Νίκος Μαγγίνας, ο ακατάβλητος φακός της Ρωμιοσύνης
Του Νίκου Κόλμαν*
Πέρασαν 13 μέρες από την κοίμηση του αγαπημένου αδελφού μας Νίκου… παραθέτω ένα σπάραγμα της απροσδόκητης απώλειας
Αν μου επιτρέπετε επιθυμώ να το μοιραστώ:
Νίκος Μαγγίνας , ο ακατάβλητος φακός της Ρωμιοσύνης
« Τον φίλο μας που χάσαμε μιαν άδικη στιγμή
Κανείς δεν θα τον ξαναδεί να γέρνει ευλαβικά στον επιτάφιο αποβραδίς,
Στον ώμο μου ολονυχτίς και το πρωί, νωρίς στον θάνατο του οριστικά.
Ήτανε νέος ,σχεδόν παιδί και φίλος μας ως το πρωί.
Τώρα κανείς δεν περιμένει να τον δεί απ΄τη γωνιά του δρόμου να μας προκαλεί.
Μια « πανδημία» αστόχαστη μες τις πολλές και ξαφνική τον πείρε μες σε μια στιγμή, άδικη και πικρή στιγμή.
Τον φίλο που αγαπήσαμε σε χρόνια μυστικά κι έγινε εικόνα μαγική ενός καιρού που δεν γυρνά,
Ενός παιδιού που μας κοιτά με λύπη κι απορεί.
Γιατί να φύγει ξαφνικά για πάντα ένα πρωί…» (1)
Η είδηση απρόσμενη και σκληρή: τα ξημερώματα του Σάββατου στις 10 Απριλίου του 2021 εκοιμήθη ο φωτογράφος του Οικουμενικού Πατριαρχείου , στο κατάλυμα του, στο Φανάρι…
Σήμερα ( Τρίτη 13 Απριλίου 2021)στο ιστορικό κοιμητήριο της Μεταμορφώσεως (Σισλί)στην Κωνσταντινούπολη ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος συντετριμμένος και αγέρωχος έψαλε τον τελευταίο ασπασμό -ταυτιζόμενος με τον ελληνισμό της οικουμένης-, στον αξιομακάριστο αδελφό μας Νίκο , τον επι τριάντα συναπτά έτη ακούραστο, αφοσιωμένο, ταπεινό, ευγενή, ευπροσήγορο υπηρέτη της ΜΧΕ φωτογραφίζοντας τις ιστορικές στιγμές του Φαναρίου και τις ποιμαντικές διαδρομές του Πατριάρχη σε όλο τον κόσμο και τις ιστορικές συναντήσεις του με όλους τους ανθρώπους. Ο Νίκος «εικονοποιούσε την ιστορία της Μεγάλης Εκκλησίας με τον ίδιο ζήλο που φανταζόμαστε ότι θα είχαν σ ’εκείνους τους παλιούς καιρούς οι αγιογράφοι της Αγίας Σοφίας η της Μονής της Χώρας» (2)
Ο Νίκος υπήρξε συμμαθητής μας με την ευρεία έννοια μια και στα παιδικά μας χρόνια συναντιόμασταν στην Αστική Σχολή ,Δημοτικό, της Αγίας Τριάδος στον αυλόγυρο της εκκλησίας στην πλατεία Ταξίμ τότε που δέσποζε ο Ναός . Δασκάλα μας ελληνικών ήταν η μητέρα του Αναστασία. Στην συνέχεια συναντιόμασταν στους διαδρόμους του Ζωγραφείου όταν προσπαθούσε να μας μεταλαμπαδεύσει στην φωτογραφική τέχνη που είχε αφοσιωθεί από τότε. Χανόταν με τις ώρες στο σκοτεινό θάλαμο εκπαιδευόμενος χωρίς τυμπανοκρουσίες , σιωπηλά και συστηματικά στην τέχνη που υπηρέτησε στο βωμό της ιστορίας της Ρωμιοσύνης. Ως μαθητής συμμετείχε σε διαγωνισμό φωτογραφίας με θέμα την Παλιά Πόλη και διακρίθηκε με ειδικό έπαινο .(3)
