Τα «σταυρωμένα αγοράκια» της ρωσικής προπαγάνδας
Του Κώστα Ονισένκο*
Στις 12 Ιουλίου 2014 η Γκαλίνα Πισνιάκ, μιλώντας στη ρωσική κρατική τηλεόραση με δάκρυα στα μάτια περιέγραφε πως αυτή και εκατοντάδες ακόμα κάτοικοι της Ουκρανικής πόλης Σλάβιανσκ «έγιναν μάρτυρες φρικτής δολοφονίας πεντάχρονου αγοριού, το οποίο σταυρώθηκε δημοσίως σε κεντρική πλατεία από τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις». Η συνέντευξη, όπως ήταν αναμενόμενο, προκάλεσε σοκ στη ρωσική κοινή γνώμη ενώ μεταδόθηκε σε διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Στα χρόνια που ακολούθησαν και παρά τις επίμονες έρευνες ρωσικών ΜΜΕ, δεν ανακαλύφθηκε καμία άλλη μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα, ή τα στοιχεία του «πεντάχρονου αγοριού» ή οποιοδήποτε άλλο που μπορεί να αποδείξει ότι τέτοιο ή παρόμοιο περιστατικό συνέβη στο Σλάβιανσκ κατά την διάρκεια ανακατάληψης της πόλης μετά την αποχώρηση του ρωσικού στρατού.
Σταδιακά, το «σταυρωμένο αγοράκι» καθιερώθηκε σαν όρος στους κύκλους των αναλυτών που ασχολούνται με την προπαγάνδα και υποδηλώνει ένα χονδροειδές ψέμα που μεταδίδεται από τα ΜΜΕ με σκοπό να δικαιολογηθούν παράνομες ενέργειες. Το περιστατικό έχει αναλυθεί τόσο διεξοδικά ώστε υπάρχει μέχρι και λήμμα στην Wikipedia.
Το «σταυρωμένο αγοράκι» και άλλα «ρεπορτάζ» με παρόμοιο περιεχόμενο, που μεταδίδονταν μέρα – νύχτα στα ρωσικά ΜΜΕ το 2014, όχι μόνο χρησιμοποιήθηκαν ως δικαιολογία για την εισβολή των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων στην Ουκρανία αλλά και παρακίνησαν αρκετούς Ρώσους να πάνε εθελοντές στρατιώτες στο Ντονμπάς. Για αυτό, όταν ένα ακόμα ρεπορτάζ με «αγοράκι που σκότωσαν οι Ουκρανοί» μεταδόθηκε στις 3 Μαρτίου από τα ρωσικά ΜΜΕ, στο Κιέβο ήδη ήξεραν τι πρέπει να περιμένουν στη συνέχεια.
Σύμφωνα με το πρόσφατο «ρεπορτάζ» ένα μικρό παιδί σκοτώθηκε όταν έπεσε στην αυλή του (σε περιοχή του Ντονμπάς που ελέγχεται από τον ρωσικό στρατό και «αυτονομιστές») αυτοσχέδιος εκρηκτικός μηχανισμός από «ιπταμενο ντρον του ουκρανικού στρατού».
«Αμέσως εξετάσαμε την είδηση, δεν μπορούσε τέτοιο ιπτάμενο μέσο να φτάσει σε εκείνο το σημείο και λόγω της απόστασης και λόγω των μέσων αεράμυνας που υπάρχουν εκεί. Ενδιαφέρον έχει η ταχύτατη μετάδοσης της είδησης: Δεν ήταν οργανική. Με άλλα λόγια, η είδηση μεταδόθηκε αστραπιαία σε διάφορα ΜΜΕ στη Ρωσία και σε άλλες χώρες, γεγονός που μαρτυρά ότι ήταν ήδη έτοιμη και γραμμένη πριν βγει στον αέρα (σ.σ. από τοπικό κανάλι που το μετέδωσε πρώτο)» λέει στα ΝΕΑ η Λιουμπόβ Τσιμπούλσκα, επικεφαλής του νεοσύστατου «Κέντρου Στρατηγικών Επικοινωνιών και Πληροφοριακής Ασφάλειας» που υπάγεται στο ουκρανικό υπουργείο Πολιτισμού και Επικοινωνιών.
«Προκειμένου να ενισχύσουν το επικοινωνιακό αποτέλεσμα έδωσαν στη συνέχεια στον αέρα και άλλη είδηση για “δύο εφήβους που σκοτώθηκαν από ουκρανική βόμβα”. Στη συνέχεια άρχισαν να διακινούν το επιχείρημα ότι “Ουκρανοί ετοιμάζουν στο Ντονμπάς νέα Σρεμπρένιτσα” που είναι οξύμωρο αν θυμηθούμε ότι η Ρωσία ήταν αυτή που υποστήριζε τον Μιλόσεβιτς και επίσης μπλόκαρε στον ΟΗΕ τον χαρακτηρισμό της σφαγής της Σρεμπρένιτσα ως γενοκτονίας» προσθέτει η Τσιμπούλσκα.
«Το κυριότερο αφήγημα που βλέπουμε να προωθεί αυτές τις μέρες η ρωσική προπαγάνδα είναι πως η Ουκρανία ετοιμάζει κάποια προβοκάτσια στο Ντονμπάς ή την Κριμαία» λέει στα ΝΕΑ ο Ολεξάντρ Κουρμπάν, συντονιστής του μη κυβερνητικού Κέντρου Αντιπαράθεσης στην Επικοινωνιακή Επιθετικότητα «AM&PM». Το συγκεκριμένο αφήγημα ενισχύεται και από τις δηλώσεις του γραμματέα του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας και επί πολλά έτη επικεφαλούς της FSB Νικολάι Πάτρουσεβ, ο οποίος στις 14 Απριλίου «προειδοποίησε» ότι η Ουκρανία -με υποστήριξη από δυτικές δυνάμεις- ενδέχεται να προχωρήσει σε τρομοκρατικές ενέργειες στην Κριμαία.
«Ετησίως το Ρωσικό Κράτος διαθέτει για προπαγάνδα 3 με 3,5 δισ. δολάρια», Ολεξάντρ Κουρμπάν
Στο Κίεβο εκτιμούν ότι τέτοιους είδους δηλώσεις, που αναπαράγονται συνεχώς από τα ρωσικά ΜΜΕ, έχουν ως στόχο όχι μόνο την προετοιμασία της ρωσικής κοινής γνώμης για συμμετοχή του στρατού τους σε στρατιωτική επιχείρηση στο εξωτερικό αλλά και την δοκιμή αντιδράσεων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό σε διάφορα σενάρια που εξετάζουν. «Σύμφωνα με το στρατιωτικό δόγμα Γεράσιμοβ, το οποίο ακολουθούν οι Ρώσοι, το κομμάτι της επικοινωνίας δεν είναι απλά ένας παράγοντας του πολέμου αλλά ένας από τους βασικότερους παράγοντες. Και για αυτό ετησίως το Ρωσικό Κράτος διαθέτει για προπαγάνδα 3 με 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια» προσθέτει ο Κουρμπάν. Ορισμένα από αυτά τα χρήματα καταλήγουν σε χώρες της Ε.Ε., μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα. Προκειμένου και το ελληνικό κοινό να «ενημερωθεί» για τις «θηριωδίες του ουκρανικού στρατού, που σταύρωσε ένα πεντάχρονο αγοράκι στο Σλάβιανσκ».
*Ο Κώσταςς Ονισένκο είναι Έλληνας δημοσιογράφος, που ζει στην Ουκρανία, Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ Αθηνών/ Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους .
