Οι Μικρασιάτες Έλληνες στην Επανάσταση του 1821

Φως στην συμμετοχή και στις θυσίες – άγνωστα για το ευρύ κοινό- του  Ελληνισμού της Μικράς Ασίας ρίχνει το πολύ εμπεριστατωμένο  βιβλίο του Μικρασιατικής καταγωγής ΤΑΚΗ Α. ΣΑΛΚΙΤΖΟΓΛΟΥ, με τίτλο  «Η Μικρά Ασία στην Επανάσταση του 1821». 

Το βιβλίο αναδεικνύει την ευρεία συμμετοχή των Μικρασιατών στην Επανάσταση  και τη σημαντική συμβολή τους στην απελευθέρωση της κοινής πατρίδας. Η έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης σήμανε συναγερμό σε όλους τους Έλληνες, όχι μόνο της κυρίως Ελλάδας αλλά και σε αυτούς που συγκροτούν το μείζονα Ελληνισμό. Στο κάλεσμα της πατρίδας προσέτρεξαν και οι Έλληνες της πέραν του Αιγαίου ελληνικής γης και εντάχθηκαν στους στρατιωτικούς σχηματισμούς των οπλαρχηγών, ενώ στη συνέχεια συγκρότησαν ιδιαίτερο στρατιωτικό σχηματισμό, τη Φάλαγγα των Ιώνων. Το έργο αυτό, το οποίο αποτελεί προϊόν διεξοδικής έρευνας του συγγραφέα σε πηγές και αρχεία, εξιστορεί την κατάσταση που επικρατούσε στη Μικρά Ασία πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης: τη μύηση των Μικρασιατών στη Φιλική Εταιρεία, τα συνταρακτικά γεγονότα που ακολούθησαν, όπως η καταστροφή των Κυδωνιών και οι σφαγές της Σμύρνης, αλλά και την ένταξη των Μικρασιατών στις μονάδες των αγωνιστών. Παρουσιάζεται επίσης η περιπέτεια της διάσωσης και της εγκατάστασης των προσφύγων στην Ελλάδα. Το βιβλίο περιέχει εκτενή κατάλογο με ονόματα Μικρασιατών αγωνιστών (με τις περιοχές καταγωγής τους), ενώ δημοσιεύονται έγγραφα, που πιστοποιούν τη συμμετοχή και την προσφορά τους στον εθνικό αγώνα. Eπίσης , παρατίθεται εκτενής βιβλιογραφία, ελληνική και ξένη. Το βιβλίο εκδόθηκε πριν από περίπου 10 χρόνια από το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού.

Τον Μάρτιο κυκλοφόρησε  , σε δεύτερη έκδοση, από τις Εκδόσεις ΣΤΑΜΟΥΛΗ( Θεσσαλονίκη).

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΙΣ ΠΑΡΑΜΟΝΕΣ ΤΟΥ 1821

Η ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

ΟΙ ΣΦΑΓΕΣ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

ΤΑ ΤΡΑΓΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΦΕΣΟΥ

Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ’21 ΣΤΗΝ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ

ΟΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ

ΑΥΤΟΧΘΟΝΕΣ ΚΑΙ ΕΤΕΡΟΧΘΟΝΕΣ

ΟΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥ ’21

Ξενόγλωσσος τίτλος ASIA MINOR DURING THE GREEK REVOLUTION OF 1821 – THE CONTRIBUTION OF THE PEOPLE OF ASIA MINOR IN THE NATIONAL STUGGLE

ISBN13  9789606560354

Εκδότης       ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΑΝΤ. ΣΤΑΜΟΥΛΗ

Χρονολογία Έκδοσης      Μάρτιος 2021

Αριθμός σελίδων     320

Ο Τάκης Α. Σαλκιτζόγλου είναι δικηγόρος Αθηνών και παράλληλα ασχολείται με έρευνες μικρασιατικού ενδιαφέροντος. Είναι συγγραφέας του βιβλίου «H Σύλλη του Ικονίου» , από την οποία έλκει την καταγωγή, καθώς και σημαντικού αριθμού άρθρων και μελετών σχετικών με την ιστορία της πέραν του Αιγαίου κοιτίδας του Ελληνισμού.