Αποφοίτησε το 1974 από το Εμπορικό τμήμα του Ζωγραφείου. Αρχικά επιδόθηκε στην δημοσιογραφία και σιγά σιγά ενέταξε την φωτογραφική του τέχνη στο ρεπορτάζ .Από νεαρός έδειξε την έφεση του γιατί σταδιακά κατέγραφε με τον φακό του την ζωή στο Πατριαρχείο ταυτόχρονα την καθημερινότητα των Ελλήνων της Πόλης. Μετά την εκλογή του Πατριάρχη Βαρθολομαίου στον Οικουμενικό Θρόνο το 1991, ανέλαβε να ακολουθήσει όπως αποδείχθηκε ακλόνητα και συνεπέστατα την λαμπρή διαδρομή του Παναγιότατου μέχρι σήμερα…Έκτοτε υπήρξε ο αδιαμφησβήτητος μάρτυρας του έργου του Πατριάρχη αποτελώντας ουσιαστικά την εικονογράφηση της ιστορίας του και συνακόλουθα της ιστορίας της Ρωμιοσύνης . Ο Νίκος υπήρξε ο αχώριστος συνοδός του κκ Βαρθολομαίου στην οδοιπορία του ανά τον κόσμο καταγράφοντας με αδιαμφησβήτητα δεδομένα το ιστορικό έργο του Φαναρίου για τις αξίες του Οικουμενικού Ελληνισμού.
« Οπτικοποιώντας τόσο συχνά και επίμονα την παρουσία του Πατριάρχη πάσχιζε να ιστορήσει τον τρόπο που ευδοκιμεί το Αόρατο. Θέλησε το φωτογραφικό του εργαστήριο να γίνει εργαστήρι αθανασίας. Και τα κατάφερε εν πολλοίς η εν όλω . Για’ αυτό τώρα πορεύεται από την κοιλάδα της σκιάς στη χώρα του φωτός.» (2)
Το 2012 ο Πατριάρχης του απένειμε τον Σταυρό του Αποστόλου Ανδρέα του Πρωτόκλητου ως αναγνώριση του έργου του και την αξία του χρέους στην ιστορία του Ελληνισμού της Πόλης .
Η φωτογραφία λήφθηκε στο Ζωγράφειο Λύκειο της Πόλης. Ο Ν. Κόλμαν (δ) με τους μακαριστούς Δημητρό Φραγκόπουλο(μ) , ο οποίος διετέλεσε Λυκειάρχης του Ζωγραφείου, και τον Ν. Μαγγίνα (α) / Αρχείο Ν. Κόλμαν
Στην επιτύμβια πλάκα του αείμνηστου Νίκου ο Πατριάρχης γράφει : «Ηγάπησε την Πόλιν του κόσμου και κατέκτησε την Βασιλείαν των Ουρανών»
Με ανιδιοτέλεια και μεράκι συγκέντρωσε άφθονο ιστορικό υλικό αποθανατίζοντας τριάντα ετών έργο του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Το πλούσιο φωτογραφικό αρχείο του αναμένεται να εκδοθεί .Η απουσία του εκλιπόντα Νικου δεν θα αναστείλει την έκδοση του αναμνηστικού τόμου, που ετοιμαζόταν για τον εορτασμό της τριακονταετούς θητείας του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Η έκδοση θα αποτελέσει το «κύκνειο άσμα» του Νίκου συμπυκνώνοντας το τεράστιο έργο που προσέφερε στην Ρωμιοσύνη.
