Π. Παπαπαδημήτρης: «ΟΤΑΝ ΕΙΣΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΑΠΑΝΤΑΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΡΩΤΗΣΗ»
Το παρελθόν διδάσκει, αλλά και καθοδηγεί και σε βοηθά να ανοίγεις δρόμους.-Στους νεαρούς δημοσιογράφους ένα μόνο θα πω: Μάθετε γλώσσες. Μάθετε τουρκικά. Είναι η γλώσσα του μέλλοντος στον τόπο μας.
Του Τάσου Θεοδώρου
Βήματα προς το μέλλον χωρίς μαθήματα από τους παλιούς και το παρελθόν δεν γίνονται.
Ο Παναγιώτης Παπαδημήτρης, έμπειρος δημοσιογράφος με πλούσιο έργο στον κυπριακό Τύπο μιλά στην Efimerida-Cy.
Aναφέρεται τόσο στη 13τομη ιστορία της δημοσιογραφίας της Κύπρου, που κυκλοφορεί , όσο και στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της δημοσιογραφίας.
-Kαλή χρονιά κ. Παπαδημήτρη. Τιμή μας να σας έχουμε μαζί μας. Πού σας βρίσκουμε σήμερα;
«Τώρα με βρίσκεις στην ενεργή συνταξη, αν μπορώ να χρησιμοποιήσω τον όρο».
-Παρά το προχωρημένο της ηλικίας σας, εξακολουθείτε να δημοσιογραφείτε και να ερευνάτε και να εκδίδετε βιβλία…
«Και τι δεν εκδίδω. Έχω συμπληρώσει τώρα τον 13ο τόμο της ιστορίας της δημοσιογραφίας στον τόπο μας που ήταν ένα όνειρο ζωής. Υστερα από μια μικρή ανάπαυλα για να μπορέσω να διαθέσω κάποιους τόμους και να συμπληρώσω κάποιες δόσεις, θα επανέλθω σε πολύ λίγες μέρες με τους νέους του επαγγέλματος.
Στο μεσοδιάστημα ωστόσο, έχω ετοιμάσει ένα άλλο όνειρο ζωής, για τον βίο και την προσφορά του Δημήτρη Παπαδημήτρη, του μεγάλου αδελφού που μας έφυγε τόσο πρόωρα και τον οποίο ερευνούσα επίσης για χρόνια. Το βιβλίο κάτω από τον προσωρινό τίτλο “o Κύριος Γέλιο» θα κυκλοφορήσει πολύ σύντομα».
-Μιλήστε μας λίγο για την «Ιστορία της Κυπριακής Δημοσιογραφίας» που κυκλοφορεί τώρα…
«Πρόκειται για μια μελέτη από 5.000 σελίδες που περιλαμβάνει πάνω από 200 μεγάλα ρεπορτάζ των μεγάλων δασκάλων της δημοσιογραφίας, τις δίκες τους και τους αγώνες για ελευθεροτυπία και τις φυλακίσεις τους.
Θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι οι δημοσιογράφοι αυτοί, οι προπάτορες μας, όπως τους αποκαλώ, αποτελούσαν την πεμπτουσία της κυπριακής κοινωνίας καθώς υπήρξαν πρωτοποροι στους αγώνες της Κύπρου και του Εθνους, στην καθοδηγηση του λαού με την αρθρογραφια τους και στην εκδημοκρατικοποίηση του τόπου με το να βρίσκονται επικεφαλής των προσπαθειών για ίδρυση κομμάτων, δημαρχείων, μορφωτικών συλλόγων, εφημερίδων και περιοδικών και ό,τι άλλο αποτελεί αυτό που λέμε, κυπριακή κοινωνία».
-Αποτελεί δηλαδή ένα βιβλίο αποκλειστικά για το παρελθόν; Πώς βλέπετε το παρόν και το μέλλον της δημοσιογραφίας;
«Οταν πήγα στα κατεχόμενα για πρώτη και τελευταία φορά, όταν άνοιξαν για λίγες ώρες τα οδοφράγματα στις συνομιλίες Κληρίδη-Ντενκτάς- έτσι αισθάνομαι- ένας τουρκοκύπριος που μας συνόδευε μας έφερε ένα παράδειγμα. Πρέπει να ενεργούμε όπως ο σιωφέρης. Δείτε τον βλέπει μπροστά, αλλά κάπου , κάπου κοιτάζει από το «γιαλλούδι» του αυτοκινήτου προς τα πίσω. Αν του το σπάσεις σίγουρα θα τουμπάρει γιατί δεν θα βλέπει προς τα πίσω.
Έτσι κι εμείς. Η ιστορία της δημοσιογραφία αποτελεί ένα βιβλίο που αναφέρεται περισσότερο στο παρελθόν, αλλά αποτελεί και οδηγό και φάρο για το μέλλον. Γιατί το παρελθόν διδάσκει, αλλά και καθοδηγεί και σε βοηθά να ανοίγεις δρόμους.
Οι αρχαίοι Ελληνες έλεγαν «όχι επί πατραγαθίας αλλά και επ’ ανδραγαθίας». Ετσι κι εμείς, να μαθαίνουμε από τους προπάτορες μας αλλά να στεκόμαστε και στα δικά μας πόδια και να προχωρούμε.
Και ξέρεις δεν πρέπει να λες «την εποχήν μας», «τη χρυσή μας εποχή» κλπ κάναμε το ένα και το άλλο, ενώ σήμερα δεν ξέρουν τίποτα οι νέοι. Οχι. Και μορφωμένοι είναι και πολλά ξέρουν. Λέω συχνά ότι αυτοί οι νεότεροι δημοσιογράφοι πιάνουν πουλιά στον αέρα. Ας τους δώσουμε την ευκαιρία. Κι εσείς η νέα γενιά μπορείτε πολλά να κάνετε».
-Μετά από τόσα χρόνια πείρας και συγκρίνοντας την Κύπρο με άλλες χώρες του κόσμου, τι πιστεύετε ότι θα ήταν καλύτερο να υπάρχει στη δημόσια σφαίρα. Κομματικά εκφραστικά όργανα, εφημερίδες και ΜΜΕ ή πλήρως ανεξάρτητα με βάση το φιλελεύθερο μοντέλο επικοινωνίας;
«Εκτός από τα κομματικά έντυπα που ποτέ δεν ήθελαν την ελευθεροτυπια και την αλήθεια, οτιδήποτε άλλο είναι ευπρόσδεκτο.
Θα στραφώ και πάλις την ιστορία, Οι αρχαίοι έλεγαν «και αυτό να κάνεις, και εκείνο να μη το αφήσεις».
Και οι εφημερίδες έχουν τον ρόλο τους και τα ΜΜΕ το ίδιο. Ο καθένας στον τομέα του με ένα μόνο στόχο: Τη σωστή ενημέρωση».
-Ποιά η σχέση σας με τη νέα γενιά δημοσιογράφων και πως κρίνετε το έργο που επιτελείται σήμερα στον κλάδο στα πανεπιστήμια;
«Δεν έχω τόση πείρα από τα πανεπιστήμια και τι διδάσκεται. Μόνο μια φορά με κάλεσαν στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου και τους μίλησα για τις εμπειρίες μου. Ηταν πολύ λίγος ο χρόνος για να βγάλω συμπεράσματα. Αλλά σαν είσαι νέος, και είσαι στο στάδιο της άγνοιας και της φιλοδοξιας και τάχεις αναμειγμένα μέσα στο μιαλό σου θα πρέπει να ξεδιαλύνεις στους στόχους του και να τραβήξεις μπροστά.
Κι εμείς δεν ξέραμε. Πίστεψέ με για να μπορείς να λες ότι είσαι δημοσιογράφος πρέπει να έχεις μια πολύπλευρη γνώση, να διαβάζεις, να γράφεις, να ερευνας, να παρακολουθείς, να φυλάγεις, να… να…. να… Και να γνωρίζεις ποιος είσαι.
-Πώς είδατε τις υποθέσεις Μακάριου Δρουσιώτη και Ανδρέα Παράσχου; Αξίζει ένας δημοσιογράφος που έφτασε στο απόγειο της καριέρας του να εκτίθεται ή να έχει κόστος βάζοντας τα με την εξουσία; Σε τι οφελεί αυτό;
«Από τη στιγμή που ένας δημοσιογράφος γράφει την πρώτη λέξη σε ένα ρεπορτάζ, ένα άρθρο ή ένα σχόλιο είναι ας πούμε… εκτεθειμένος στην κοινή γνώμη που κρίνει κάθε φράση, κάθε παράγραφο, κάθε εισήγηση, κάθε ιδέα του. Στο παρελθόν, χωρίς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με ένα ΡΙΚ που δεν μετέδιδε σχεδόν τίποτε από τα διάφορα τοπικά γεγονότα παρά ελάχιστες γραμμές, τα νέα δεν έφθαναν τόσο γρήγορα κοντά τον κόσμο.
Και το χειρότερο η γνώμη του κόσμου δεν έφθανε ποτέ σε αυτόν που δήλωσε κάτι ή έκαμε κάτι. Και ακόμα η αυστηρή κριτική ήταν τόσο δύσκολη καθώς τα διαπλεκόμενα συμφέροντα μεταξύ των γεγονότων, των πολιτικών και των εκδοτών ήταν πολύ μεγάλα. Και ο Νομος ακόμα ήταν χειρότερος (κατ’ άλλους πολύ προστατευτικός), γιατί ο νόμος περί λιβέλλου ήταν πολύ άγριος.
Σήμερα γίνεται μια εγκληματική ενέργεια και πριν ακόμα το πληροφορηθούμε, μαθαίνουμε ότι ο εγκληματίας ή ο δράστης είχε επαγγελμτικές διαφορες με το θύμα, ότι παραδέχθηκε σε κατάθεση του το έγκλημά του και πολλά άλλα. «Τω καιρώ εκείνω», όπως λέγει και στο Ευαγγέλιο δημοσιεύμαε την είδηση και σε άλλη στήλη στην τελευταία σελίδα σημειώναμε: «Σε σχέση με τον φόνο στη Λάρνακα, για παράδειγμα συνελήφθη ένα πρόσωπο».
Οι πιο τολμηροί μπορεί να πρόσθεταν ότι «ο συλληφθείς είναι συγγενικό πρόσωπο του θύματος» και τίποτε άλλο. Τώρα γνωρίζεις τον κάθε εγκληματατία και φονιά πριν ακόμα… διαπράξει το έγκλημα. Σήμερα μπορείς να βρίζεις προέδρους, υπουργούς, βουλευτές, να τους αποκαλείς ψεύτες, κλέφτες και οι κομματικοί ηγέτες να χρησιμοποιούν τα χειρότερα επίθετα εναντίον των πολιτικών τους αντπάλων χωρίς φειδώ και περιορισμούς…
Με ρωτάς για τους Αντρέα Παράσχο και Μακάριο Δρουσιώτη. Στην περίπτωση του Μακάριου Δρουσιώτη στο παρελθόν υπήρξε πιεστική παρέμβαση ξένης πρεσβείας στην ελεύθερη έκφραση του στο βιβλίο του για τη στάση της Σοβιετικής Ένωσης. Στην περίπτωση του Ανδρέα Παράσχου το έχω ξαναπεί. Μου αρέσει να διπλοκλειδώνω τα στοιχεία μου πριν τα βγάλω στον αέρα. Σέβομαι την ενέργειά τους. Δικαίωμά τους. Αλλά σίγουρα θα ήθελα αυστηρότατη κριτική της κάθε μορφής εξουσίας, όταν παραστρατεί.
Φαντάσου ότι ποτέ μου, στα 55 χρόνια της καριέρας μου δεν έβαλα στο αυτοκίνητό μου ποτέ τη μαγική λέξη Press που άνοιγε δρόμους και πολλά άλλα, ίσως γιατί δεν πίστευα ότι έφθασα στο σημείο να λεγω ότι είμαι δημοσιογράφος. Γιατί, όταν λές ότι είσαι δημοσιογράφος πρέπει να είσαι σε θέση να απαντάς και στην επόμενη ερώτηση. Και δεν επιτρέπεται σε ένα δημοσιογράφο να μη γνωρίζει».
-Γενικά οι δημοσιογράφοι γινόμαστε συνέχεια δέκτες κριτικής και πολλές φορές βρισιών και απειλών. Είδαμε και τα γεγονότα πρόσφατα έξω από το συγκρότημα ΔΙΑΣ με τον συνάδελφο Χρύσανθο Τσουρούλλη να σηκώνει το γάντι, μιλώντας για… απλό και δύσκολο μεροκάματο.
« Ολοι είναι υπό κρίση. Και οι δημοσιογράφοι γιατί να μένουν έξω; Οταν κάνουν σωστά τη δουλειά τους, ακριβολογούν και λενε την αλήθεια, ντοκουμενταρισμένα, δεν βλέπω το λόγο, γιατί πρέπει να κρύβονται και να φοβούνται.
