθέας, της Κλεοπάτρας, της Αγίας Φωτεινής της Κύπριας, της Αροδαφνούσας, της Αικατερίνης Κορνάρο, της Πολυξένης Λοϊζιάδος, της Περσεφόνης Παπαδοπούλου.
* Λευκωσία, Κυπριακό Μουσείο (22865854). Διάρκεια: Μέχρι 5 Ιανουαρίου, στις ώρες λειτουργίας του Μουσείου.