*Παραθέτουμε στην συνέχια παλαιότερο άρθρο του σχετικό με το περιεχόμενο του βιβλίου

Η ιστοριογραφία της Επανάστασης του ’21 σχεδόν αγνοεί τη συμμετοχή των Μικρασιατών στον Αγώνα του Γένους. Αλλά η Ελληνική Επανάσταση δεν ήταν τοπικό ιστορικό γεγονός, πελοποννησιακό, ρουμελιώτικο ή νησιώτικο.

Ήταν ξεσηκωμός πανελλήνιος, στον οποίο μετείχαν όλοι οι Ελληνες, προσφέροντας ό,τι μπορούσε ο καθένας, ο κάθε τόπος, ο κάθε Ρωμιός της υπόλοιπης Ελλάδας ή της Διασποράς. Συμμετείχαν οι Επτανήσιοι, οι Θρακομακεδόνες, οι Κρητικοί, οι Δωδεκανήσιοι, οι Κωνσταντινουπολίτες, οι Κύπριοι, ακόμη και Ελληνες της Κορσικής.

Οι Ελληνες της Μικράς Ασίας, της Ιωνίας, του Πόντου και της Καππαδοκίας δεν ήταν δυνατόν να απουσιάσουν από το Μεγάλο Αγώνα του Έθνους. Η Φιλική Εταιρεία είχε έγκαιρα στείλει σε πολλές πόλεις της Μικράς Ασίας τους «Αποστόλους» της, οι οποίοι φρόντισαν να μυήσουν έναν αρκετά μεγάλο αριθμό Ρωμιών στο μεγάλο μυστικό.

Οι Μικρασιάτες δεν υπήρξαν μόνο τα θύματα της εκδικητικής μανίας των Τούρκων, που ξέσπαγαν κατά την Επανάσταση του ’21 επάνω στον άμαχο πληθυσμό της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης με σφαγές, διώξεις και εξανδραποδισμούς. Είχαν και σπουδαία ενεργητική συμμετοχή στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, που εκδηλώθηκε με την εθελοντική στράτευση μεγάλου αριθμού από αυτούς στα επαναστατικά στρατιωτικά σώματα, τη συγκρότηση ιδιαίτερου στρατιωτικού σχηματισμού, που ονομάστηκε Ιώνιος Φάλαγξ (ή Φάλαγξ της Ιωνίας), και την ηρωική συμμετοχή τους στις μάχες που δόθηκαν σε όλη τη διάρκεια του Αγώνα.

Οι περισσότεροι Μικρασιάτες αγωνιστές του ’21 κατάγονται από τις Κυδωνίες, τη Σμύρνη και τη δυτική Μικρά Ασία, πολλοί όμως ήταν και οι καταγόμενοι από την Καππαδοκία και τον Πόντο. Απέκρυπταν τα πραγματικά τους ονόματα, από φόβο μήπως ξεσπάσουν αντίποινα κατά των συγγενών τους στη Μικρά Ασία, και φρόντιζαν να δηλώνουν ως επώνυμο τον τόπο προέλευσής τους.

Έτσι, έχουμε επίθετα πατριδωνυμικά, δηλαδή απλά και μόνο δηλωτικά της πατρίδας τους, όπως π.χ. Σμυρνιός, Σμυρνιώτης ή Σμυρναίος, Αϊβαλιώτης ή Κυδωνιάτης, Μοσχονησιώτης, Βουρλιώτης, Καισαρέας, Τραπεζούντιος, και εκατοντάδες άλλα που δήλωναν Ανατολίτες ή Καραμανλήδες.

