Οι εκλέκτορες και όχι η λαϊκή ψήφος εκλέγουν πρόεδρο στις ΗΠΑ

Θρίλερ η αναμέτρηση Τραμπ -Μπάιντεν για τον νέο ένοικο του Λευκού Οίκου

Στην πραγματικότητα ο νέος Αμερικανός πρόεδρος δεν θα εκλεγεί σήμερα, αλλά στις 14 Δεκεμβρίου από το εκλεκτορικό Κολέγιο, το οποίο αποτελείται από 538 εκέκτορες. Στις ΗΠΑ  το εκλογικό σύστημα διαφέρει σε όλα σχεδόν τα επίπεδα από τα εκλογικά συστήματα που ακολουθούν κατά κανόνα τα κράτη της Δύσης.

Οι Αμερικανοί ψηφοφόροι κάθε Πολιτείας ψηφίζουν τον υποψήφιο που προτιμούν για πρόεδρο. Όμως, ο νικητής κάθε Πολιτείας παίρνει  όλους τους εκλέκτορες και αυτοί θα ψηφίσουν , στις 14 Δεκεμβρίου,  υπέρ του υποψηφίου που πλειοψήφησε στην Πολιτεία τους. Μόνον οι Πολιτείες του Mέιν και της Νεμπράσκα έχουν αναλογικό σύστημα. Σε αυτές τις Πολιτείες ο νικητής λαμβάνει το ανάλογο των ψηφοφόρων, που τον στήριξαν, συν δύο έδρες. Ωστόσο, το Μέιν και η Νεμπράσκα δίνουν μόλις 4 και 5 εκλέκτορες, αντίστοιχα. Λίγες είναι οι περιπτώσεις,  που εκλέκτορας δεν ψήφισε τον υποψήφιο, ο οποίος  ήρθε πρώτος στην Πολιτεία του.  Όμως, επειδή συνέβηκε αυτό σε αρκετές  Πολιτείες θεσπίστηκε νομοθεσία , που διασφαλίζει ότι ο εκλέκτορας θα ακολουθήσει τη λαϊκή ψήφο. 

ΣΤΟ εκλεκτορικό Κολέγιο των  538 εκλεκτόρων  για να αναδειχθεί κάποιος πρόεδρος των ΗΠΑ χρειάζεται να τον ψηφίσουν 270 εκλέκτορες. Το «270».   Αν ουδείς  από τους υποψηφίους  συγκεντρώσει 270 εκλέκτορες, τότε   η ευθύνη της επιλογής μετατίθεται (αυτό όμως δεν έχει   συμβεί από το 1824) στη Βουλή των αντιπροσώπων και αν ούτε εκεί σχηματιστεί απόλυτη πλειοψηφία –ουδέποτε έχει συμβεί αυτό- στη Γερουσία. Όμως δεν ψηφίζουν οι βουλευτές ως άτομα, αλλά οι βουλευτές κάθε πολιτείας δια της πλειοψηφίας τους διαμορφώνουν τη μια ψήφο κάθε πολιτείας. Μια ψήφο έχει η Καλιφόρνια με τους 53 βουλευτές και μια οι μονοεδρικές πολιτείες, κάτι εξαιρετικά κρίσιμο για το αποτέλεσμα, εάν το θέμα πάει στο Κογκρέσο. Η πολιτεία, δε, χάνει το δικαίωμα ψήφου αν οι αντιπρόσωποί της δεν διαμορφώσουν απόλυτη πλειοψηφία υπέρ κάποιου υποψήφιου.

Ο νικητής των σημερινών προεδρικών εκλογών  θα αναλάβει καθήκοντα, μετά την  ορκωμοσία του, που θα γίνει στις 20 Ιανουαρίου 2021.

Ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Τζο Μπάιντεν πρέπει επομένως να επικρατήσουν έστω με μία ψήφο σε κάθε Πολιτεία για να πάρουν το 100% των εκλεκτόρων της.

*Ο μέσος όρος των τελευταίων δημοσκοπήσεων δείχνει μικρό προβάδισμα Μπάιντεν και ότι η αναμέτρηση με τον Τραμπ θα είναι θρίλερ

https://ig.ft.com/us-election-2020/

Στις προηγούμενες εκλογές του 2016  η Χίλαρι Κλίντον είχε 3.000.000 ψήφους περισσότερες από τον Τραμπ, αλλά πρόεδρος εξελέγη ο Τραμπ. Ο Αλ Γκορ το 2000 είχε 500.000 ψήφους περισσότερες από τον Μπους, αλλά πρόεδρος εξελέγη ο Μπους.  Το 2016 ε η Χίλαρι Κλίντον κέρδισε κάποιες μεγάλες πληθυσμιακά Πολιτείες, αλλά ο Τραμπ κέρδισε την πλειοψηφία σε περισσότερες και μικρότερες Πολιτείες και κατάφερε να κερδίσει την πλειοψηφία των εκλεκτόρων στο Εκλεκτορικό Συμβούλιο.

