Η κατάληψη του Αφρίν φέρνει νέους συμβιβασμούς

Του Νίκου Στέλγια*

Η «γρήγορη» κατάληψη του Άφριν από τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις και τον «Στρατό της Ελεύθερης Συρίας», ήταν στην πραγματικότητα προϊόν ενός διπλωματικού συμβιβασμού που εξυπηρετεί ταυτοχρόνως τα συμφέροντα της Άγκυρας και της Μόσχας. Χάρη στις παρασκηνιακές κινήσεις και επαφές του Αρχηγού των Τουρκικών Μυστικών Υπηρεσιών, Χακάν Φιντάν και του Τούρκου Επιτελάρχη, Χουλουσί Ακάρ, μέσα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, η Τουρκία κατάφερε να ισοπεδώσει το δυτικότερο προπύργιο του κουρδικού κινήματος, το οποίο υπό διαφορετικές συνθήκες θα μπορούσε να εξασφαλίσει την πρόσβαση των Κούρδων στα παράλια της Ανατολικής Μεσογείου.

Την ίδια στιγμή, η Μόσχα βρήκε το κατάλληλο έδαφος για την εξουδετέρωση των τελευταίων εστιών των ομάδων τζιχαντιστών σε περιοχές που ελέγχει η Δαμασκός. Στο βόρειο κομμάτι της Συρίας, οι συριακές δυνάμεις πλέον ελέγχουν σχεδόν όλα τα σημαντικά αστικά κέντρα στα περίχωρα του Χαλεπίου. Την ίδια στιγμή, ισοπεδώνονται τα προπύργια των τζιχαντιστών που βρίσκονται σε «απόσταση αναπνοής» από την συριακή πρωτεύουσα. Όλα αυτά συμβαίνουν με την σιωπηλή και «παρασκηνιακή» βοήθεια και υποστήριξη της Άγκυρας, η οποία ως γνωστόν διατηρεί στενές σχέσεις με πληθώρα ισλαμιστικών ομάδων.

Προϊόν συμβιβασμού υπήρξε και η τελική είσοδος των τουρκικών δυνάμεων στο κέντρο του Άφριν. Σύμφωνα με πληροφορίες της στήλης, η κουρδική πλευρά, έχοντας καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η διεξαγωγή πολέμου με όρους τακτικού στρατού στο κέντρο του Άφριν ήταν ανώφελη, (η τακτική του ανταρτοπόλεμου πόλεων αποκλείστηκε εξαιτίας των απωλειών που θα είχε για τον άμαχο πληθυσμό) και σε συνεργασία με τις ΗΠΑ, επέλεξε να αποχωρήσει από το κέντρο του Άφριν και να προχωρήσει στην ανασυγκρότηση των δυνάμεων της εν όψει νέων μαχών με την Τουρκία.

Στην νέα περίοδο, μετά την κατάληψη του Άφριν, τίθενται δυο σημαντικά ερωτήματα:

1. ποιοι θα είναι οι νέοι στόχοι του άξονα Συρίας-Ρωσίας-Ιράν;

2. τι θα συμβεί όταν οι τουρκικές δυνάμεις κατευθυνθούν προς τον επόμενο στόχο, το Μίμπιτς;

Ως προς το πρώτο ερώτημα, θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι στον συγκεκριμένο άξονα ήδη εμφανίζονται τα πρώτα μαύρα σύννεφα με τη Δαμασκό και την Τεχεράνη να αντιμετωπίζουν με καχυποψία τα βήματα του Κρεμλίνου. Άλλωστε, σε τελική ανάλυση, η Μόσχα ήταν που εμπόδισε την είσοδο των συριακών στρατευμάτων στο Άφριν, με απώτερο στόχο η συνεργασία με την Τουρκία να την απομακρύνει περαιτέρω από το δυτικό άξονα. Το φλερτ Μόσχας Άγκυρας η οποία συνεργάζεται με τους σουνίτες τζιχαντιστές προκαλεί εκνευρισμό τόσο στην Δαμασκό όσο και στην Τεχεράνη. Γι’ αυτό το λόγο, την παρούσα στιγμή, με βάση τις υφιστάμενες ισορροπίες στην Συρία, δεν είμαστε σε θέση να μιλήσουμε για έναν οριστικό οδικό χάρτη του συγκεκριμένου στρατοπέδου για την επόμενη περίοδο στην Συρία. Το σίγουρο είναι ότι η Μόσχα επιθυμεί άμεση αλλαγή του πολιτεύματος της Συρίας, τη μετάβαση από την «Αραβική Δημοκρατία της Συρίας» στην «Συριακή Δημοκρατία», παράλληλα με την αποκέντρωση της χώρας και την τελική συμφωνία της Δαμασκού με όλες τις μετριοπαθείς πολιτικές δυνάμεις της χώρας. Χάριν αυτού του σχεδίου, η Μόσχα είναι έτοιμη να αναγνωρίσει στην Τουρκία μια «τουρκική ζώνη επιρροής» στο βόρειο κομμάτι της Συρίας. Ωστόσο, στο άμεσο μέλλον, αυτό το σχέδιο ενδέχεται να σκοντάψει πάνω στην άρνηση της Δαμασκού και των συμμάχων της. Την ίδια στιγμή, δεν πρέπει να υποβαθμίζεται η απειλή που δημιουργεί η αναζωπύρωση των εστιών αντίστασης του Ισλαμικού Κράτους σε διάφορες περιοχές που τείνει να ελέγξει η συριακή κυβέρνηση.

Ως προς το δεύτερο ερώτημα, δηλαδή τα επόμενα βήματα της Τουρκίας στην Συρία, έχουμε ενώπιον μας πλέον μια πιο ξεκάθαρη εικόνα που παραπέμπει στις νέες ισορροπίες που αναδύονται στο βόρειο κομμάτι της Συρίας. Μετά το Άφριν, η Τουρκία θέτει το στόχαστρο της το Μίμπιτς, το οποίο βρίσκεται πάνω στον Ευφράτη και ελέγχεται από τις αμερικανικές και κουρδικές δυνάμεις. Σε αυτό το μέτωπο προβάλλουν δυο σενάρια: Τελική ρήξη και σύγκρουση (ένοπλη αντιπαράθεση) της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και τους σύμμαχους της ή μια νέα συμβιβαστική λύση. Καλά ενημερωμένες πηγές της στήλης επιλέγουν να εστιάσουν στο δεύτερο σενάριο, το οποίο το σχετίζουν άμεσα με τα όσα έπονται στο βόρειο κομμάτι του Ιράκ, στο Όρος Σένγκαλ-Σίντζαρ. Συγκεκριμένα, οι πηγές μας συμπεραίνουν ότι αργά ή γρήγορα Τουρκία και ΗΠΑ θα επιλέξουν μια συμβιβαστική λύση, η οποία θα ανοίξει τον δρόμο για τον τελικό διαμελισμό του βόρειου τμήματος της Συρίας ανάμεσα στην Τουρκία και των συμμάχων των ΗΠΑ. Την ίδια στιγμή, με αντάλλαγμα τον τερματισμό της τουρκικής επιθετικότητας στην Συρία, η Τουρκία θα ισοπεδώσει σημαντικά προπύργια του κουρδικού κινήματος στο Ιράκ, σε συνεργασία με την Βαγδάτη και την Τεχεράνη.

Από την πλευρά της Ουάσιγτκον η νέα συμβιβαστική λύση με την Τουρκία, την οποία μελετούσε με μεγάλη προσοχή ο απερχόμενος Υπουργός Εξωτερικών της χώρας Ρεξ Τίλερσον, εξυπηρετεί τα ζωτικά συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή, με την Τουρκία να έρχεται εκ νέου κοντά στο στρατόπεδο της Δύσης και τους σύμμαχους της Ουάσιγκτον, να προετοιμάζονται ανενόχλητοι για την τελική αντιπαράθεση με το Ιράν.

Φυσικά, καθώς εστιάζουμε στην νέα, ενδεχόμενη αμερικανοτουρκική συμφωνία θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας μια σειρά σημαντικών εξελίξεων και παραγόντων, οι οποίοι ανά πάσα στιγμή θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν σε «εκπλήξεις»: Οι επικείμενες ποινές στην

Υπόθεση Ζαρράπ, το αμερικανικό εμπάργκο στην Τουρκία, η τελική αντίδραση των Κούρδων στα σχέδια των ΗΠΑ και της Τουρκίας, η εκ νέου ενίσχυση του Ισλαμικού Κράτους και φυσικά οι νέες κινήσεις της Ρωσίας, η οποία από ότι φαίνεται δεν επιθυμεί να χάσει τη συνεργασία και την εύνοια της Άγκυρας. Τέλος, από την πλευρά της Άγκυρας, δεν πρέπει να αγνοήσουμε τον αντίκτυπο των εξελίξεων σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.

*Δημοσιεύτηκε στην “Καθημερινή” Κύπρου (19.3.2018)