Ένα πράγμα δεν μας συγχωρείται, η μεταξύ μας απουσία αγάπης
Βάλαμε τον πήχη ψηλά σηκώνοντάς τον με τα χέρια μας, για να βασανίζουμε τους ανθρώπους με την προτεσταντική ηθικολογούσα αηθολογία και τον παλαιορωμαϊκό νομικισμό.
Του αοιδίμου
Μητροπολίτη
Ιωαννίνων
Θεοκλήτου*
Κι α σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές είναι γιατί τ’ ακούς γλυκύτερα, κι η φρίκη δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωντανή γιατί είναι αμίλητη και προχωράει… (Γιώργος Σεφέρης, Τελευταίος Σταθμός)
Πριν λίγο καιρό, παρακολουθήσαμε στις τηλεοπτικές οθόνες το εξής περιστατικό.
Ένας βοσκός αιχμαλώτισε, μέσα στο μαντρί, ένα λύκο. Αντί να τον σκοτώσει, τον εξέθεσε, ίσως βασανίζοντάς τον, στο κέντρο του χωριού. Δεν θυμάμαι ακριβώς από ποιον, αλλά ο βοσκός καταδικάστηκε, γιατί διέσυρε με ατιμωτικό τρόπο τον λύκο και όλοι όσοι πρόβαλαν το γεγονός καταδίκασαν επίσης τον βοσκό και πήραν το μέρος του λύκου. Αυτό είναι ένα καλό δείγμα της ευαισθησίας της κοινωνίας, δεν είναι μεμπτό, αντίθετα η προστασία των ζώων πρέπει να ευαισθητοποιεί όλο και περισσότερους. Σ’ αυτό όλοι συμφωνούμε.
Ας δούμε όμως αν ο βοσκός είχε δικαιώματα. Είχε την υποχρέωση και την ευθύνη να προστατεύει το κοπάδι από κάθε άγριο ζώο. Το κοπάδι είναι το βιος του. Για τους βοσκούς η ευθύνη αυτή εκφράζει και έναν άλλο λόγο. Όσοι γνωρίζουν την ευαισθησία των βοσκών για το κοπάδι τους καταλαβαίνουν ότι αυτοί επικοινωνούν με τα πρόβατα, έχουν δώσει ονόματα σ’ αυτά, θα λέγαμε έχουν σχέση κοινωνίας μαζί τους. Τα πρόβατα δεν έχουν κανέναν άλλο, πλην του βοσκού και των σκύλων, να τα προστατεύει.
Ο λύκος όμως; Να που στην αρμονία της φύσης και ο λύκος, σήμερα, έχει δικαιώματα. Ναι, αυτό ισχύει και καλώς ισχύει. Ο πολιτισμός εξαφάνισε είδη του ζωικού βασιλείου και η ανάγκη της προστασίας επιβάλλει, πέραν των άλλων μέτρων, και την καταδίκη και αποδοκιμασία του βοσκού που διέσυρε και διαπόμπευσε τον λύκο.
Το θέαμα ήταν οικτρό. Ένα άγριο ζώο με ένστικτα αυτοσυντήρησης εισέβαλε στο ποίμνιο, συνελήφθη, αλλά είχε δικαίωμα να τύχει πολιτισμένης συμπεριφοράς. Οι δημοσιογράφοι, ευαίσθητοι και στο θέμα αυτό, ανέδειξαν όπως έπρεπε το περιστατικό και έδωσαν ένα μάθημα πολιτισμού στην κοινωνία.
Αφηγήθηκα αυτό το περιστατικό γιατί κατάφερε η δύναμη της τηλεοπτικής ευαισθησίας να διδάξει και εμένα πως τίποτα δεν πρέπει άδικα, βίαια, άπονα και ζωωδώς να ευτελίζεται και να διασύρεται. Αισθάνομαι την ανάγκη να πω δημόσια ένα ευχαριστώ. Αυτό θα μπορούσε να ήταν παραμύθι, όμως συνέβη στην πραγματικότητα.
Τώρα, σαν παππούς και εγώ που διανύω το εβδομηκοστό πέμπτο έτος της ηλικίας μου, δικαιούμαι να σας πως ένα παραμύθι. Μια φορά και έναν καιρό ο Θεός αποφάσισε να εγκαταλείψει τους ουρανούς, χωρίς όμως να τρομάξει τους ανθρώπους και να βιάσει την ελευθερία τους. Γιατί αυτό που τους έδωσε δεν μπορεί να το πάρει πίσω. E! είναι, βλέπετε, Θεός και ακριβώς επειδή δεν μπορεί να κάνει ό,τι δεν είναι, δεν μπορεί π.χ. παρά μόνο να αγαπά, έγινε άνθρωπος.
