Αχ. Δημητριάδης : Social Media= ο μοντέρνος τρόπος να γίνουν ανατροπές στο σύστημα

Της Ανδρούλας Ταραμουντά*

Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης είναι η επανάσταση στην επικοινωνία, στη διάχυση πληροφοριών, σχολίων σκωπτικών ή άλλων που ενδεχομένως ενοχλούν. Το νέο αυτό «όπλο» χρησιμοποιείται από τους πολίτες από το παγκόσμιο, ιδιαίτερα από όσους θέλουν να εξωτερικεύσουν την οργή που νιώθουν για όσα τεκταίνονται γύρω τους όπως και την απαξίωσή τους. Στον ευρωπαϊκό χώρο όπως και αλλού βρίσκεται σε εξέλιξη συζήτηση κατά πόσο ο ψηφιακός χώρος επηρεάζει τη δημοκρατία και αν απαιτείται ρύθμιση.  Ο Επίτροπος της ΕΕ με αρμοδιότητα τα θέματα Δικαιοσύνης  Ντιντιέ  Ρεντέρς σε συνέντευξή του πρόσφατα στο «Βήμα» των Αθηνών, τοποθετήθηκε θετικά. «Ναι ο ψηφιακός χώρος απαιτεί ρύθμιση- ανέφερε- όχι μόνο επειδή υπάρχουν προκλήσεις για τη δημοκρατία.

Οι πολίτες πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς, όταν είναι συνδεδεμένοι με το Διαδίκτυο και οι επιχειρήσεις μπορούν να είναι ανταγωνιστικές τόσο όταν είναι συνδεδεμένες όσο και όταν δεν είναι». Ο ίδιος παραδέχεται ότι η ψηφιοποίηση έχει επιτρέψει νέους τρόπους για τη χρηματοδότηση πολιτικών δρώντων από ανεξέλεγκτες πηγές. Ότι κυβερνοεπιθέσεις έχουν στοχεύσει κρίσιμες εκλογικές υποδομές. Ότι δημοσιογράφοι έρχονται αντιμέτωποι με κακοποίηση και λόγο μίσους όταν είναι online. O Eυρωπαίος αναφέρει ότι δεν υπάρχει μια μοναδική νομοθεσία που μπορεί να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις. Επικαλείται την εργασία του με διεθνείς πλατφόρμες προκειμένου να αφαιρεθούν εκατομμύρια ψευδών καταχωρίσεων  σχετικά με τον κορωνοϊό για να υποδείξει πως όταν υπάρχει αποφασιστικότητα υπάρχουν καλά αποτελέσματα.

Σίγουρα τα ΜΚΔ έχουν δύναμη. Δεν λειτουργούν όμως ανεξέλεγκτα, όπως επισημαίνει στη συνέντευξή του στον «Φιλελεύθρο», ο νομικός, πρόεδρος της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Αχιλλέας Δημητριάδης. Και όροι λειτουργίας υπάρχουν και όρια του τι γράφει ο κάθε ένας, όπως υπάρχουν και ευθύνες του χρήστη. Τα Μέσα αυτά είναι νεοφανή και τώρα καταβάλλεται προσπάθεια για να εισαχθεί μια διαδικασία διερεύνησης υποθέσεων ή παραπόνων παραβίασης προσωπικών δεδομένων από την Αστυνομία σε συνεργασία με το γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα.  Ο Αχ. Δημητριάδης σημειώνει ότι  τα ΜΚΔ σίγουρα είναι ο μοντέρνος τρόπος για να γίνουν αλλαγές ή ανατροπές στο σύστημα.  Σε ότι αφορά το επίμαχο θέμα με την Υπουργό Δικαιοσύνης, θεωρεί άστοχο να χρησιμοποιείται η πλαστοπροσωπία ως η βάση της διερεύνησης από Αστυνομία και υποδεικνύει ότι θα μπορούσε να είχε γίνει καταγγελία στην Επίτροπο Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Πιστεύει ότι η Αστυνομία ενήργησε με υπέρμετρο ζήλο ενώ υπήρξε και υπέρβαση εξουσίας. Ο ίδιος εξηγεί ότι υπάρχουν τρόποι αντίδρασης που τους παρέχει το ίδιο το σύστημα λειτουργίας των ΜΚΔ. 

– Τα social media είναι πλέον μέρος της καθημερινότητας ενός πολίτη.  Αυτή η επανάσταση στην επικοινωνία υπόκειται σε κανόνες όπως άλλες δράσεις της ζωής μας; Ή είναι τελείως ανεξέλεγκτη και απλώς ο δεχόμενος την κριτική πρέπει να έχει γερό στομάχι; Η κριτική και η σάτιρα στα social media έχουν μέτρο;  Μπορεί ο κάθε ένας να λέει ότι θέλει για όποιον θέλει χωρίς καμία συνέπεια; 

–Σίγουρα δεν μπορεί να λέει ο καθένας ότι θέλει χωρίς να έχει συνέπειες.  Για παράδειγμα, στο Twitter επιτρέπονται οι ανώνυμοι σατιρικοί λογαριασμοί.  Έτσι αποδεχόμενοι τους όρους χρήσης αποδέχεσαι και την ύπαρξη και λειτουργία τους.  Βέβαια αν ξεπερνά τα πλαίσια των όρων ή κανόνων χρήσης, μπορείτε να παραπονεθείτε στο Twitter για να κατεβάσει ή να κλείσει τον λογαριασμό.  Αυτό όπως έχω αναφέρει είναι το πρώτο επίπεδο. Το δεύτερο είναι τα αστικά δικαιώματα τα οποία μπορεί να προστατευθούν με αγωγή στα αστικά Δικαστήρια της χώρας.  Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που ενάγεται μια εφημερίδα. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι η κριτική μπορεί να συνιστά ποινικό αδίκημα.

-Καταστήσατε σαφές ότι ο λογαριασμός παρωδία που αφορά την Υπουργό Δικαιοσύνης δεν είναι ποινικό αδίκημα.  Λάθος η διαδικασία που ακολουθήθηκε από την Αστυνομία.

–Το θέμα της καταγγελίας του λογαριασμού παρωδίας έχει δύο στοιχεία.  Την σχέση εξάρτησης μεταξύ της Υπουργού και της Αστυνομίας και τη φύση της καταγγελίας. Από αυτά που έχω διαβάσει φαίνεται ότι η καταγγελία είχε να κάνει με ενδεχόμενα δυσφημιστικά σχόλια σε σχέση με μια φωτογραφία του πατέρα της Υπουργού.  Δεν ξέρω το λεκτικό της καταγγελίας αλλά δεν είμαι καθόλου βέβαιος για το αξιόποινο της πράξης αυτής.  

Φαίνεται ότι η Αστυνομία ενεργώντας με υπέρμετρο ζήλο διερεύνησε την υπόθεση σε μια προσπάθεια να βρει ποιος κρυβόταν πίσω από τον λογαριασμό αυτό.  Το Twitter φαίνεται ότι ενώ αρχικά κατέβασε τον λογαριασμό ακολούθως τον ξανά ανέβασε εφόσον ήταν σατιρικός λογαριασμός και αυτό φαινόταν με την λέξη parody.

Δυστυχώς, η Αστυνομία χρησιμοποιώντας ως βάση έρευνας την πλαστοπροσωπία και παραβίαση προσωπικών δεδομένων έκανε αίτηση και εξασφάλισε ένταλμα έρευνας το οποίο τελικά ακυρώθηκε μετά από την γνωστή διαδικασία certiorari στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Κατά την άποψη μου, τα γεγονότα με τον σατιρικό αυτό λογαριασμό δεν έχουν σχέση με την κατηγορία της πλαστοπροσωπίας διότι η χρήση του λογαριασμού παρωδίας, σύμφωνα με τους όρους του Twitter επιτρέπεται και δεν βλέπω την οποιαδήποτε ποινική διάσταση του θέματος.  Όσον αφορά την κατηγορία για τα προσωπικά δεδομένα φαίνεται ότι η φωτογραφία έχει παρθεί από το διαδίκτυο όπου έχει δημοσιευθεί προηγουμένως.  Αυτό φαίνεται να δείχνει ότι δεν ήταν προστατευμένα προσωπικά δεδομένα και έτσι νομίζω δεν υπάρχει ποινικό αδίκημα.

Όμως υπάρχει και το θέμα της θεσμικής θέσης της Υπουργού προς την Αστυνομία ως η πολιτικός προϊστάμενη.  Αυτό δημιουργεί μια θέση εξάρτησης και είναι εδώ που εντοπίζεται ακόμη ένα πρόβλημα και πιστεύω ότι υπάρχει υπέρβαση εξουσίας.

Ο Αχιλλέας Δημητριάδης την περασμένη βδομάδα στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

–    Σε τέτοιες περιπτώσεις τι γίνεται;  Είναι επαρκώς ενημερωμένοι κρατικές υπηρεσίες ακόμη και νομικοί για το πώς αντιδρούν σε καταγγελίες, παράπονα όσων ενοχλούνται;

-Ο τομέας των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης και ιδιαίτερα το Twitter είναι καινούργια και φαίνεται ότι οι κρατικές υπηρεσίες, δυστυχώς, δεν είναι ενημερωμένες ή εκπαιδευμένες ικανοποιητικά. Στην περίπτωση αυτή νομίζω ότι ήταν άστοχο να χρησιμοποιείται η πλαστοπροσωπία ως η βάση της διερεύνησης από Αστυνομία.  Θα μπορούσε να είχε γίνει καταγγελία στην Επίτροπο Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.  Μάλιστα, φαίνεται ότι τώρα θα εισαχθεί μια νέα διαδικασία από την Αστυνομία σε συνεργασία με το γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα για να εξετάζονται αυτές οι υποθέσεις.  Φαίνεται ότι η καταγγελία του λογαριασμού παρωδίας στο Twitter ήταν η πρώτη φορά που έγινε και οι άλλες προηγουμένως αφορούσαν λογαριασμούς στο Facebook ή σοβαρά ποινικά αδικήματα στο διαδίκτυο.  Το γεγονός ότι υπήρξαν 49 περιπτώσεις παραπόνων από πολιτικά πρόσωπα δεν το κάνει βέβαια σωστό.

-Τι γίνεται όταν διατυπώνονται άμεσα ή έμμεσα απειλές κατά προσώπων;  Κατά της περιουσίας τους, όπως αναρτήσεις:  να ελέγχεις καθημερινά το κάτω από το αυτοκίνητο σου γιατί δεν μπορείς να ξέρεις τι μπορεί να συμβεί….

-Αυτά που περιγράφετε μου φαίνονται σοβαρά ποινικά αδικήματα τα οποία χρήζουν άμεσης καταγγελίας στην Αστυνομία διότι άπτονται εγκληματικών πράξεων.  Αν κάποιος απειλήσει την ζωή σου σίγουρα θα το καταγγείλεις στην Αστυνομία είτε γίνεται στον δρόμο, είτε στην εφημερίδα, είτε στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.  Πέραν από αυτό θα θεωρούσα σωστό να απευθυνθείτε στο ίδιο το Μέσο όπου οι όροι χρήσης σίγουρα θα απαγορεύουν αυτού του είδους συμπεριφοράς.  Μια καταγγελία είναι πολύ πιθανόν ότι θα επιφέρει το κατέβασμα ή κλείσιμο του λογαριασμού.

-Και κάτι άλλο ποια θεωρείτε εσείς ως απειλή που να μπορεί να θεωρείται ποινικό αδίκημα;

-Ο ποινικός κώδικας έχει πληθώρα συμπεριφορών που χαρακτηρίζονται ως ποινικό αδίκημα.  Ρητορική μίσους, απειλές για το πρόσωπο ή την οικογένεια ή την περιουσία, παρενόχληση σε ποινικό βαθμό και διάφορα άλλα.  Αυτά είναι αξιόποινα και χρήζουν καταγγελίας στην Αστυνομία.

-Προκύπτει ή όχι κάποια θωράκιση από τη χρήση των social media που σήμερα θεωρούνται η σύγχρονη επανάσταση και το μέσον για τις επιδιωκόμενες αλλαγές και ανατροπές;

-Πιστεύω ότι τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης σωστά αναφέρετε ότι είναι η σύγχρονη επανάσταση. Δίδει στο άτομο την δυνατότητα της απευθείας επικοινωνίας καθώς επίσης και διάχυσης πληροφόρησης μέσα στο διαδίκτυο.  Βέβαια η δημοτικότητα του ατόμου καθορίζει και την εμβέλεια της ανάρτησης του. Πιο ενδιαφέρον όμως είναι οι άλλοι χρήστες που έχουν παρόμοιες ή αντίθετες ιδέες και μπορούν να σχολιάσουν αρνητικά ή να τις επικροτήσουν ή να τις αναμεταδώσουν. Με αυτό τον τρόπο αυτοί που συμμετέχουν βοηθούν στην διάχυση της πληροφορίας η οποία βοηθά στο να ακουστεί η άποψη του συγκεκριμένου χρήστη.  Αν συμφωνούμε ή όχι είναι άλλο θέμα. Το γεγονός παραμένει: η ταχύτητα της διάδοσης της πληροφορίας και ο σχολιασμός της μέσα στα πλαίσια της ελευθερίας του λόγου.   Έτσι τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης προσφέρουν τη δυνατότητα στους πολίτες να ασκηθούν στην «ατομική δημοσιογραφία» όπως έχει καθιερωθεί ο όρος.  Η σύγχρονη αυτή επανάσταση βοηθά στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης γιατί η πληροφόρηση γίνεται χωρίς να μεσολαβούν τα παραδοσιακά Μέσα.

Σίγουρα είναι ο μοντέρνος τρόπος για να γίνουν αλλαγές ή ανατροπές στο σύστημα και δεν είναι τυχαίο που πριν λίγες μέρες στην Μιανμάρ όπου έγινε στρατιωτικό πραξικόπημα έκλεισε το διαδίκτυο με σκοπό την αποτροπή της επικοινωνίας μεταξύ των πολιτών έτσι ώστε να μην μπορέσει να αντισταθεί η κυβέρνηση και να μην τύχει της υποστήριξης των πολιτών που την είχαν ψηφίσει. Πιστεύω ότι τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης είναι η απάντηση του Πολίτη στον αυταρχισμό της όποιας Κυβέρνησης!

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΟΙ ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ

-Από πού αρχίζει και που τελειώνει η ευθύνη του χρήστη, του δημιουργού ενός λογαριασμού στα social media;

–Η ευθύνη του δημιουργού και διαχειριστή ενός λογαριασμού στα social media, συμβατικά ομιλούντες, αρχίζει και τελειώνει μέχρι εκεί που του επιτρέπουν οι όροι χρήσης.  Είναι το συμβόλαιο μεταξύ τους.  Αυτοί να θυμίσω είναι οι όροι που σχεδόν κανείς δεν διαβάζει και με ευκολία πάει στο τέλος και πατά το κουμπί ότι «αποδέχεται».  Είναι μέσα σε αυτά τα πλαίσια που βρίσκεται ο τρόπος επίλυσης της διαφοράς, το εφαρμοστέο δίκαιο και το δικαστήριο που έχει δικαιοδοσία.  Αν δεν λύσει το πρόβλημα η ίδια η πλατφόρμα τότε τα αστικά δικαστήρια είναι ο σωστός χώρος για επίλυση της διαφοράς.  Σ’ αυτή την δικαιοδοσία μάλιστα μπορεί να εξασφαλιστεί και προσωρινό απαγορευτικό διάταγμα μέχρι να εκδικαστεί η κυρίως αγωγή.

-Στις περιπτώσεις που δημοσιογράφοι ή μέσα ενημέρωσης υπόκεινται σε αφοριστικές, εξοντωτικές κριτικές που τους διασύρουν, που επηρεάζουν την επαγγελματική τους υπόσταση και δράση τι γίνεται;

-Σαν πρώτο βήμα θα έλεγα ότι θα πρέπει να τύχει απάντησης.  Αν η κριτική συνεχίζει και φθάνει σε επίπεδο παραβίασης των όρων χρήσης του μέσου να καταγγελθεί στο μέσο για να μπλοκαριστεί.  Αν αυτό συνεχίζεται θα μπορούσε ακόμη να κινηθεί αστική διαδικασία είτε στην Κύπρο είτε στην χώρα που έγινε ή που κατοικεί ο εναγόμενος καθότι η δυσφήμιση ή η επιζήμια ψευδολογία είναι αστικά αδικήματα και στο πλαίσιο της αγωγής μπορεί να εκδοθεί απαγορευτικό διάταγμα.  Δεν θα έλεγα ότι αυτό φθάνει σε επίπεδο ποινικού αδικήματος.

-Υπάρχουν περιπτώσεις  που μπορεί να γίνει ο όποιος έλεγχος από πλευράς Αστυνομίας σε λογαριασμό στα social media;

–Ναι βέβαια μπορεί γίνει έλεγχος είτε με την Αστυνομία να έρθει σε επαφή με την πλατφόρμα την ίδια είτε μετά από αίτηση στο Δικαστήριο για αποκάλυψη των στοιχείων του χρήστη.  Έχει πιστεύω η Αστυνομία την τεχνογνωσία και την δυνατότητα να ερευνήσει καταγγελίες οι οποίες μην ξεχνάτε δεν συμβαίνουν μόνο στην Κύπρο αλλά ανά το παγκόσμιο. Η αστυνόμευση στο διαδίκτυο δεν είναι επιστημονική φαντασία αλλά μέρος της καθημερινότητας. Κοιτάξτε πόσες απάτες γίνονται γύρω μας και πως εξασφαλίζονται κωδικοί ή χακάρονται λογαριασμοί.  Για να μην μιλήσω για άλλες αξιόποινες πράξεις όπως παιδική πορνογραφία.

ΠΗΓΗ : “Ο Φιλελεύθερος” (21.02.2012) – Η Ανδρούλα Ταραμουντά είναι Αρχισυντάκτης  της εφημερίδας ” Ο Φιλελεύθερος” της Κυριακής