Τον Νίκο « όπως κάθε Βυζαντινό καλλιτέχνη τον απασχολούσε πρώτα να καθαρίσει την ψυχή του κι έπειτα να τεχνουργήσει. Ο χρόνος του ήταν υπεριστορικός γιατί υπεριστορικός είναι ο θεσμός που υπηρέτησε. Η ιερά και μεγάλη υπόθεση , κατά τον Μελίτωνα Χατζή.»(2)
Ο Διευθυντής του Ζωγραφείου Γιάννης Δεμιρτζόγλου αποχαιρετά συγκλονισμένος τον Νίκο μας αναπολώντας «κάποια Χριστούγεννα πριν τα κάλαντα ήσουν πάντα δίπλα μου με την άγρυπνη και καθαρή ματιά σου, με το πηγαίο γέλιο σου και την αστείρευτη ειλικρίνεια σου…»
Τώρα που συναριθμείσαι ανάμεσα στους αγγέλους ίσως να χαμογελάς με τις εικόνες και τα λόγια που έχουν κατακλίσει το διαδίκτυο .
Εμείς οι εκδρομείς του ΄74 είμαστε υποχρεωμένοι να αποχωριστούμε ένα μεγάλο κομμάτι της παιδικής , της σχολικής και της μαθητικής ζωής μας που ζήσαμε μαζί. Όμως κυρίως θα μας λείψει σε κάθε επίσκεψη μας στα Πάτρια η ματιά σου , ο φακός σου που έκλεισε και εστίασε στο σκοτάδι. Μας αφήνεις ενώ γνωρίζεις ότι εφεξης θα παραμείνεις νοερά πάντα παρόν σε όλες τις διαδρομές μας στην Αγία Τριάδα, στο Ζωγράφειο, στο Φανάρι…η ακόμα και στα Θεραπειά, το «χωριό» σου…
Νικο Μαγγίνα πέρασες στην ιστορία ως ο Εμβληματικός Φωτογράφος του Πατριαρχείου.
Όμως « έφυγες νωρίς Νίκο, μα δεν μπόρεσες να φύγεις από την αγαπημένη μας Πόλη και το Φανάρι, ούτε από τον Πατριάρχη μας. Τους υπηρέτησε όλους με υποδειγματική , έμπρακτη , θυσιατική αφοσίωση. Αιώνια σου η Μνήμη αγαπητέ μας Μαγγίνα η «Νικάκ稻 όπως συνήθιζα να σε λέω στην πολίτικη διάλεκτο. Ο φακός σου έσβησε η ματιά σου όμως παραμένει ζωντανή. Θα σε θυμόμαστε πάντα» (4)
Ο φακός σου σκοτείνιασε αλλά οι αμέτρητες εικόνες που αποθανάτισε θα μένουν πιστά τεκμήρια της ιστορικής διαδρομής του Πατριάρχη , της Πόλης και των Πολιτών…
Νίκος Κόλμαν 13 Απριλίου 2021
ΥΓ: στις 10 Απριλίου του 1821 Κυριακή του Πάσχα απαγχονίστηκε ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ στην Πύλη του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως με εκτέλεση του αυτοκρατορικού φιρμανιού προς παραδειγματισμό …
Αναφορές:
1 / «το φίλο μας που χάσαμε» στίχοι-μουσική Μάνου Χατζιδάκι από το έργο η «Εποχή της Μελισσάνθης» 1980
2 / «Νίκος Μαγγίνας , ένας Βυζαντινός εικονοποιός» Ευστάθιου Λιανού – Λιάντης Left.gr 12/4/2021
3 / skai.gr 12/4/2021
4 / Ανάρτηση του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ελπιδοφόρου 10/4/2021
* Ο Νίκος Κόλμαν είναι ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΤΩΝ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ ΖΩΓΡΑΦΙΩΤΩΝ
(Στην φωτογραφία επάνω ο μ. Ν. Μαγγίνας στην πρώτη Πατριαρχική Θ. Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά , στον Πόντο, 15.8.2010)