Πήρε αυτό που είμαστε και μας προσκάλεσε, εάν θέλουμε και όσοι θέλουμε, να αποκαλύψουμε μέσα στο μυστήριο της θεοκοινώνητης σχέσης μαζί του, τη νίκη ενάντια στον θάνατο, να χαρούμε τη ζωή χωρίς φόβο για τον θάνατο, να ζήσουμε τη ζωή με τους σταυρικούς πόνους της ανθρώπινης αδικίας μέσα στη βεβαιότητα της ανάστασής Του.
A! Ξέχασα να σας πω ότι οι αρχιερείς της εποχής τον σταύρωσαν, αφού πρώτα ψευδομαρτύρησαν. Συμφέρει, είπαν, να χαθεί ένας, έστω και άδικα, για να σωθεί ο λαός, το Έθνος τους. Αυτό το Έθνος αγίασε τα μέσα, για να πετύχει τον σκοπό, δηλαδή τη σωτηρία του, γιατί πίστευαν πως ο Θεός δημιουργήθηκε από την ανάγκη να προασπίζει την απόλυτη μεσσιανική κυριαρχία τού Έθνους στα άλλα Έθνη.
Οι αρχιερείς, υποκριτικά, έτσι σκέφτηκαν για να σώσουν τη θρησκεία που είχε εν τω μεταξύ γίνει θεσμός ισχυρός, σεβαστός από τους Ρωμαίους κατακτητές, με ισχύ τέτοια που μπορούσε να παρεμβαίνει, με απειλές, παρ’ ότι υποτελής, και να καθορίζει τις αξίες της Ρωμαϊκής Δικαιοσύνης. Τέτοια ήταν η εξουσία του θεσμού της θρησκείας εκείνης. Έλα, όμως, που ο Θεός δεν υποτάχθηκε στην ισχύ της αδικίας των θεσμικών λειτουργιών της θρησκείας και έτσι αναστήθηκε! Με άλλα λόγια τούς την έφερε!
Έτσι νίκησε τον φόβο των ανθρώπων για τον θάνατο, χάρισε ζωή αιωνιότητας σε όσους ελεύθερα τον πιστεύουν και άφησε στον διάβολο όλους τους θρησκευτικούς θεσμούς, που ταλαιπωρούν το γένος των ανθρώπων, ίσαμε σήμερα.
Όταν δίδασκε στους μαθητές του τις αξίες της Εκκλησίας Του, τους μίλησε και για τον αγρό Του, στον οποίο φυτρώνει το σιτάρι αλλά και τα επιβλαβή ζιζάνια. Μάλιστα οι μαθητές Του θέλησαν να Τον υποκαταστήσουν στο Θεϊκό Του έργο και προθυμοποιήθηκαν να ξεριζώσουν τα ζιζάνια… Αυτός τους είπε… μα τη Θεϊκή αλήθεια, όχι! Αφήστε τα να συναυξάνουν, τους είπε, γνωρίζω Εγώ τι πρέπει να γίνει, δεν είναι δουλειά σας. Με άλλα λόγια τούς είπε, δηλαδή, εδώ να σας δω τι αξία έχετε, όταν τα ζιζάνια θα είναι δίπλα σας και θα αυξάνουν γρήγορα, εσείς τι αξία θα έχετε αυξανόμενοι κατά τρόπο ισχυρότερο αυτών!
E, σαν να ήθελε την καταδίκη Του, γιατί, όπως είπαμε, αυτή η αντισυμβατικότητα στη θεσμική λειτουργία της θρησκείας γκρεμίζει τον μεταφυσικό φόβο για τον θάνατο για να ελέγχει η θρησκεία και να διαχειρίζεται στις χωματερές της ανθρώπινης λήξης τα εξουσιαστικά ωφελήματα επί των ανθρώπων.
Σκάνδαλο η παρουσία ενός τέτοιου Θεού, γι’ αυτό τον έφτασαν στην ατίμωση του σταυρικού θανάτου. Σ’ αυτό το σκάνδαλο ο Θεός απαντά με ένα μεγαλύτερο, αναστήθηκε σκανδαλωδώς εκ νεκρών και εφεξής οι αρχιερείς, οι φαρισαίοι και οι γραμματείς ζουν στην κόλαση της θρησκείας και των θεσμικών λειτουργιών έχοντας πάντα ως ισχυρό αξίωμα «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Έτσι λοιπόν αυτοί ζουν καλά και εμείς καλύτερα.
