ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΣ PARS PRO ΤΟTO-ΛΟΓΙΑΣ ;

Εἶναι καταπληκτικὸν ὅτι τὰ βιομηχανικὰ προϊόντα τοῦ ἀνθρώπου ὑπερτεροῦν αὐτοῦ. Ἐπιτυγχάνουν μίαν τελειότητα, ἡ ὁποία καταδεικνύει τὸν δημιουργόν των ὡς ἐλλατωματικὴν κρεατίνην κατασκευήν, διὰ τὴν ὁποίαν ἐντρέπεται. (K. Lehmann)

Του Μητροπολίτου Γέροντος

Χαλκηδόνος Αθανασίου

Καὶ ἰδού, ἡ ἀτομικὴ βόμβα τῆς Χιροσίμα ἐφόνευσε πάραυτα 70.000 ἀνθρώπους, τοῦ Ναγκασάκι 22.000 καὶ εἰς τὰς ἑπομένας ἑβδομάδας καὶ μήνας εἰσέτι 200.000 ἐκ τῶν πληγῶν τῶν ραδιενεργῶν ἀκτίνων. Αἱ δυνατότητες δράσεως διὰ τῶν μηχανημάτων μας ὑπερβαίνουν μεγάλως τὴν φαντασίαν, αἴσθησιν καὶ ἠθικήν μας. Τί συμβαίνει ἄλλωστε σήμερον μὲ τὸν κορωνοϊόν, ὑποτιθεμένου τοῦ ἀνθρώπου ὡς δημιουργὸν αὐτοῦ ἢ προελθόντος ἐκ τῶν ὧν διαπράττει εἰς τὴν φύσιν οὗτος. Χιλιάδες οἱ νεκροί. Δυνάμεθα λοιπόν, ὡς Προμηθεύς, νὰ καθορίσωμεν τὴν μοῖραν μας καταστρέφοντες καὶ τὸν κόσμον! Γινόμεθα ἄρα πολλάκις εἴλωτες τῶν μηχανημάτων μας.

Ἡ κυρίαρχος λοιπὸν κατὰ τὰς ἡμέρας μας πανδημία τοῦ κορωνοϊοῦ SARS-CoV-2 ὡς γνωστὸν ἐπέφερε πλεῖστα ὅσα καὶ λίαν δυσχερῆ προβλήματα καὶ νεολογίας εἰς τὴν ὀπτικήν, ἁπτικὴν σχέσιν, οἰκονομίαν, ἰατρικήν, βιοτεχνολογίαν, βιοηθικήν, βιονικήν, ἐκκλησίαν καὶ θεολογίαν, παιδείαν, τὰς ἀνθρωπίνους σχέσεις, τὰ ΜΜΕ, τὸν τουρισμὸν καὶ ἄλλα, τὰ ὁποῖα καλούμεθα νὰ λύσωμεν.

Ἄλλαις λέξεσιν ἀναστάτωσεν τὴν ζωήν μας παρεμβαίνουσα εἰς αὐτὴν καὶ δὴ οἱονεὶ ἐκβιαστικῶς, ἀλλάσσουσα καὶ μεταμορφώνουσα αὐτήν, ἐκφοβιστικῶς.

Οὕτως τὸ ἔγκριτον περιοδικὸν Publik-Forum ἐδημοσίευσεν προσφάτως μικρὸν ἄρθρον μετὰ εἰκόνος, ἀναφέρον ὅτι εἰς τὸν καθεδρικὸν ναὸν τῆς περουβιανῆς πρωτευούσης Λίμα, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Carlos Mattasoglio ἐτέλεσε μνημόσυνον διὰ τοὺς 5.000 νεκροὺς τῆς πανδημίας εἰς τὴν χώραν. Πλέον δὲ τῶν 5.000 φωτογραφιῶν τῶν ἀποιχομένων ἐτοποθετήθησαν εἰς τὰ καθίσματα, ἀκόμη καὶ εἰς τοὺς κίονας καὶ τοὺς τοίχους τοῦ ναοῦ δῆθεν ὡς pars pro toto τῶν ἄλλοτε ζώντων! Τοῦτ’ ἔστιν ἐνθρονίζοντο εὐτελεῖς “χάρτιναι τεφροδόχοι” ἀντὶ τῆς παλλούσης ζωῆς, χειρότεραι καὶ ἀπὸ τὰς τεφροδόχους τοῦ τεφροφυλακίου ἑνὸς κοιμητηρίου! Ἓν θέαμα ἴσως εὐφυὲς καὶ ρηξικέλευθον, ὅμως κατὰ τὴν ὄψιν του φρικτὸν καὶ ἀποκρουστικὸν εἰς τὰ ὄμματα καὶ τὴν ψυχήν, καθ’ ὅτι ἐπλήρει ἀσφυκτικῶς ὁλόκληρον τὸν ναόν, μετατρέπον αὐτὸν εἰς παραστατικὸν εὐτυχῶς ψευτονεκροταφεῖον (ὡς εἰς τὰς ταινίας τρόμου). Καὶ ἀσφαλῶς δὲν εἶναι εὐχάριστον νὰ γράφει τις διὰ τὸ μακάβριον αὐτὸ θέαμα, ὅμως ἡ φωτογραφία αὐτὴ εἶναι τόσον συνταρακτική, ποὺ πληγώνεταί τις τρόπον τινά ἀνθρωπίνως, αἰσθητικῶς καὶ ἄλλως, καὶ ἐπαναστατεῖ. Παρόμοιον θέαμα βλέπει τις δυστυχῶς τελευταίως καὶ εἰς θ. λειτουργίας ἀπὸ τῆς τηλεοράσεως, ὅπου ἀντὶ τῶν πιστῶν εἰς τὰ καθίσματα καὶ τὰ στασίδια εὑρίσκονται αἱ φωτογραφίαι των.

Μήπως τοῦτο γίνεται καὶ μόδα^[1]; Βεβαίως ὁ χριστιανικὸς ναὸς εἶναι εἷς χῶρος ἐντὸς τοῦ ὁποίου οἱ πιστοὶ βιοῦν τὴν ἀναστάσιμον χαρὰν ἀλλὰ καὶ τὰς λύπας, τοὺς πόνους τοῦ βίου των. Εἶναι τόπος προσευχῆς καὶ μετανοίας. Ὁ τόπος εἰς τὸν ὁποῖον ἀρχίζει καὶ τελειώνει ἡ ζωή. Μήπως ἠθέλησαν ἆρα γε οἱ Ρ/Καθολικοὶ νὰ καλύψουν τὸ horror vacui, τὸ ὁποῖον ἀπεφεύγετο πολλάκις εἰς τὰς τοιχογραφίας τῶν βυζαντινῶν ναῶν κατὰ τὴν ὑστερο- καὶ μεταβυζαντινὴν κυρίως ἐποχήν; Ἀλλὰ ἐδῶ δὲν πρέπει νὰ ἀποσιωπηθεῖ καὶ ὁ παιδαγωγικὸς χαρακτὴρ τῆς μεθοδεύσεως ταύτης: τοῦτ’ ἔστιν τῆς ὑπομνήσεως καὶ τονώσεως διὰ τοῦ τρομακτικοῦ αὐτοῦ θεάματος τοῦ κινδύνου δι’ ὅλους, οὕτως ὥστε νὰ λαμβάνουν τὰ κατάλληλα μέτρα πρὸς περιορισμὸν καὶ εἰ δυνατὸν θεραπείαν, τῆς κρίμασιν οἷς οἶδεν ὁ Κύριος, δοκιμασίας ταύτης (Δαφνουσίας).

Αἱ φωτογραφίαι αὐταὶ προσώπων ἀπεστάλησαν ὑπὸ τῶν πενθούντων συγγενῶν των εἰς τὸν Ἀρχιεπίσκοπον, ὁ ὁποῖος καὶ τὰς θυμιᾶ, παρουσίᾳ καὶ ἑτέρου κληρικοῦ, κατὰ τὴν θείαν λειτουργίαν τελεσθεῖσαν κεκλεισμένων εἰς τοὺς πιστοὺς τῶν θυρῶν, ἴσως ἀκριβῶς λόγῳ τῆς φύσεώς των, καὶ μεταδοθεῖσαν τηλεοπτικῶς. Καὶ πάντα ταῦτα πρωτόγνωρα καὶ προβληματικά. O tempora o mores!

Δέον δὲ νὰ προστεθεῖ, ὅτι μετὰ τὴν Βραζιλίαν, τὸ Περοῦ τυγχάνει ἡ περισσοτέρον πληγεῖσα ἐκ τοῦ ἰοῦ χώρα τῆς Νοτιοαμερικανικῆς Ἠπείρου. Κατὰ τὰς ἡμέρας μας ὁ ἀριθμὸς τῶν μολυνθέντων ὑπ’ αὐτοῦ, ἀνέρχεται εἰς τὰς 250.000^[2].

Πάντως τὸ θέαμα αὐτὸ ἐπὶ τὸ θυμιδέστερον, ἴσως νὰ ἐντάσσεταί πως μέσα εἰς τὰ ὅσα “πνευματώδη”, πρωτόγνωρα, “τερπνά”; καὶ περίεργα πολλάκις συμβαίνουν κατὰ τὰς ἡμέρας μας, τὴν ἀποκαλυπτικὴν καὶ στοχοποιὸν αὐτήν “νέαν ἐποχήν” καὶ τὸν “νέον κόσμον” τῶν ριζικῶν ἀλλαγῶν, ἀξιο-θεάτων καὶ θαυμασίων, τὰ ὁποῖα ἴσως νὰ ὑπαινίσσονται καὶ χιουμοριστικῶς ἐν ἐτέρᾳ πάντως εἰκονογραφικῇ μορφῇ καὶ μάλιστα θεατρομουσικῶς (musical) ὁ συμπαθὴς ἐκπρόσωπος τῆς μουσικῆς pop Erol Evgin εἰς τὸ ἔργον του “Hısseli Harikalar Kumpanyası” καὶ τηλεοπτικῶς ἴσως δὲ καὶ εἰς τήν “Αὐλὴν τῶν θαυμάτων” του ὁ Ἰάκωβος Καμπανέλλης θεατρικῶς. Ὁπότε καὶ τὸ θέαμα “γλυκαίνεται” ἐπ’ ὀλίγον!

Βεβαίως φωτογραφίας τῶν προσφιλῶν κεκοιμημένων μας τοποθετοῦμεν ἔκπαλαι καὶ ἐπὶ τῶν τάφων αὐτῶν καθὼς καὶ εἰς τὰς οἰκίας μας εἰς ἀνάμνησιν καὶ περισυλλογήν. Ἐπίσης καὶ κατὰ τὰ μνημόσυνα καὶ τὰς πανηγύρεις ναῶν παρὰ τὰ κόλλυβα, κυρίως ἐν τῇ γείτονι, εὑρίσκεται ἡ φωτογραφία τοῦ θανόντος ἢ ἡ τεχνιέντως, εἰς τὴν περίπτωσιν Ἁγίων φιλοτεχνηθεῖσα ἐπ’ αὐτῶν ἔγχρωμος εἰκὼν τοῦ ἑκάστοτε ἑορτάζοντος Ἁγίου.

Εἶναι ὅμως τοῦτο τὸ ἴδιον;· διότι ἐδῶ πρόκειται περὶ μαζικῆς παραστατικότητος!

[1]– –, Gemeinschaft auf Abstand, Publik-Forum ἀρ. 15 (2020) 44-47.

[2]– –, Requiem für 5.000 Corona–Tote in Lima, Ἔργ. μνημ.  ἀρ. 12 (2020) 42.