Τα απομνημονεύματα του Μπαράκ Ομπάμα
Του Πέτερ Τσούνκε*
H γη της επαγγελίας είναι ένας μύθος, ο οποίος δείχνει να μην ταιριάζει πια στις ΗΠΑ, καθώς εκπνέει η προεδρία Τραμπ. Ο τίτλος των απομνημονευμάτων του πρώην προέδρου Μπαράκ Ομπάμα για τη θητεία του στον Λευκό Οίκο επιλέχθηκε συνειδητά, προφανώς για να διαχωρίσει πλήρως τη δική του προεδρία από εκείνη του διαδόχου του. Το βιβλίο έκτασης 768 σελίδων με τίτλο “A Promised Land” («Η Γη της Επαγγελίας») πραγματεύεται τις εξελίξεις στην αμερικανική πολιτική από το 2008 και μετά και κυκλοφορεί την Τρίτη 17 Νοεμβρίου ταυτόχρονα σε πλήθος χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα και η Γερμανία.
«Ήταν σαν και μόνο η παρουσία μου στο Λευκό Οίκο να προκάλεσε έναν πανικό, μια αίσθηση ότι η φυσική τάξη πραγμάτων ανατράπηκε», γράφει ο Μπαράκ Ομπάμα στον πρώτο τόμο των απομνημονευμάτων για την εκλογή του ως πρώτου Αφροαμερικανού στην προεδρία των ΗΠΑ. Στην παρουσίαση του βιβλίου το αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CNN αναφέρει ότι προφανώς για αυτό το λόγο ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε να τον κατηγορεί ότι δεν γεννήθηκε στις ΗΠΑ, οπότε δεν ήταν νόμιμα πρόεδρος των ΗΠΑ. Γράφει ο Μπάρακ Ομπάμα: «Σε εκατομμύρια ανθρώπους που τρόμαξαν βλέποντας έναν μαύρο να περνά το κατώφλι του Λευκού Οίκου υπόσχονταν ένα αντίδοτο για να αμβλυνθούν οι ρατσιστικοί φόβοι».
Στον πρόλογο του βιβλίου, ο οποίος προδημοσιεύεται στο αμερικανικό περιοδικό The Atlantic, ο πρώην πρόεδρος αναφέρει ότι έχει πλήρη εμπιστοσύνη στο δίδυμο Τζο Μπάιντεν και Κάμαλα Χάρις. Ο Μπαράκ Ομπάμα σημειώνει ωστόσο ότι μια εκλογή και μόνο δεν μπορεί να επιφέρει αλλαγή εκ θεμελίων: «Τα χάσματα είναι βαθιά και οι προκλήσεις τεράστιες», σημειώνει.
Στη βιβλιοκριτική της εφημερίδας New York Times η νιγηριανή συγγραφέας Σιμαμάντα Νγκόζι Αντίτσιε επισημαίνει ότι ο Μπάρακ Ομπάμα δίνει προτεραιότητα σχεδόν αποκλειστικά σε πολιτικά ζητήματα αφήνοντας κατά μέρος την προσωπική του ζωή: «Ακόμα κι όταν περιγράφει με κάποια νοσταλγία πως η μικρή του κόρη έσκαγε στα γέλια όταν έτριβε τα ποδαράκια της ή τις ανάσες της γυναίκας του που ίσα-ίσα ακούγονταν όταν την έπαιρνε ο ύπνος στον ώμο του».
Τις αναμνήσεις των πρώτων χρόνων τής ζωής του στη Χονολουλού και το Σικάγο είχε συμπεριλάβει ο Μπαράκ Ομπάμα στο βιβλίο του 1995 «Εικόνες του πατέρα μου». Τα πρώτα βήματα στη πολιτική ήταν αντικείμενο του βιβλίου «Τολμώ να ελπίζω» του 2006. Στον πρώτο τόμο των απομνημονευμάτων του οι αναγνώστες διαβάζουν πώς βίωσε ο συγγραφέας την είσοδό στον Λευκό Οίκο. «Η εκλογική χρονιά του 2008 έδωσε σημαντική ώθηση στην πόλωση», επισημαίνει. Κατά την άποψη του πρώην προέδρου στην αρνητική αυτή εξέλιξη είχε καθοριστικό ρόλο η επιλογή της Σάρα Πέιλιν για τη θέση της αντιπροέδρου από τον τότε αντίπαλό του στις εκλογές και ρεπουμπλικανό γερουσιαστή Τζον Μακέιν. «Με τη Σάρα Πέιλιν τα σκοτεινά φαντάσματα που καραδοκούσαν στα παρασκήνια του ρεπουμπλικανικού κόμματος έγιναν άξαφνα πρωταγωνιστές: ξενοφοβία, παρανοϊκές θεωρίες συνωμοσίας, η αντιπάθεια κατά των μαύρων και των διανοουμένων», σημειώνει ο πρώην πρόεδρος. Ο Μακέιν πέθανε το 2018 και όπως αποκάλυψε τότε ο Μπαράκ Ομπάμα συναντιόνταν συχνά στο Λευκό Οίκο για εφ΄ όλης της ύλης ανταλλαγή απόψεων με τον πρώην αντίπαλό του στις προεδρικές του 2008. Στα απομνημονεύματά του ο πρώην πρόεδρος εκτιμά ότι εκ των υστέρων ο Μακέιν θα είχε επιλέξει άλλο πρόσωπο για την αντιπροεδρία.
Η Σιμαμάντα Νγκόζι Αντίτσιε, συγγραφέας του μπεστ σέλερ Americanah, κάνει λόγο στην βιβλιοκριτική της για έναν σκεπτόμενο πολιτικό. Στο νέο του βιβλίο ο Μπαράκ Ομπάμα αντιμετωπίζει ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό με κριτική διάθεση φθάνοντας ακόμα και στο σημείο να διερωτηθεί αν η απόφαση να διεκδικήσει τη προεδρία σχετίζονταν με την επιθυμία να υπηρετήσει τη πατρίδα του ή για να ικανοποιήσει το εγώ του.
Εννοείται ότι ο πρώην πρόεδρος καταθέτει στο πόνημά του την προσωπική του σκοπιά για την οκταετή θητεία του. Οι ιστορικοί είναι εκείνοι που θα κρίνουν, αν όσα γράφει ανταποκρίνονται στη πραγματικότητα. Ο Χάρι Ζίγκερ από τον ειδησεογραφικό ιστότοπο Daily Beast επισημαίνει για παράδειγμα ότι και όσα αφήνει εκτός του βιβλίου ο Μπαράκ Ομπάμα έχουν τη σημασία τους.
Όμως μετά από μια τετραετία με τον Ντόναλντ Τραμπ στο Λευκό Οίκο είναι ανακουφιστικό να ανακαλύπτει και πάλι κανείς ότι η ενασχόληση με την πολιτική μπορεί να είναι ευχάριστη και ενδιαφέρουσα. Στα πλεονεκτήματα του πρώτου τόμου περιλαμβάνεται ότι η πρώτη αναφορά στον εκκεντρικό πρόεδρο Τραμπ γίνεται μόλις στη σελίδα 672.
Η συγγραφέας Σιμαμάντα Νγκόζι Αντίτσιε εξαίρει το ότι «διαβάζεις το βιβλίο σχεδόν ευχάριστα πρόταση-πρόταση, τον εξαιρετικό πεζό λόγο, τις λεπτομερείς και ζωντανές περιγραφές». Παρατηρεί ωστόσο ότι θα προτιμούσε περισσότερο συναίσθημα από τον συγγραφέα καθώς και περισσότερες αναφορές στην οργή που του προκαλούσαν τότε τα πολλά εμπόδια που έβαζαν στις πολιτικές του αποφάσεις οι Ρεπουμπλικανοί. Στη βιβλιοκριτική της η νιγηριανή συγγραφέας αποτιμά θετικά το ότι ο Ομπάμα είναι πιο αποκαλυπτικός όταν περιγράφει συναντήσεις με ξένους πολιτικούς, τις οποίες διανθίζει με βιογραφικά στοιχεία και αρκετές δόσεις χιούμορ.
Για τον εκλεγμένο διάδοχό του στο τιμόνι των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, ο Μπαράκ Ομπάμα σημειώνει ότι είναι «έντιμος, ειλικρινής και αφοσιωμένος». Μπορούσε ωστόσο να γίνει κάποιες φορές «φορτικός», σημειώνει ο πρώην πρόεδρος, όταν δεν έπαιρνε αυτό που δικαιούνταν.
ΠΗΓΗ: Deutsche Welle