Οπως σε κάθε δουλειά, σε κάθε μεροκάματο, τα πράγματα δεν είναι εύκολα, όταν μάλιστα δεν θα κτίσεις έναν τοίχο απλώς , ή να μπογιατίσεις έναν άλλο, αλλά έχεις να κάνεις μα ανθρώπους, με διαφορετικές θέσεις και απόψεις».
Π. Παπαδημήτρης (α), Άλεξ Ευθυβούλου (μ) και Αντώνης Μακρίδης (δ)
–Τι συμβoυλεύετε τους νέους δημοσιογράφους; Πλέον τα δεδομένα είναι διαφορετικά. Τα νέα μέσα και οι νέες τεχνολογίες άλλαξαν τους ρυθμούς και τη σχέση ΜΜΕ – αναγνωστών/πολιτών…
« Πρώτα πρώτα να μορφωθούν. Να σπουδάσουν. Να διευρύνουν τις γνώσεις τους. Σήμερα έχουν όλα τα μέσα και ευκολίες. Εγώ μπήκα στο επάγγελμα σαν τέλειωσα το σχολείο γνωρίζοντας μόνο λιγα αγγλικά και λίγα, όχι καλά, Ελληνικά. Συνεχώς εκπαιδευόμουν. Κοιμώμουν και ξυπνούσα με το ραδιόφωνο στις ειδήσεις για να είμαι ενήμερος. Δεν δεχόμουν να είμαι σε μια παρέα και να μη ξέρω οποιοδήποε θέμα που συζητείτο. Δεν μπορείς να κουνάς μόνο το κεφάλι.
Σε κάποιο προχωρημένο στάδιο της ζωής μου πήγα να μάθω τουρκικά. Διάβαζα, αλλά δεν συνέχισα. Πήγα στη Θεσσαλονίκη και παρακολουθούσα νομικά ως εξωτερικός φοιτητής. Το Μπι Μπι Σι και τη Φωνή της Αμερικής ακόμα βουίζουν στα αυτιά μου.
Και οι εφημερίδες. Στίβες στο σπίτι. Τόσο πολλές που σχεδόν στο σπίτι μου έχω τουλάχιστον δυο δωμάτια από παλιές εφημερίδες εκατόν σχεδόν χρόνων και από την εποχή της αγγλοκρατίας. Το ίδιο και πολλά βιβλία . Από την εποχή της Αγγλικής κατοχής, Γιατί ήθελα να μαθαίνω, να κατέχω, να μπορώ να απαντώ σαν με ρωτούσαν. Γιατί ήμουν δημοσιογράφος, έλεγαν και έπρεπε να ξέρω».
-Τέλος, τι μήνυμα θέλετε να στείλετε σε όσους μας διαβάζουν εξ αφορμής της πρώτης σας παρουσίαςστην Efimerida-Cy;
«Να τους πω ότι η επικοινωνία και η αυτομόρφωση, αν δεν έχεις άλλη ευκαιρία στη ζωή σου είναι μεγάλο πράγμα.
Στους νεαρούς δημοσιογράφους ένα μόνο θα πω: Μάθετε γλώσσες. Μάθετε τουρκικά. Είναι η γλώσσα του μέλλοντος στον τόπο μας. Το λέω από το 1974. Εγώ το έκανα πράξη. Όχι ολοκληρωμένη δυστυχώς. Δεν μπορεί να ανοίγεις την τηλεόραση, να ακούς τον Μπαϊράκ και να μην ξεχωρίζεις, αν σε βρίζει και συ να κοιτάς χάσκοντας μπροστά στον τουρκοκύπριο εκφωνητή και να πληροφορείσαι τις ειδήσεις από άλλους , ενώ έχεις την ευκαιρία τώρα που είσαι νέος να γίνεις άλλος άνθρωπος. Ένας ξένος είπε: Όσες γλώσσες μάθεις, τόσοι άνθρωποι γίνεσαι. Ξέρεις πέντε γλώσσες, είσαι πέντε άνθρωποι.
Να σας πω μόνο ότι ένας μεγάλος Κύπριος δημοσιογράφος, ο κομμουνιστής Χαράλαμπος Βάτης, όταν ήθελε να διαβάσει ένα κείμενο στα γερμανικά ή τα ρωσικά κλπ, μάθαινε τη γλώσσα του συγγραφέα για να μπορεί να διαβάσει το πρωτότυποκαι όχι από μετάφραση».