Οι Αϊβαλιώτες ήταν οι πρώτοι, που έφτασαν στην κυρίως Ελλάδα. Προσχώρησαν αμέσως στις άτακτες στρατιωτικές ομάδες διάφορων οπλαρχηγών και καπεταναίων ή συγκρότησαν αυτοτελείς στρατιωτικούς σχηματισμούς, αποτελούμενους μόνο από Αϊβαλιώτες, όπως του Χατζή Αποστόλη, του Δημ. Καπανδάρου, που, όντας επικεφαλής ενός σώματος τριακοσίων Κυδωνιέων, αγωνίστηκε κατά του Δράμαλη, του Κωνσταντίνου Αϊβαλιώτη κ.ά. Κυδωνιάτης ήταν ο Δημήτριος Μοσχονησιώτης, που πρώτος αυτός εκπόρθησε το κάστρο του Παλαμηδίου στις 30 Νοεμβρίου του 1822. Ανάμεσα στους Αϊβαλιώτες ξεχωρίζουν οι ηρωικοί πέντε αδελφοί Πίσσα, ένας από τους οποίους, ο Ευστράτιος, στα «Απομνημονεύματά» του υπολογίζει τους πεσόντες στις διάφορες μάχες Κυδωνιείς σε πέντε χιλιάδες.

Μετά τις Κυδωνίες έρχεται η προσφορά της Σμύρνης. Σε αρκετές εκατοντάδες, ίσως και σε χιλιάδες, πρέπει να ανέρχονται οι Σμυρναίοι αγωνιστές. Μόνο με τα πατριδωνυμικά επίθετα Σμυρναίος, Σμυρνιός, Σμυρνιώτης, Σμυρνιωτάκης κ.λπ., ευρέθησαν 184 αγωνιστές, χωρίς να υπολογιστούν όσοι άλλοι δήλωσαν το κανονικό τους επίθετο και παράλληλα δήλωσαν ως τόπο καταγωγής τους τη Σμύρνη. Και βεβαίως στους Σμυρνιούς θα πρέπει να προστεθούν οι Μπουρνοβαλήδες, οι Κουκλουτζαλήδες, οι Νηφιώτες, οι Βουρλιώτες, οι Τσεσμελήδες κ.ά. Σμυρνιός ήταν ο Γιαννακός Καρόγλου, ο επικεφαλής της Ιωνικής Φάλαγγας, που συγκροτήθηκε αποκλειστικά από Μικρασιάτες και αποτέλεσε ένα ανεξάρτητο επαναστατικό σώμα που πολέμησε κατά του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, με τον Καραϊσκάκη στη μάχη της Αράχοβας, και αλλού. Από την Καππαδοκία ήταν ο Χατζησάββας Καισαρέας, Ελληνας που εγκατέλειψε το τάγμα των γενίτσαρων, όπου τον είχε κατατάξει το παιδομάζωμα, και κατέφυγε στην Ελλάδα για να καταταγεί στο σώμα του Πλαπούτα και να ανδραγαθήσει. Οι Πόντιοι της Τραπεζούντας αντιπροσωπεύονται από ένα σημαντικό αριθμό αγωνιστών, που δήλωναν Τραπεζανλήδες, Γκιουμουσχανετζήδες (από την Αργυρούπολη) ή γενικώς Καραντενιζλήδες (Μαυροθαλασσίτες).

Τέλος, στους Μικρασιάτες οφείλεται η επιτυχία της πρώτης προσπάθειας για δημιουργία ακομμάτιστου εθνικού στρατιωτικού σχηματισμού, που έπειτα, βέβαια, από πολλές και κοπιώδεις προσπάθειες, κατέληξε στη δημιουργία τακτικού στρατού. Η δημιουργία τακτικού στρατού στην επαναστατημένη Ελλάδα δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη συμμετοχή των Ελλήνων της Μικράς Ασίας.

Όλους αυτούς πρέπει να τους θυμόμαστε και κάποτε να τους τιμήσουμε ξεχωριστά.