Γάμος και Πάθος

Του Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος (1913-1989)*

Ὅπως ἐπί αἰῶνας, διασχίζων κάθε εἴδους νύκτας καί ἀνέμους, ἀκολουθούμενος ἀπό τά ἴα καί τίς ἀνεμῶνες, προσπερνῶν ἀρχαῖα γνώριμα τείχη καί βαδίζων ἐπάνω εἰς τά λιθόστρωτα τῶν ἰδίων στενῶν δρόμων, ἔρχεται καί ἀπόψε εἰς τοῦ Φαναρίου τό παλαιόν Μοναστήριον, εἰς τήν Μεγάλην Ἐκκλησίαν Του- Μόνος καί Ὁλόϊδιος- ὁ Νυμφίος.

Ἰδού ὁ Νυμφίος ἔρχεται!

Καί ἔρχεται ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός, ὡσάν ἕνα φῶς, μέσα ἀπό τόν ἄνεμον, ὡσάν τήν γαλήνην.

Ἔτσι, ὅπως πάντοτε, ἀπόψε εἰς τό Φανάριον, ὁ Νυμφίος ἔρχεται.

Καί ἡμεῖς, οἱ δοῦλοι, γρηγοροῦντες, Τόν ἀναμένομεν, πιστοί, εἰς τόν ἴδιον τόπον, καί διαβαίνοντες τά σύνορα τῶν ἀλλαγῶν. Τόν ὑποδεχόμεθα καί Τόν προσκυνοῦμεν.

Εὐλογημένος ὁ Νυμφίος, ὁ πού πάλιν ἔρχεται.

Καί μακάριοι οἱ δοῦλοι, πού καί πάλιν εὑρίσκει γρηγοροῦντας.

Ἀλλ’ ὁ Νυμφίος ἀπόψε δέν ἔρχεται μόνον ἐδῶ καί μόνον πρός ἡμᾶς. Ἔρχεται πρός τήν κάθε ἀνθρωπίνην κατάστασιν, πρός τόν κάθε ἄνθρωπον.

Καί ἔρχεται διά νά μᾶς εἰσαγάγῃ εἰς τό δραματικόν μυστήριον τοῦ θείου Πάθους.

Ἔτσι, ὡς Νυμφίον πορευόμενον πρός γάμον, Τον εἶδε καί Τόν ἐβίωσε ἡ Ἐκκλησία τόν Κύριόν της, εἰς τήν εἴσοδον τοῦ Πάθους.

Γάμος καί Πάθος! Παντοδυναμία καί ἔνδεια! Λατρεία καί χλεύη! Θεῖον μεγαλεῖον καί τελειότης καί κάλλος- καί ἀκάνθινος στέφανος καί κοκκίνη χλαμύς καί κάλαμος καί θρόμβοι αἵματος! Ἀπαστράπτουσα Θεότης καί πάσχουσα ἀνθρωπότης!… Ὅλα αὐτά, τά ἄντικρυς ἀντίθετα, ἐπί τό αὐτό συναπτόμενα, συνταυτισμένα καί ἡνωμένα εἰς τό ἕνα καί μοναδικόν πρόσωπον τοῦ Νυμφίου τῆς Ἐκκλησίας!

Ὁποία ἀντινομία, ὁποῖον φοβερόν παράδοξον, πού ἐκστασιάζει τόν νοῦν τοῦ ἀνθρώπου καί συντρίβει τήν ἀνθρωπίνην καρδίαν!

Ἀλλά καί ὁποία θεολογική σοφία εἰς αὐτό τό ὅραμα καί εἰς αὐτήν τήν ὑπαρξιακήν ἐμπειρίαν τῆς Ἐκκλησίας, νά βιώσῃ καί νά εἰκονίσῃ ὡς Νυμφίον τόν πρός τό Πάθος ἑλκόμενον Κύριόν Της!

Μέ τήν εἰκόνα τοῦ Νυμφίου ἔναντι τῆς προοπτικῆς τοῦ βάθους τῆς ὅλης πλοκῆς τοῦ θείου δράματος, ἔχομεν μίαν γεῦσιν τοῦ παραδόξου, δηλαδή μίαν προσπέλασιν πρός τήν ἐπίκεντρον κλεῖδα τοῦ θεανδρικοῦ μυστηρίου καί τῆς δι’αὐτοῦ ἀπολυτρώσεως τῆς ὅλης χριστιανικῆς ἀληθείας καί περιπετείας.

Θεώμενοι ἀπόψε τόν Νυμφίον, αἰφνιδιαζόμεθα πρός στιγμήν, ἤ περιπίπτομεν εἰς ἄτοπον συναισθηματισμόν.

Θεωροῦμεν τόν Νυμφίον ὡς κάτι παρόμοιον πρός ἥρωα ἀρχαίας τραγῳδίας, ὡς μορφήν τραγικήν. Δέν εἶναι. Διότι το Θεῖον Πάθος δέν εἶναι τραγῳδία. Δέν εἶναι ἡ ἀδιέξοδος τῆς ἁμαρτίας. Εἶναι ἡ διέξοδός της. Τό πάθος ἐδῶ δέν ἐπιβάλλεται ἔξωθεν, ἀλλ’ ἔσωθεν, ἐκ τῆς ἀγάπης. Εἶναι ἑκούσιον. Ἐδῶ ὁ πάσχων δέν εἶναι αὐτός πού νομοτελειακῶς ὀφείλει νά πάθῃ, οὔτε τό θῦμα ἀνωνύμων δυνάμεων, ἀλλ’ ὁ παντάπασιν ἀδιανοήτως πάσχων. Καί ὁ θεῖος παράγων δέν εἶναι, ἐδῶ, εἶδος ἀπό μηχανῆς Θεοῦ, πού ἐπεμβαίνει τήν τελευταίαν στιγμήν καί μηχανικῶς λύει τήν τραγῳδίαν. Ἐδῶ εἶναι ὁ Θεός πάσχων ὡς ἄνθρωπος, ἀντί τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι ὁ ἀναμάρτητος, ὁ αἴρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου. Εἶναι ἡ ἀγάπη, πού ἑκουσίως ἐμπλέκεται εἰς τήν ἀνθρωπίνην τραγῳδίαν, ἐν παραδόξῳ εὐθύνῃ ἁμαρτωλότητος, καί μέ τό πάθος καί τήν θυσίαν λύει τά ἄλλως ἄλυτα. Αὐτό εἶναι καί λέγεται: τά ἐπέκεινα τῆς τραγωδίας.

Ἀπόψε, ὁ Νυμφίος μᾶς ὁδηγεῖ ἐπέκεινα τῆς τραγῳδίας, εἰς τήν περιοχήν τοῦ θεανδρικοῦ παραδόξου, τό ὁποῖον ἠμποροῦν νά προσψαύσουν καί νά βιώσουν, ὅσοι γνωρίζουν ἐν πίστει νά σιωποῦν, νά κενώνουν ἑαυτούς ἀπό τόν ἑαυτόν τους καί νά θαυμάζουν.

Ἀπόψε μείνατε σιωπηλοί, ἀδειάσατε τόν ἑαυτόν σας ἀπό τόν ἑαυτόν σας καί θαυμάσατε.

Σᾶς βεβαιῶ, ἀπόψε, μέσα ἀπό τούς στενούς δρομίσκους τοῦ Διπλοφαναρίου, μέσα ἀπό τήν ἄνοιξιν, ἐδῶ πρός ἡμᾶς ὁ Νυμφίος ἔρχεται!

Γρηγορεῖτε καί προσεύχεσθε.

*Ἐλέχθη, στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι , τον Απρίλιο του  1972.

ΦΩΤΟ: Ν. Παπαχρήστου