Η μεγαλομανία του Τούρκου προέδρου τον οδήγησε στο μεγαλύτερο (μέχρι στιγμής) λάθος του.

Ο Ερντογάν ανοίγει νέα μέτωπα κάθε βδομάδα. Τρέφεται από τις κρίσεις και δεν τον νοιάζει ποιον έχει απέναντι. Η τωρινή κόντρα με τον Μακρόν φαίνεται η πιο ακραία αλλά μήπως είναι άλλη αυτή που θα του στοιχίσει; 

Πολεμά τον Μακρόν στη θρησκευτική «αρένα» και την Ελλάδα στη Μεσόγειο. Ξεκινά βεντέτα με τους Σουνίτες Άραβες ηγέτες του Κόλπου αμφισβητώντας την περιφερειακή τους υπεροχή. Αψηφά και ειρωνεύεται τις ΗΠΑ. Ο Ερντογάν δείχνει να μην έχει βρει ακόμη έναν αντίπαλο στα «μέτρα» του, αλλά η διαφορά με τη Ρωσία στο Ναγκόρνο Καραμπάχ ίσως ήταν το μεγαλύτερο του λάθος.

Η στάση του Ερντογάν απολαμβάνει υποστήριξης στο εσωτερικό της χώρας του, σε μια κρίσιμη μάλιστα για τον ίδιο περίοδο λόγω της δυσφορίας του πληθυσμού για την πορεία της τουρκικής οικονομίας και μπορεί τελικά να αποκτήσει κι έναν λόγο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για τη διευθέτηση του ζητήματος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αλλά –όπως σημειώνει το Bloomberg– διακινδυνεύει να προκαλέσει την οργή μιας στρατιωτικής δύναμης, όπως η Ρωσία, ικανής να πλήξει τα τουρκικά συμφέροντα σε πολλά μέτωπα. «Ο Ερντογάν δοκιμάζει πραγματικά την υπομονή του Πούτιν. Τον εκνευρίζει ολοένα και περισσότερο», λέει ο σύμβουλος του Κρεμλίνου και πρόεδρος του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Οικονομίας και Διεθνών Σχέσεων της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, Αλεξάντερ Ντίνκιν.

Αυξάνονται τα πεδία διαφωνιών μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας

Οι σχέσεις Ερντογάν – Πούτιν δεν ήταν και στα καλύτερά τους προτού ακόμη ξεσπάσουν οι νέες συγκρούσεις γύρω από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ στις 27 Σεπτεμβρίου και παρά την αντίληψη σε πολλές δυτικές χώρες ότι η Τουρκία έστρεψε την πλάτη σε ΗΠΑ και νατοϊκούς συμμάχους προτιμώντας μια εταιρική σχέση με τη Ρωσία. Οι δύο χώρες έχουν αναπτύξει στρατεύματα, μισθοφόρους ή στρατιωτικούς συμβούλους στα δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα στη Συρία και τη Λιβύη και στη Ρωσία ανησυχούν πλέον μήπως η Τουρκία – εν μέσω πληροφοριών ότι έστειλε και Σύριους μισθοφόρους στο Αζερμπαϊτζάν – περάσει μια κόκκινη γραμμή στον πρώην σοβιετικό Καύκασο. Τα πεδία διαφωνιών και αντικρουόμενων συμφερόντων των δύο χωρών ολοένα και αυξάνονται με το Κρεμλίνο να θεωρεί ότι η Άγκυρα γυρνά σταδιακά την πλάτη στην Gazprom αφού τον περασμένο Ιούλιο εισήγαγε ποσότητες φυσικού αερίου κατά 28% λιγότερες σε σχέση με πέρυσι, ενώ αύξησε κατά 22% τις αντίστοιχες εισαγωγές από το Αζερμπαϊτζάν και σύντομα θα εγκαινιάσει ένα νέο αγωγό που θα επιτρέπει στο αζέρικο φυσικό αέριο να διεκδικήσει μερίδιο της ευρωπαϊκής αγοράς από το ρωσικό της Gazprom.

O Ερντογάν καταδίκασε προ ημερών από το βήμα της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης ως «απαράδεκτη» την έκκληση για άμεση κατάπαυση του πυρός στο Αζερμπαϊτζάν που έκαναν ο Πούτιν μαζί με τον Ντόναλντ Τραμπ και τον Εμανουέλ Μακρόν, πρόεδροι τριών χωρών που προΐστανται της λεγόμενης ομάδας του Μινσκ του ΟΑΣΕ για την επίλυση της διαμάχης για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και επτά γειτονικές περιοχές που αναγνωρίζονται από τον ΟΗΕ ως κατεχόμενα εδάφη και αποτελούν το 13,6% των εδαφών του Αζερμπαϊτζάν. Υποστήριξε δε ότι η ομάδα του Μινσκ δεν είναι πλέον το κατάλληλο σχήμα για κάτι τέτοιο. Η Ρωσία κι η Γαλλία από την πλευρά τους κατηγορούν την Άγκυρα ότι έστειλε μισθοφόρους από τη Συρία στο Αζερμπαϊτζάν σε μια κίνηση που μπορεί να εισάγει το ισλαμιστικό στοιχείο σε μια σύρραξη, όπου συγκρούονται οι μουσουλμάνοι Αζέροι με τους χριστιανούς Αρμένιους, αν και η Άγκυρα και το Μπακού απορρίπτουν τις αιτιάσεις αυτές. Όπως επεσήμανε, ωστόσο, το περασμένο Σάββατο το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μια αντιπολιτευόμενη οργάνωση με έδρα στη Βρετανία, 64 Σύροι μαχητές σκοτώθηκαν σε μάχες γύρω από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ενώ υποστήριξε ότι η Τουρκία έχει στείλει μέχρι στιγμής 1.200 Σύρους μαχητές –στην πλειονότητά τους Τουρκομάνους– στο Αζερμπαϊτζάν. «Αν αποδειχθεί η άμεση συμμετοχή του τουρκικού στρατού ή μαχητών από τη Συρία, αυτό θ α αποτελέσει κόκκινη γραμμή», λέει ο Ντίνκιν.

Η στρατηγική Ερντογάν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ

Η Τουρκία στηρίζει επί μακρόν τους τουρκόφωνους Αζέρους στην κόντρα για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αλλά ποτέ τόσο έντονα όσο τώρα ο Ερντογάν. Μάλιστα ο ΥΠ ΕΞ του, Μεβλιούτ Τσαβούσογλου είπε ότι η Άγκυρα θα προχωρήσει και σε άλλα βήματα, αν το ζητήσει το Αζερμπαϊτζάν. Η Ρωσία από την άλλη, γέρνει προς την Αρμενία, όπου διαθέτει και στρατιωτική βάση και με την οποία έχει υπογράψει συμφωνία ασφάλειας, αν και έχει πουλήσει οπλικά συστήματα και στους δύο αντιπάλους. Από τις 27 Σεπτεμβρίου, που ξεκίνησε ο νέος γύρος των συγκρούσεων για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, το Κρεμλίνο έδωσε στη δημοσιότητα τουλάχιστον δύο συνομιλίες του Πούτιν με τον Αρμένιο πρωθυπουργό Νικόλ Πασινιάν, αλλά καμία με τον Ερντογάν ή τον Αζέρο πρόεδρο Ιλχάμ Αλίεφ. Ανώτερος αξιωματούχος στην Άγκυρα υποστηρίζει ότι η Τουρκία είναι η μόνη νατοϊκή χώρα που ορθώνει ανάστημα στις ρωσικές πιέσεις στην περιοχή.

Ωστόσο, δεν μοιράζονται την άποψη της Τουρκίας στη Δύση. Αν και ο Ερντογάν κι οι συνεργάτες του ουδέποτε έτρεφαν ψευδαισθήσεις για την ευκαιριακή σχέση με τη Ρωσία, απομάκρυναν με την πολιτική τους τους νατοϊκού συμμάχους, όπως λέει ο Σινάν Ουλγκέν της δεξαμενής σκέψης Carnegie Europe. Κι υποστηρίζει ότι ο στόχος του Ερντογάν είναι να περιθωριοποιήσει την Ομάδα του Μινσκ για να εξασφαλίσει μια θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Είναι η ίδια στρατηγική που χρησιμοποίησε ο Ερντογάν στη Λιβύη, τη Συρία και την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά εγκυμονεί κινδύνους, σχολιάζει το Bloomberg, αφού η Ρωσία μπορεί να προχωρήσει σε αντίποινα σε οποιοδήποτε απ’ αυτά τα μέτωπα, αν οι εξελίξεις επί εδάφους ξεπεράσουν τις κόκκινες γραμμές της.

Το πρόβλημα για τη Ρωσία είναι ότι σε αντίθεση με άλλες υποβόσκουσες συγκρούσεις σε εδάφη της πρώην ΕΣΣΔ, δεν διαθέτει εκεί ικανές δυνάμεις για να θέσει υπό τον έλεγχό της την κατάσταση, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να πατήσει σε δύο βάρκες, διατηρώντας σχέσεις και με τις δύο πλευρές, σημειώνει ο ειδικός σε θέματα που αφορούν στον Καύκασο, Τόμας ντε Βάαλ. «Όσο διατηρείται η ισορροπία η Ρωσία έχει μοχλούς πίεσης, αλλά δεν μπορεί να πάρει ανοικτά το μέρος της μίας ή της άλλης πλευράς. Και φαίνεται ότι ξεμένει από επιλογές», λέει. Από την πλευρά του ο Αρκάντι Ντουμπνόφ, αναλυτής από τη Μόσχα, υπογραμμίζει: «Για την ώρα οι δύο αυτές αρκούδες [Ρωσία και Τουρκία] οριοθετούν τις περιοχές τους, αλλά ο Ερντογάν θα πρέπει να προσέξει να μην υπερβεί τα όριά. Η χώρα του είναι μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη, αλλά δεν πρέπει να ξεχνά ότι η Ρωσία θεωρεί εαυτήν κυρίαρχο παίκτη εδώ».

ΠΗΓΗ:Bloomberg / FT