Οι κυρώσεις της Ε.Ε. κατά της Λευκορωσίας θα πλήξουν και την Ρωσία

Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση επιβάλει στη Λευκορωσία νέες αυστηρότερες κυρώσεις, είναι πιθανό η χώρα να μην έχει σε λίγο καιρό χρήματα για να αγοράσει πρώτες ύλες. Δεν θα πονέσει όμως μόνο η πρώην σοβιετική δημοκρατία, αλλά και η Ρωσία και οι πολυάριθμες ευρωπαϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται εκεί.

Του Τάσου Τέλογλου*

Την Τρίτη 15 Ιουνίου οι μόνιμοι αντιπρόσωποι των χωρών-μελών της ΕΕ ενέκρινανPOLITICO Brussels Playbook: Make it rain €€€ — Putin on a show — Will Moscow sack Lukashenko? | Politico μια λίστα κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας (πάγωμα λογαριασμών και μετακίνησης προς την ΕΕ προσώπων που συμμετείχαν στην επιχείρηση κατά του αεροπλάνου της Ryanair), ενώ συζητούν ακόμα τις λεγόμενες «τομεακές» κυρώσεις, δηλαδή αυτές που αφορούν συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας. Αυτή θα είναι η απάντηση του συνασπισμού των ευρωπαϊκών κρατών στην πράξη πειρατείαςRoman Protasevich: Belarus dissident seized from Ryanair plane | BBC News του καθεστώτος Λουκασένκο πριν ένα μήνα, στο αεροπλάνο που πετούσε από την Αθήνα στο Βίλνιους και μετέφερε τον αντικαθεστωτικό μπλόγκερ Ρομάν Προτασέβιτς και τη σύντροφό του Ρωσίδα υπήκοο Σοφία Σαπέγκα.

Την Τετάρτη ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάϊντεν και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, που συναντήθηκαν στη Γενεύη, συμφώνησαν στην εκτίμηση ότι η Λευκορωσία «είναι ένα πρόβλημα», όπως είπε ο Πούτιν, αλλά διαφώνησαν για τους τρόπους με τους οποίους πρέπει να λυθεί. Οι τομεακές κυρώσεις που αναμένεται να επιβληθούν θα κοστίσουν και στη Ρωσία πολλά χρήματα, καθώς το 50% του εμπορίου της χώρας των 9,5 εκατομμυρίων αναπτύσσεται με την ίδια. O συνάδελφος του Ρομάν Προτασέβιτς στη σύνταξη του ειδησεογραφικού καναλιού Nexta, Ταντέους Γκίζαν, αναφέρθηκεLukashenko’s Penultimate Elections | Waidelotte ήδη πριν από 10 μήνες στην αιμομεικτική σχέση του καθεστώτος Λουκασένκο με τη Μόσχα, καθώς οι Ρώσοι θεωρούν τη Λευκορωσία (και την Ουκρανία) μέρη της Ρωσίας και δεν τις αντιμετωπίζουν όπως τις υπόλοιπες χώρες της πρώην ΕΣΣΔ

Για πολλά χρόνια, αυτό πήγαινε καλά. Η Λευκορωσία αγόραζε φθηνό πετρέλαιο από τη Ρωσία και το εξήγαγε στη Δύση, αποκομίζοντας μεγάλα κέρδη. Ο ρυθμός ανάπτυξης της χώρας ήταν 5,5% τον χρόνο και τριπλασίασεThe Political Economy of the Belarusian Crisis | Intereconomics το κατα κεφαλήν ΑΕΠ της από το 1994 ως το 2015. Με μία πολιτική κινήτρων το καθεστώς είχε συμβάλει στην ανάπτυξή του τομέα της πληροφορικής, στον οποίον απασχολείται το 10% των εργαζόμενων της χώρας. Όμως μετά την επιβολή των κυρώσεων στη Ρωσία λόγω της εισβολής στην Κριμαία και την πτώση της τιμής του πετρελαίου, δεν υπήρχαν πλέον χρήματα για μοίρασμα. Η εκδήλωση της δυσαρέσκειας του κόσμου διαπέρασε έναν στενό κύκλο αντιφρονούντων κι αγκάλιασε όλον τον πληθυσμό, στις εκλογές της 9ης Αυγούστου 2020. Τελικά νικητής αναδείχθηκε ο Λουκασένκο, που όμως κατηγορήθηκε για νόθευση του αποτελέσματος. Η ΕΕ ξεκίνησε από τον Οκτώβριο του 2020 να επιβάλλει κυρώσειςΠεριοριστικά μέτρα μετά τις προεδρικές εκλογές του 2020 στη Λευκορωσία | Ευρωπαϊκό Συμβούλιο – Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης «ως απάντηση στην απαράδεκτη βία των αρχών της Λευκορωσίας κατά ειρηνικών διαδηλωτών, τον εκφοβισμό, τις αυθαίρετες συλλήψεις και κρατήσεις μετά τις προεδρικές εκλογές του Αυγούστου 2020», στις οποίες θεωρεί ότι υπήρξε νοθεία.