Συμπερασματικά, για να μην κουράσω περισσότερο, ζούμε καλύτερα γιατί αρνούμεθα, όσοι αρνούμεθα, το αξίωμα των θρησκευτομανιακών. Γιατί πιστεύουμε ότι η μετάνοια των ανθρώπων στον Θεό δεν μπορεί να γίνει μαχαίρι σφαγής των άλλων. Σ’ αυτό τον διασυρμό των εν εξομολογήσει, δήθεν, καταγγελλομένων ως «λύκων» αρνούμεθα να προσχωρήσουμε. Όπως επίσης αρνούμεθα να εισέλθουμε στην κατανόηση του ακατανόητου, πως το ήθος, μέγεθος τόσο ισχυρό και ποιοτικό και η επαγγελλομένη ηθική αυτοκαταξίωση των καταγγελλόντων μπορεί να χωρέσει ή να κρύβεται στους μικροσκοπικούς κοριούς των υποκλοπών!
Πού είναι όλοι αυτοί να τους μάθουμε και να τους δούμε; Γιατί κρύβονται όλοι αυτοί οι μεσσιανικοί εισαγγελείς της κάθαρσης; Γιατί δεν φανερώνονται, τι φοβούνται; Και επειδή φοβούνται, γιατί νομίζουν πως θα φοβίζουν; Πάντως καλά κάνουν και φοβούνται…
E, λοιπόν, όχι! Ας φοβίζουν τα συλλογικά θεσμικά όργανα της θρησκείας που συνέρχονται για να προστατεύσουν τον λαό από τον σκανδαλισμό. Ας παίρνουν αποφάσεις του τύπου «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» και ας κρύβονται στην απρόσωπη συλλογικοποίηση του φόβου τους. Εμείς, όσοι δεν φοβόμαστε τα σκάνδαλα, είμαστε εδώ, καλύτερα να προστατεύσουμε τους «λύκους» ή τα «ζιζάνια» από τον διασυρμό και τη δημόσια διαπόμπευση παρά να συμβάλουμε και να συμπράξουμε στο μεταλλαγμένο πλάσιμο ηθικολόγων λυκανθρώπων!
Είπαμε να είμαστε βοσκοί, αλλά και οι «λύκοι» έχουν δικαιώματα, τουλάχιστον να μη διασύρονται. Θα μου πείτε, κι αν αύριο αποκτήσουν δικαιώματα και οι λυκάνθρωποι; E! Αυτοί στον χώρο της θρησκείας πάντα είχαν δικαιώματα, τώρα θα αποκτήσουν; H κοινωνία πάντως αντιστέκεται στους διασυρμούς και οι δημοσιογράφοι, με πολλούς τρόπους, συμβάλλουν σ’ αυτή την αντίσταση.
Καταλαβαίνετε λοιπόν πως και τα παραμύθια λένε αλήθειες και μάλιστα μεγάλες, τόσο μεγάλες μερικές φορές που οι αλήθειες δεν λέγονται, αν πρώτα δεν γίνουν παραμύθι, γιατί ούτε κατανοούνται, ούτε περιγράφονται, αλλά και ούτε γίνονται ανεκτές με άλλον τρόπο. Αντίθετα, κάποιες «αλήθειες» γίνονται με αισωπικό τρόπο παραμύθι, γιατί και ο ευτελισμός του μυστηρίου της Εκκλησίας δημιουργεί ένα παραμύθι, από τη γελοιοποίηση όμως των επίδοξων τολμητιών.
Τελειώνω με μία συμβουλή και μία διαπίστωση. H συμβουλή αφορά νέους – σχετικά – αρχιερείς. Δεν φοβηθήκατε μήπως σας ψήφισαν ή και παρακαλέσατε κίβδηλους να σας ψηφίσουν; Ο εμετός προέρχεται από το «πλέον», νισάφι αδελφοί. H διαπίστωση αφορά πάλι εμάς τους κληρικούς. Αφού το μυστήριο της Εκκλησίας το διαστρέψαμε σε σέκτα καθαρών, να τα επίχειρα!
Ο κόσμος, αδελφοί, θα μας συγχωρέσει και αυτά, γιατί μέσα απ’ αυτόν εκφράζεται ο Θεός. Ένα πράγμα δεν μας συγχωρείται, η μεταξύ μας απουσία αγάπης. Δείτε, αυτή η απουσία δημιούργησε φόβο και ο φόβος φθορά και θάνατο. Να χαιρόμαστε τον πήχη που βάλαμε ψηλά σηκώνοντάς τον με τα χέρια μας, για να βασανίζουμε τους ανθρώπους με την προτεσταντική ηθικολογούσα αηθολογία και τον παλαιορωμαϊκό νομικισμό. Ξαφνικά όμως ο κόσμος είδε την πονηριά μας, γιατί όταν κατεβάσαμε τα χέρια από τον πήχη ήμασταν και εμείς από κάτω. Συνήθως στα αγωνίσματα οι προπονητές είναι πρώην αθλητές και καθόλου, μα καθόλου, παπάδες.
Ας γίνουμε φιλάνθρωποι και ας επιτρέψουμε επιτέλους στον Θεό να σώσει τον λαό Του και τελευταίους εμάς και ας προσευχόμαστε, πιστεύοντάς το, πως «αν δεν σωθεί ο κόσμος να μη σωθούμε ούτε και εμείς»!
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, στις 7 Φεβρουαρίου 2005.
*************
*Ο αοίδιμος Μητροπολίτης Ιωαννίνων , υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Ηπείρου και Κερκύρας, κυρός Θεόκλητος (Σετάκης) γεννήθηκε το 1930 στη Θεσσαλονίκη. Τις γυμνασιακές του σπουδές ολοκλήρωσε στην Κρήτη. Σπούδασε Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Διάκονος χειροτονήθηκε το 1958 και Πρεσβύτερος το 1960. Από το 1961 μέχρι το 1968 υπηρέτησε ως Στρατιωτικός Ιερέας και από το 1968 μέχρι την εκλογή του ως Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων. Εξελέγη και χειροτονήθηκε Επίσκοπος το 1975. Ασχολήθηκε με την συγγραφή βιβλίων και δοκιμίων σε περιοδικά και εφημερίδες. Εκοιμήθη στις 13 Απριλίου του 2014, Κυριακή των Βαΐων.
Στην ιστορία της Εκκλησίας Ελλάδος έχει καταγραφεί η στάση του στη «μάχη» των ταυτοτήτων ανάμεσα στην ιεραρχία και την Πολιτεία για την αναγραφή του θρησκεύματος επί αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου. Η αντίδρασή του, οι δημόσιες δηλώσεις του ήταν ενδεικτικές του δυναμικού του χαρακτήρα αλλά και της 39χρονης παρουσίας του στην ιεραρχία. ‘Οταν η συντριπτική πλειονότητα των ιεραρχών το 2000 σήκωνε τα λάβαρα κατά των νέων ταυτοτήτων, ο Θεόκλητος διαχώριζε τη θέση του λέγοντας ανοιχτά πως αυτό ήταν θέμα της Πολιτείας και ότι δεν χρειάζονταν κινητοποιήσεις και λαοσυνάξεις.
«Όταν θα πάμε στη Βασιλεία του Θεού, θα μας ζητήσουν ταυτότητα για να μπούμε μέσα; Κατά συνέπεια, καλόν είναι να χαμηλώσουμε τους τόνους γύρω από το θέμα. Η μεν Εκκλησία να περιοριστεί στα του οίκου της και η Πολιτεία στα δικά της», είχε τονίσει.
Ο αοίδιμος Θεόκλητος πολλές φορές είχε προκαλέσει την κυρίαρχη άποψη της Εκκλησίας. Για παράδειγμα, είχε εμπράκτως δηλώσει την αντίθεσή του στην εμπορευματοποίηση του λειψάνων και των ιερών κειμηλίων, αρνούμενος τη μεταφορά λειψάνων αγίου στα Ιωάννινα με στόχο να χρηματοδοτηθεί από τους πιστούς η αποπεράτωση ναού. «Δεν είναι πραμάτεια μας οι άγιοι» είχε δηλώσει.
Για τον Ιωαννίνων Θεόκλητο, ζητήματα που εξακολουθούν να παραμένουν ανοιχτά – όπως ο διαχωρισμός κράτους και Εκκλησίας – ήταν λυμένα. Για παράδειγμα, είχε αρνηθεί να παρέμβει σε εθνικά θέματα και είχε υποστηρίξει την ανέγερση τεμένους στην Αθήνα.
Το 1998 είχε διεκδικήσει τον αρχιεπισκοπικό θρόνο, ενώ δέκα χρόνια αργότερα, μετά τον θάνατο του Χριστόδουλου, ότι στήριξε την εκλογή του σημερινού Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου. Ήταν άριστος γνώστης των οικονομικών θεμάτων της Εκκλησίας. Τόσο επί αρχιεπισκόπου Σεραφείμ όσο και επί Ιερώνυμου, ήταν επικεφαλής της Εκκλησιαστικής Κεντρικής Υπηρεσίας Οικονομικών της Εκκλησίας (ΕΚΥΟ).
Ως μητροπολίτης των Νέων Χωρών ακολουθούσε πιστά τη γραμμή του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, με τον οποίο διατηρούσε άριστες φιλικές σχέσεις.
Στην πρώτη φωτογραφία της ανάρτησης ο Θεόκλητος Αρχιμ. και Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων κατά την ανακομιδή των λειψάνων του νεομάρτυρα , Αγίου Γεωργίου του εν Ιωανίννοις , 26 Οκτωβρίου του 1971.