Η εκλογή του προέδρου των ΗΠΑ ξεκινά από τις υποψηφιότητες για τον υποψήφιο των κομμάτων, τα λεγόμενα primaries, που γίνονται σε πολλές Πολιτείες και τέλος  το καθένα από τα δύο κόμματα καταλήγει στον υποψήφιό του. Η τελική επιλογή γίνεται με ενδοκομματικές προκριματικές εκλογές. 

Το εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ υιοθετήθηκε τον 18ο αιώνα ως ένας θεσμικός συμβιβασμός μεταξύ των υποστηρικτών ενίσχυσης της κεντρικής εξουσίας και όσων έδιναν έμφαση στην ενίσχυση των πολιτειών. Παγκόσμια σήμερα δεν υπάρχει τέτοιο εκλογικό σύστημα.

Η ανάδειξη των εκλεκτόρων

Με την ψήφο του λαού ανά πολιτεία, αν και αυτό δεν προβλέπεται στο Σύνταγμα. Προ του 1832 σε πολλές πολιτείες –και στη Ν. Καρολίνα έως το 1860- τους αντιστοιχούντες εκλέκτορες τους αναδείκνυε η τοπική βουλή. Σήμερα στις 48 πολιτείες και στην  Ουάσιγκτον εκλέγονται –με την πολιτεία να αποτελεί μια εκλογική περιφέρεια- όλοι οι εκλέκτορες του σχετικώς πλειοψηφούντος εκεί υποψηφίου προέδρου.

Επίσης πλειοψηφικά εκλέγονται και στις άλλες δύο πολιτείες, το Μέιν και τη Νεμπράσκα, μόνο που επειδή ένα μέρος των εκλεκτόρων των μικρών αυτών πολιτειών αναδεικνύονται σε επιμέρους περιφέρειες και όχι σε πολιτειακή βάση υπάρχει το ενδεχόμενο –συνέβη μόνο μια φορά στο Μέιν το 2016- ένας εκλέκτορας, θεωρητικώς και δύο, να πάει στον μειοψηφήσαντα στην πολιτεία προεδρικό υποψήφιο.  Το Εκλεκτορικό Κολλέγιο θεσμικά υπάρχει μόνο τη στιγμή που αναδεικνύει πρόεδρο και ποτέ άλλοτε. Τα μέλη του δεν μπορεί να είναι μέλη του Κογκρέσου.

Οι λόγοι, που δεν αλλάζει το εκλογικό σύστημα, είναι δύο:Α) η αντίδραση των μικρών πολιτειών, οι οποίες υπεραντιπροσωπεύονται ελαφρώς στο εκλεκτορικό κολέγιο και των οποίων η συναίνεση είναι αναγκαία για αλλαγή του Συντάγματος (κάθε τροπολογία απαιτείται να υπερψηφιστεί από τα ¾ των πολιτειών), Β) Η αντίσταση των πολιτειακών κομματικών μηχανισμών, των οποίων η διαπραγματευτική δύναμη με την κεντρική διοίκηση των κομμάτων θα αποδυναμωνόταν αν η εκλογή του προέδρου γινόταν  απ΄ ευθείας από τον λαό.  

Εκλογές για Βουλή και Γερουσία

Σύμφωνα με το Σύνταγμα οι Αμερικανοί  σήμερα,   εκτός από πρόεδρο και  αντιπρόεδρο, θα εκλέξουν και  μια πλήρη Βουλή των Αντιπροσώπων (με θητεία για δύο χρόνια) και το 1/3 της Γερουσίας. Με αυτό τον τρόπο δεν υπάρχει κόμμα, που να ελέγχει όλη την εξουσία στις ΗΠΑ. Είναι  ενδιαφέρον  είναι ότι στις εκλογές που γίνονται στο ενδιάμεσο των εκλογών για τον πρόεδρο (π.χ. στις εκλογές που έγιναν το 2018 ή θα γίνουν το 2022 για νέα Βουλή των Αντιπροσώπων και για το 1/3 της Γερουσίας) υπάρχει η τάση να εκλέγονται περισσότερα μέλη από την αντιπολίτευση.