Ήδη έναν μήνα μετά τις εκλογές, η Moodys προειδοποίησε ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας κάλυπταν μόλις το 1/4 των υποχρεώσεων των λευκορωσικών τραπεζών σε ξένο συνάλλαγμα. Τα αποθέματα της Λευκορωσίας έπεσαν τον Απρίλιο 2021 έναντι του Μαΐου 2020 κατά 1/4, προσεγγίζοντας τα 7 δισεκατομμύρια δολάρια από τα οποία μόνο τα 2,8 δισ. είναι σε ρευστό.

Και τώρα, μετά την αεροπειρατεία, η ΕΕ είναι αποφασισμένη να τιμωρήσει εκ νέου το καθεστώς και όσους συνεργάζονται με αυτό. «Ήταν σημαντικό για μας να περιλάβουμε επιχειρήσεις και άτομα που είναι κοντά στο κέντρο της εξουσίας, τον Λουκασένκο και την προεδρική του ομάδα, εκείνους που ενορχήστρωσαν την νοθεία των εκλογών του 2020 και το όργιο της βίας κατά της κοινωνίας των πολιτών», είπε στο inside story ευρωπαϊκή διπλωματική πηγή.

Μετά τις εκλογές του Αυγούστου, και ειδικά μετά το περιστατικό με το αεροπλάνο, όλες οι μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες που δουλεύουν στη Λευκορωσία «ενοχλούνται» από την αντιπολίτευση με επιστολές, ενίοτε και με διαδηλώσεις μπροστά στην πόρτα τους, όπως συνέβη πρόσφαταDispute about Austrian participation in oppression in Belarus | Market Research Telecast με έναν μεγάλο τηλεπικοινωνιακό πάροχο της Αυστρίας Α1, που τρέχει το μεγαλύτερο διαδικτυακό πάρκο της Λευκορωσίας. Η εταιρεία κατηγορήθηκε ότι εφαρμόζει την απόφαση του λευκορωσικού καθεστώτος από τον Νοέμβριο του 2020 να κατεβάζει σελίδες από το διαδίκτυο, μπλοκάροντας χρήστες από την πρόσβαση σε αυτές – αυτό παραδέχθηκε ο διευθύνων σύμβουλός της Τόμας Άρνολντνερ, που όμως είπε ότι δεν ήταν απαραίτητη η συνδρομή τους για τις αρχές: «Η κυβέρνηση της Λευκορωσίας έχει τις τεχνικές δυνατότητες να επιβάλλει τις λύσεις που θέλει, ακόμα και αν εμείς δεν εφαρμόσουμε τις οδηγίες της». Το ενδιαφέρον είναι ότι μέτοχος με 28% της αυστριακής εταιρείας Α1 είναι η ίδια η αυστριακή κυβέρνηση. Όταν μάλιστα η εταιρεία μπήκε στη λευκορωσική αγορά, δεν είχε αποκτήσει ακόμα τον Μεξικανό συνεταίρο που έχει σήμερα.

Και τι θα μπορούσε να κάνει η Α1; Να ακολουθήσει το παράδειγμα της σουηδικής Telia, που εγκατέλειψε μια σειρά αγορών των πρώην σοβιετικών «δημοκρατιών» όταν διαπίστωσε το 2015 ότι η συνέχιση της λειτουργίας της με βάση τα στάνταρ της Δύσης ήταν αδύνατη. Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά. Η ιστοσελίδα Politico αποκάλυψεPOLITICO Brussels Playbook: Geneva convention — Biden’s Trumpy moment — Vaccine venom | Politico ότι στη συζήτηση των μόνιμων αντιπροσώπων της ΕΕ για τις κυρώσεις, η Αυστρία προέβαλε εντονότατες αντιρρήσεις στην επιβολή κυρώσεων στον χρηματοπιστωτικό τομέα – καθώς το 90% των χρημάτων που δανείζουν τράπεζες της ΕΕ σε λευκορωσικές τράπεζες προέρχονται από την ίδια.

Στην ιστοσελίδα Business and Human Rights Resource Center υπάρχουν δεκάδες γράμματα της αντιπολίτευσης σε επιχειρήσεις που διατηρούν ακόμα σχέσεις με το λευκορωσικό καθεστώς. Δεν είναι ευχάριστα για τις διοικήσεις αυτών των εταιρειών, ιδιαίτερα όταν παίρνουν δημοσιότηταBelarusian activists urge companies engaged with Belarus Government to take immediate action in response to ongoing human rights violations, incl. company responses | Business and Human Rights Resource Center. Ο οργανισμός αυτός κάλεσε συνολικά 47 μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες να «απολογηθούν» για τις συνεχιζόμενες οικονομικές τους σχέσεις με το λευκορωσικό καθεστώς.

Αυτές απάντησαν:

ΒASF SE, Commerzbank, Cummins, Daimler AG, Helaba, Henkel AG, KfW IPEX-Bank, Robert Bosch GmbH, Siemens AG, Société Générale, B.Strautmann & Söhne GmbH u. Co. KG και Zeppelin GmbH.

Αυτές δεν απάντησαν:

Albert Karsten Holz-Importe GmbH, Amazonen-Werke H. Dreyer GmbH & Co. KG, AXXO Im- und Export GmbH, Barclays, Bayer AG, BMP Pharma Trading AG, Caterpillar, Citigroup, CLAAS KGaA, Duisburger Hafen AG, Eickhoff, Gersis GmbH, Goodyear, H&R Ölwerke Schindler GmbH, HanseCom Public Transport Ticketing Solutions GmbH, Hauni Maschinenbau GmbH, Heine + Beisswenger Stiftung + Co. KG, HLD Hoyerswerda Umwelt GmbH, IBA IT GmbH, Knauf Gips KG, Kontinent Spedition GmbH, Michelin, ML Lubrication GmbH, Mukran Port Sassnitz GmbH, REMONDIS SE & Co. KG, SAP SE, Schaeffler AG, Schenker Deutschland AG, SMS Group GmbH, Viessmann Werke GmbH, Yokohama και ZEISS.

Η γερμανική παρουσία μεταξύ των εταιρειών «βγάζει μάτι». Οι περισσότερες απαντήσεις έχουν συνταχθεί από δικηγόρους. Υπάρχουν και λίγες μικρομεσαίων επιχειρήσεων που συντάχθηκαν μάλλον από τους μετόχους τους, όπως αυτή του κ. ΣτράουτμανAntwort von B. Strautmann & Söhne | Business & Human Rights Resource Center, που προμηθεύει τη Λευκορωσία με μηχανές για την αγροτική παραγωγή. «Από δουλειές κάτι ξέρουμε, από πολιτική όχι και τόσα πολλά. Γνωρίζω όμως καλά τη φράση pecunia non olet (τα χρήματα δεν μυρίζουν) που ισχύει από την εποχή των Ρωμαίων».

Κάποιες από τις εταιρείες ομολόγησαν ότι επηρεάστηκαν από τις εξελίξεις στη χώρα και σταμάτησαν τις δραστηριότητές τους – όπως ο σουηδικός οργανισμός ασφάλισης δανείων για εξαγωγέςSwedish Export Credit Agency EKN withdraws Belarus guarantee offers | Business & Human Rights Resource Center ΕΚΝ:

«Ο ΕΚΝ δεν έχει εκδώσει καμία εγγύηση και δεν θα το πράξει», απαντάνε οι Σουηδοί στις 15 Μαΐου 2021, δηλαδή μετά την κρατική αεροπειρατεία εναντίον του αεροσκάφους της Ryanair. Και συνεχίζουν:

«Με βάση μια νέα ανάλυση, ο EKN κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα δύο έργα στη Λευκορωσία δεν διαθέτουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ικανοποίηση των απαιτήσεων προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων σύμφωνα με τους διεθνείς κανονισμούς. Ως εκ τούτου, ο EKN αποφάσισε να μην εκδώσει εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων.

Τον Αύγουστο του 2020, ο EKN αποφάσισε να εκδώσει προσφορές για εγγυήσεις για εξαγωγές σε δύο σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με αέριο στη Λευκορωσία, με τους αγοραστές RUE Minskenergo και RUE Brestenergo. Η απόφαση υπόκειτο σε όρους. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμετοχή του EKN σε οποιαδήποτε συναλλαγή είναι ότι το εν λόγω έργο πληροί τις απαιτήσεις όσον αφορά τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, δηλαδή τα Πρότυπα Επιδόσεων του IFC.

Οι αρνητικές εξελίξεις στη Λευκορωσία μαζί με νέες πληροφορίες σχετικά με παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις δραστηριότητες του αγοραστή οδήγησαν σε νέα συλλογή και ανάλυση πληροφοριών. Το συμπέρασμα του EKN είναι ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις για την έκδοση εγγυήσεων εξαγωγικών πιστώσεων σε αυτές τις συναλλαγές. Ο EKN εκτιμά ότι στην τρέχουσα κατάσταση, δεν θα είναι δυνατή η εφαρμογή της απαραίτητης παρακολούθησης και των μέτρων για να διασφαλιστεί ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα γίνονται σεβαστά σύμφωνα με τους διεθνείς κανονισμούς».

*ΠΗΓΗ:insidestory.gr / Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους