Τι θα σηματοδοτήσει η πενταμερής και γιατί

Του Κώστα Θεμιστοκλέους, 

πρώην υπουργού*

Πολύ μελάνι θα χυθεί μέχρι να πραγματοποιηθεί η νέα πενταμερής σε ένα-δυο μήνες. Ίσως και περισσότερο από ό,τι χύθηκε για όλους τους προηγούμενους κύκλους συνομιλιών εδώ και 53 χρόνια. Είτε γίνουν οι συνομιλίες ή όταν κατέρρεαν. 

Όλες οι προηγούμενες προσπάθειες είχαν μια συγκεκριμένη βάση: Ομοσπονδία αρχικά και Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία (ΔΔΟ) μετά το 1974. Στις τελευταίες προσπάθειες στην Ελβετία και με τον νέο Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ να τις καθοδηγεί λέγεται ότι φτάσαμε στο παρά πέντε της λύσης. 

Και όμως. Παρά το ότι τονίστηκε από τον τότε Τουρκοκύπριο ηγέτη, κ. Ακκιντζί, αλλά και την Τουρκία πως ναυάγιο των συνομιλιών θα σηματοδοτούσε το τέλος της προσπάθειας για συμφωνία Δ.Δ.Ο., η Ελληνοκυπριακή πλευρά έκανε κάθε τι το δυνατό για να έλθει αυτό το τέλος.

Μάθαμε, αρκετό χρόνο μετά, ότι το ναυάγιο δεν ήταν ακριβώς κατάρρευση των συνομιλιών, αλλά μεθοδευμένη αναβολή για να αλλάξει η βάση των συνομιλιών. Η αιτιολογία ήταν ότι η Δ.Δ.Ο. δεν θα περνούσε από την Ε/Κ κοινότητα ούτε 13 χρόνια μετά το δημοψήφισμα του 2004. Ο κ. Αναστασιάδης ήταν σαφής στη μυστική συνάντηση με τον Τσαβούσογλου: Δώστε μου χρόνο να κερδίσω τις εκλογές και θα επανέλθω με πρόταση που θα είναι κοντά στις παλιές τουρκικές θέσεις για λύση πέραν της Ομοσπονδίας. 

Αυτά τα μετέφερε στην Τουρκοκυπριακή ηγεσία ο κ. Τσαβούσογλου. Αυτό έγινε στην πρώτη του επίσκεψη στην Κύπρο, όταν ήλθε μετά το Κρανς Μοντάνα, για να ανασκοπήσει τις εξελίξεις. Εύλογα μπήκε στο τραπέζι της συνάντησης το ερώτημα από τον ίδιο τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας: Τώρα που οι Ε/Κ έρχονται σ’ αυτό ου εσείς ζητούσατε για δεκαετίες, υπάρχει λόγος να το αρνηθείτε; Όσοι Τουρκοκύπριοι ηγέτες ήταν θιασώτες της Δ.Δ.Ο. έπεσαν από τα σύννεφα. Δεν είχαν όμως κάτι ρεαλιστικό να αντιπροτείνουν. Ακόμα και ο Ακκιντζί βρέθηκε σε δύσκολη θέση. 

Απ’ εδώ ξεκίνησαν οι εξελίξεις που τελικά οδήγησαν την Τ/Κ κοινότητα σε αλλαγή πλεύσης και αλλαγή ηγέτη στις εκλογές τον περασμένο χρόνο. Αυτή η επαναστροφή συνιστούσε την μετά θάνατο δικαίωση του Ντενκτάς. Είχε προηγηθεί η στροφή του Αναστασιάδη στην μυστική συνάντηση με τον Τσαβούσογλου στο ελβετικό θέρετρο. 

Αυτό είναι το σκηνικό μέσα στο οποίο θα συνέλθει η πενταμερής. Ό,τι και να λένε τα Ηνωμένα Έθνη, ό,τι και να επιχειρηματολογεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι προφανές ότι:

1. Τα μέρη στην Κύπρο έχουν μετατοπίσει το κέντρο βάρους του Κυπριακού από μια συμφωνημένη ομοσπονδία στο ένα βελούδινο διαζύγιο.

2. Η Ε/Κ πλευρά βρίσκεται σε αντίθεση με το τι είχε ψηφίσει στις τελευταίες προεδρικές εκλογές (2018) και η Τ/Κ πλευρά σε ευθυγράμμιση με το τι είχε ψηφίσει στις τελευταίες εκλογές (2020).

3. Οι Ε/Κ δρουν προς συμμόρφωση στο δόγμα Δούντα που έλεγε από τις 30.1.83: «Αναρωτιέμαι μήπως έφτασε η στιγμή απερίφραστα να αντιμετωπίσουμε καθαρά διχοτομικά σχήματα».

4. Οι Τ/Κ δρουν προς συμμόρφωση προς το δόγμα Ντενκτάς που ανέκαθεν έλεγε: Οι Ε/Κ δεν μας θέλουν συνεταίρους σε ένα κοινό κράτος. Καλύτερα να πάμε σε διχοτόμηση και δύο κράτη. 

Μέσα σ’ αυτή την περιρρέουσα ατμόσφαιρα θ’ ανοίξει σε λίγες βδομάδες η αυλαία της πενταμερούς. Άσχετα με το τι λέει ο κ. Αναστασιάδης που μοιάζει να τα λέει μπαϊραμντάν σονρά (μετά που τέλειωσε το πανηγύρι) αυτή είναι η οδυνηρή πραγματικότητα.

Είναι πια πασιφανές ότι η νέα πενταμερής δεν σηματοδοτεί  μια νέα προσπάθεια για λύση στην βάση της Δ.Δ.Ο., αλλά τη έναρξη μιας άλλης προσπάθειας που θα κάνει το διαζύγιο όσο γίνεται πιο ανώδυνο.

Αυτά για όσους δεν είναι αφελείς και βλέπουν τις νέες πραγματικότητες, χωρίς να τρέφουν ψευδαισθήσεις. Αν μη τι άλλο, υπάρχει και η ευχή του Γκουτιέρες για καλή τύχη στους Νότιους και τους Βόρειους του νησιού.

Και το κρίμα στον λαιμό όσων μας οδήγησαν εδώ.

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους