Ν. Χριστοδουλίδης: Μας ενοχλεί η τήρηση ίσων αποστάσεων από τον ΟΗΕ
*Στην διεθνή κοινότητα υπάρχουν δύο σχολές σκέψεις για την τουρκική συμπεριφορά.
Η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, ως έχουν τα δεδομένα αυτή τη στιγμή, παραμένει κρίσιμη, αναφέρει ο Νίκος Χριστοδουλίδης. Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα “Ο Φιλελεύθερος” » ο Υπουργός Εξωτερικών σημειώνει πως κανείς «δεν μπορεί να πιστεύει ότι οι διαφορές επιλύονται μέσω «ατυχημάτων». Η τήρηση ίσων αποστάσεων από πλευράς Ηνωμένων Εθνών μέσα από τα ψηφίσματα του διεθνούς οργανισμού είναι μια προσέγγιση που ενοχλεί τη Λευκωσία και όπως αναφέρει ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Χριστοδουλίδης, «δεν είναι αυτός ο ρόλος του ΟΗΕ».
Στην εισαγωγή της συνέντευξης ο δημοσιογράφος, Ανδρέας Πιμπίσης, γράφει:
“Με τον Νίκο Χριστοδουλίδη είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε τόσο τις τρέχουσες εξελίξεις όπως αυτές προκύπτουν με τις ενέργειες της Τουρκίας, αλλά και το πώς μπορεί να απαντηθούν οι προκλήσεις της Άγκυρας. Επίσης κουβεντιάσαμε για το θέμα της Αμμοχώστου, τις επόμενες κινήσεις στο Κυπριακό, τον ρόλο των Ηνωμένων Εθνών αλλά και την εις βάρος του κριτική, ενώ ο ίδιος μας μιλά για τον… Ρισελιέ.
Ο ΥΠΕΞ υπογραμμίζει πως δεν υπάρχει «άγνοια του τι εστί Τουρκία ενώ έχουμε επίγνωση των μέσων που ως Κύπρος έχουμε στη διάθεσή μας».
Σ’ ό,τι αφορά τις αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας στην τουρκική συμπεριφορά, ο ΥΠΕΞ σημειώνει πως υπάρχουν δύο σχολές σκέψεις: η μια υποστηρίζει πως μόνο με αυστηρά μέτρα θα καταλάβει ο Ερντογάν και η άλλη που υποστηρίζει πως τα σκληρά μέτρα θα οδηγήσουν σε περαιτέρω πειρατικές ενέργειες.
Σύμφωνα με τον Ν. Χριστοδουλίδη, η δεύτερη σχολή έχει δοκιμαστεί και απέτυχε, αλλά κάποιοι επιμένουν γιατί «στους υπολογισμούς τους το βασικό κριτήριο δεν είναι ο τερματισμός των έκνομων ενεργειών από μέρους της Τουρκίας, αλλά ξεκάθαρα η εξυπηρέτηση αποκλειστικά δικών τους εθνικών συμφερόντων».
Η Λευκωσία, σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών, υποστηρίζει εντός της ΕΕ «που έχουμε ρόλο και λόγο, υποστηρίζουμε μια διττή προσέγγιση έναντι της Τουρκίας. Μια πολιτική καρότου και μαστιγίου». Υποδεικνύει ταυτόχρονα πως «παρά τις όποιες δυσκολίες λόγω της απαιτούμενης ομοφωνίας και των διαφορετικών εθνικών συμφερόντων συνεχίζουμε την προσπάθειά μας, αξιοποιώντας όλα ανεξαιρέτως τα μέσα που έχουμε στην διάθεσή μας». Υπογραμμίζοντας την ίδια ώρα τη σημασία που έχουν οι αποφάσεις που έλαβε ομόφωνα η ΕΕ λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα διεθνώς. Υποδεικνύει πως η ΕΕ πρέπει να πράξει περισσότερα γιατί διακυβεύονται και τα δικά της συμφέροντα και το δικό της μέλλον”.
– Πόσο επικίνδυνες, για την πρόκληση ενός “ατυχήματος”, είναι οι τελευταίες ενέργειες της Τουρκίας στην περιοχή, μετά τη συμφωνία Ελλάδας και Αιγύπτου;
– Αντιλαμβάνεστε ότι ως έχουν τα δεδομένα αυτή τη στιγμή με την τουρκική προκλητικότητα, η κατάσταση παραμένει κρίσιμη. Πραγματικά ελπίζουμε και ευελπιστούμε ότι θα υπάρξει αποκλιμάκωση από πλευράς Τουρκίας αφού είναι η συμπεριφορά και οι ενέργειές της που οδήγησαν στην παρούσα δύσκολη και επικίνδυνη κατάσταση πραγμάτων. Ο οποιοσδήποτε λογικά σκεπτόμενος δεν μπορεί να πιστεύει ότι οι διαφορές επιλύονται μέσω «ατυχημάτων», «θερμών επεισοδίων» και τη «διπλωματία των κανονιοφόρων». Ή ότι με τέτοιες προσεγγίσεις εξυπηρετούνται μακροπρόθεσμοι στόχοι και επιδιώξεις.
Όταν κάποιος επενδύει σε τέτοιες προσεγγίσεις οφείλει να γνωρίζει πως υπάρχει αβεβαιότητα για την εξέλιξη και κατάληξη των πραγμάτων. Εν πάση περιπτώσει, η δουλειά της διπλωματίας είναι να κάνει όλες εκείνες τις ενέργειες, προληπτικά δρούσα, για να θεμελιώνεται η ειρήνη και να αποτρέπονται τέτοια απευκταία σενάρια. Και πραγματικά ελπίζω και στην παρούσα κρίση, να επικρατήσει η διπλωματία.
– Εύλογα κάποιος θα διερωτηθεί πού είναι όλοι αυτοί οι εταίροι και σύμμαχοι που θα λειτουργήσουν αποτρεπτικά και θα θωρακίσουν την κυπριακή ΑΟΖ;
– Έχω κατ’ επανάληψη αναφέρει ότι η ΑΟΖ της Κύπρου είναι νομικά και πολιτικά θωρακισμένη. Και αυτό επιβεβαιώνεται καθημερινά από αρκετές εξελίξεις. Όπως είναι για παράδειγμα οι απαντήσεις προς την Τουρκία στην προσπάθειά της να ακυρώσει τις Συμφωνίες της Κύπρου με τα γειτονικά κράτη με τις οποίες καθορίσαμε τα θαλάσσιά μας σύνορα. Είδαμε, ειδικά το τελευταίο διάστημα, την Τουρκία, «προσφέροντας» στο Ισραήλ και την Αίγυπτο περισσότερη ΑΟΖ από αυτή που προκύπτει μέσα από τις συμφωνίες των δυο αυτών κρατών με την Κύπρο, να επιχειρεί να τους ασκήσει πίεση εσωτερικά και να δημιουργήσει κλίμα αμφισβήτησης των συμφωνιών που έχουν βάσει του διεθνούς δικαίου συνομολογηθεί. Είδαμε την αντίδρασή τους η οποία δεν αποτελεί γεγονός τυχαίο αλλά αποτέλεσμα των σχέσεων που ενισχύουμε συνεχώς μαζί με τις συνέργειες και συνεργασίες με τις γειτονικές μας χώρες.
Τι είναι η νομική θωράκιση; Είναι η βάση του διεθνούς δικαίου, της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας του 1982, συνομολόγηση συμφωνιών με τις γειτνιάζουσες χώρες με τις οποίες έχουμε θαλάσσια σύνορα, και τι είναι η πολιτική θωράκιση; Είναι η συνεχής προσπάθεια διατήρησης πολιτικών σχέσεων και συνθηκών που θα ενισχύουν τη νομική κατοχύρωση.
Πέραν τούτων, ποτέ δεν ισχυριστήκαμε ότι οι συνεργασίες τις οποίες επιδιώκουμε αποτελούν από μόνες τους το αποτρεπτικό εκείνο εργαλείο που θα εμποδίσει την Τουρκία από το να ενεργεί παράνομα. Δεν έχουμε άγνοια του τι εστί Τουρκία, ενώ έχουμε επίγνωση και των μέσων που ως Κύπρος έχουμε στη διάθεσή μας.
Ποια είναι η σημερινή Τουρκία; Υπάρχουν πολλά που μπορώ να απαριθμήσω που αποδεικνύουν για ποια χώρα μιλάμε. Η οποία ξεκίνησε με δόγμα στην εξωτερική της πολιτική, «μηδενικά προβλήματα με τα γειτονικά κράτη» και έχει καταλήξει λόγω της συμπεριφοράς της «σε προβλήματα με όλους τους γείτονες της». Απλά να σας αναφέρω, ανάμεσα σε πολλά άλλα που είναι ευρέως γνωστά, ότι μιλάμε για μια χώρα που εν έτει 2020 στέλνει μισθοφόρους σε μια τρίτη χώρα, τη Λιβύη, για να πολεμήσουν.
Διερωτώμαι πώς μπορεί κάποιος να διαφωνεί με τις συνεργασίες που αναπτύσσουμε.
Προσωπικά το θεωρώ χρέος μου ως ο υπουργός των Εξωτερικών να θεμελιώσω ισχυρές σχέσεις με τις γείτονες χώρες, τη Μέση Ανατολή και τον Κόλπο, όπως βεβαίως και με τις χώρες της ΕΕ ώστε να είμαι σε θέση να πατώ πάνω σε αυτές τις σχέσεις είτε για πολιτικούς είτε για οικονομικούς είτε για άλλους λόγους που εξυπηρετούν τα συμφέροντα της Κύπρου.
Η Κύπρος, οφείλει να αξιοποιεί τη γεωγραφική της θέση και εγώ να μεγιστοποιώ με τις ενέργειες μου αυτό που θεωρώ το συγκριτικό πλεονέκτημά μας. Οι διαπιστευμένοι Πρέσβεις στη Λευκωσία αλλά και οι αξιωματούχοι της ΕΕ θα σας πουν πώς αξιολογείται η Κύπρος βάσει των πρωτοβουλιών που αναλαμβάνει και των καλών σχέσεων της σε μια δύσκολη περιοχή. Τη χρησιμότητα των σχέσεων αυτών θα σας την υπογραμμίσει και ο επιχειρηματικός κόσμος που ψάχνει διεξόδους και επενδυτικές ευκαιρίες. Δεν είναι μόνο ζήτημα Κυπριακού και ΑΟΖ, κράτη του μεγέθους της Κύπρου δεν έχουν άλλη επιλογή από το να θεμελιώνουν ισχυρές σχέσεις με τρίτα κράτη ώστε να προωθούν καλύτερα και πιο αποτελεσματικά τα συμφέροντά τους.
– Υπάρχουν μέτρα που μπορεί να επιβληθούν και να λειτουργήσουν αποτρεπτικά σε βάρος της Τουρκίας; Γιατί η εκτίμηση που υπάρχει ανάμεσα στους πολίτες είναι πως τίποτε δεν την αγγίζει και κανείς δεν θα την πειράξει.
– Γενικότερα σε διεθνές επίπεδο υπάρχουν δυο σχολές σκέψεις. Η μια συνοψίζεται στο ότι πρέπει να ληφθούν αυστηρά μέτρα γιατί είναι ο μόνος τρόπος που δύναται να καταλάβει ο κ. Ερντογάν και η άλλη υποστηρίζει ότι πιο σκληρά μέτρα έναντι της Τουρκίας θα την οδηγήσουν σε περαιτέρω πειρατικές και παράνομες ενέργειες.
Η δεύτερη σχολή σκέψης έχει δοκιμαστεί και τουλάχιστον μέχρι στιγμής, έχει αποτύχει. Παρόλα αυτά κάποιοι συνεχίζουν να την ασπάζονται γιατί θεωρώ ότι στους υπολογισμούς τους το βασικό κριτήριο δεν είναι ο τερματισμός των έκνομων ενεργειών από μέρους της Τουρκίας, αλλά ξεκάθαρα η εξυπηρέτηση αποκλειστικά δικών τους εθνικών συμφερόντων. Ζούμε σε ένα άναρχο διεθνές σύστημα και το εν λόγω κριτήριο είναι εκείνο που έχει την βαρύνουσα σημασία. Παρόλα αυτά θεωρώ ότι η εν λόγω προσέγγιση, που στην ουσία αποτελεί την πολιτική του κατευνασμού, έχει αποτύχει και μακροπρόθεσμα θα έχει καταστροφικά και αρνητικά αποτελέσματα, επηρεάζοντας αρνητικά και τα συμφέροντα αυτών των Ευρωπαίων που την ασπάζονται.
Προσωπικά θεωρώ ότι, ειδικά στην παρούσα συγκυρία και με δεδομένη την οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Τουρκία, υπάρχουν μέτρα που θα επηρέαζαν την Άγκυρα στη διαδικασία λήψης τέτοιων παράνομων ενεργειών. Σκεφτείτε για παράδειγμα τις δυνατότητες των ΗΠΑ, της Μόσχας, της ΕΕ κ.ά.
Στη δική μας περίπτωση, τουλάχιστον εντός της ΕΕ που έχουμε ρόλο και λόγο, υποστηρίζουμε μια διττή προσέγγιση έναντι της Τουρκίας. Μια πολιτική καρότου και μαστιγίου. Παρά τις όποιες δυσκολίες λόγω της απαιτούμενης ομοφωνίας και των διαφορετικών εθνικών συμφερόντων, συνεχίζουμε την προσπάθειά μας, αξιοποιώντας όλα ανεξαιρέτως τα μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας. Οι όποιες αποφάσεις λήφθηκαν μέχρι στιγμής έχουν τη σημασία τους, αφού για να ληφθούν απαιτείτο ομοφωνία και χρειάστηκε σκληρή δουλειά. Ήταν η πρώτη φορά που υιοθετήθηκαν συλλογικές κυρώσεις από την ΕΕ ενάντια σε μια υποψήφια προς ένταξη χώρα, σε ΚΜ του ΝΑΤΟ. Σας παραπέμπω και στο γεγονός ότι η Τουρκία απειλεί την ΕΕ και τα ΚΜ ότι αν δεν αρθούν τα μέτρα, αν δεν προχωρήσει η ενταξιακή της πορεία, θα αφήσει τους μετανάστες να πάνε στην Ευρώπη. Και γνωρίζετε καλά το πόσο ανησυχεί κάποια ΚΜ της ΕΕ το Μεταναστευτικό, αφού η διαχείρισή του απειλεί ακόμα και την επιβίωση κυβερνητικών συνασπισμών σε κάποια κράτη. Αυτό είναι καλώς ή κακώς η εξωτερική πολιτική. Μια σκακιέρα με πολλούς παίκτες, εξελίξεις που επηρεάζουν και αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα. Θέλει πολλή προσπάθεια και επιμονή και αξιοποίηση όλων των μέσων ανά πάσα στιγμή. Η εναλλακτική είναι οι μονομερείς δηλώσεις και μέτρα που είναι ο εύκολος αλλά σίγουρα λιγότερο αποτελεσματικός δρόμος. Είχε επιλεγεί στο παρελθόν αλλά δεν επέφερε αποτελέσματα. Εμείς στοχεύουμε σε πιο αποτελεσματικά μέτρα.
Σίγουρα η προσπάθεια συνεχίζεται και παρά τις όποιες διαφορετικές προσεγγίσεις πρέπει αναμφίβολα και η ΕΕ να πράξει περισσότερα. Στο τέλος της ημέρας, εξάλλου, διακυβεύονται όπως έχω αναφέρει και δικά της συμφέροντα, δικές της στρατηγικές επιδιώξεις που αγγίζουν τη διεθνή της υπόσταση, τον ρόλο της στα διεθνή και περιφερειακά δρώμενα, το ίδιο της το μέλλον ενώ ταυτόχρονα απειλείται και η ίδια η αξιοπιστία της.
«Θα συνεχίσουν να απογοητεύονται»
– Η πρόσφατη προσέγγιση της Αθήνας «άλλο Ορούτς Ρέις κι άλλο Μπαρμπαρός» ουσιαστικά στέλνει το μήνυμα ότι «ο καθένας ας κοιτάξει τα του οίκου του», εν ολίγοις η Κύπρος είναι και πάλι μόνη της. Θα ήθελα τα δικά σας σχόλια.
– Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης της Γερμανικής πρωτοβουλίας που στόχο είχε την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών ανάμεσα σε Αθήνα και Άγκυρα, η Τουρκία ζήτησε στο διάλογο να συμπεριληφθούν και «τα θέματα που αφορούν τους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους» στην παρουσία μάλιστα του κ. Οζερσάι και στη δική μου.
Τα επιχειρήματα της Τουρκίας ήταν ότι το θέμα των υδρογονανθράκων άπτεται των κυριαρχικών δικαιωμάτων του κατοχικού καθεστώτος και, ως εκ τούτου, θα έπρεπε οι Τουρκοκύπριοι να εκπροσωπούνται από τον κ. Οζερσάι. Υπάρχει, σε διάφορα επίπεδα, μια συνειδητή προσπάθεια από πλευράς Τουρκίας να υποβαθμίζει την Κυπριακή Δημοκρατία σε κοινότητα και ήταν ακριβώς μέσα σε αυτό το πλαίσιο που έγινε και αυτή η πρόταση. Η εν λόγω ελληνική τοποθέτηση ακριβώς αποσκοπούσε να απαντήσει στη συγκεκριμένη τουρκική προσέγγιση. Από εκεί και πέρα να αναφέρω ότι ο συντονισμός Αθηνών – Λευκωσίας και η συνεχής διαβούλευση είναι καθημερινά φαινόμενα, τόσο σε υπουργικό όσο και σε τεχνοκρατικό επίπεδο. Αυτοί που, για να εξυπηρετήσουν τις δικές τους σκοπιμότητες, ψάχνουν να βρουν προβλήματα στις σχέσεις Αθηνών-Λευκωσίας, θα συνεχίσουν να απογοητεύονται. Η συνεργασία με την Αθήνα είναι καθημερινή και άριστη, διότι αυτό πέραν των συμβολισμών και της ιστορίας εξυπηρετεί το συμφέρον και των δύο χωρών.
«Ο κόσμος και η κοινωνία δεν τρώνε κουτόχορτο»
– Κάποιοι λένε –και τους ακούτε καθημερινά– ότι τα περί θωράκισης της ΑΟΖ κ.λπ. δεν είναι τίποτε άλλο από ένα αφήγημα (ορισμένοι το χαρακτηρίζουν και κουτόχορτο) που ταΐζετε τους ιθαγενείς. Ποια τα σχόλιά σας;
– Έχω απαντήσει αναλυτικά ως προς τα περί θωράκισης. Είμαι λόγω της ιδιότητάς μου δημόσιο πρόσωπο. Επομένως υπόκειμαι σε κριτική και μάλιστα προσβλέπω σε αυτή, ειδικά στη βάση συγκεκριμένων και τεκμηριωμένων επιχειρημάτων. Δεν διεκδικώ, σε αντίθεση ίσως με άλλους, την απόλυτη σοφία, μελετώ συστηματικά και ακούω λαμβάνοντας υπόψη τις γνώμες των ειδικών καθώς και την κριτική. Παρ’ όλα αυτά, αναφορές περί «κουτόχορτου για τους ιθαγενείς» και περί της «εξωτερικής πολιτικής για εσωτερική κατανάλωση», τις θεωρώ ιδιαίτερα προσβλητικές για τον Κυπριακό λαό που σέβομαι απόλυτα. Διότι αυτοί που ισχυρίζονται κάτι τέτοιο εννοούν ότι ο Κυπριακός λαός δεν έχει κριτήριο και δεν αντιλαμβάνεται και «τρώει» ό,τι του σερβίρεται. Δηλαδή προσβάλλουν περισσότερο τον λαό.
Η δική μου επαφή με τον κόσμο μου λέει ότι όλοι αυτοί που ισχυρίζονται κάτι τέτοιο είναι σε μεγάλη απόσταση από την κοινωνία ή/και λόγω της υποτιμητικής τους προσέγγισης να μη θεωρούν σκόπιμο να είναι ανάμεσα στον κόσμο και να συζητούν μαζί του. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα προσβλητική προσέγγιση. Ο κόσμος και η κοινωνία γενικότερα, ειδικότερα σήμερα, γνωρίζουν και αντιλαμβάνονται, και πολλές φορές είναι πολύ πιο μπροστά από όλους όσοι συμμετέχουν στη δημόσια ζωή του τόπου και δεν μπορείς να τους κοροϊδεύεις. Αν δουλεύεις και προσπαθείς το αντιλαμβάνονται. Δεν τρώνε κουτόχορτο.
«Αμμόχωστος: Πρόταση-πρόσκληση για σύσταση τεχνικής επιτροπής»
– Σας καλούν ως κυβέρνηση και ως ΥΠΕΞ να κάνετε κινήσεις για να αποτραπεί ο εποικισμός της Αμμοχώστου και να ανατραπούν οι τουρκικοί σχεδιασμοί, που φαίνεται να προχωρούν παρά τις αποφάσεις του ΟΗΕ. Ποιες οι δυνατότητες και πώς μπορεί να αποτραπούν οι τουρκικοί σχεδιασμοί;
– Όπως προανέφερα έχουμε να κάνουμε, δυστυχώς, με μια χώρα που όπως αποδεικνύουν οι ενέργειές της σε διάφορα επίπεδα, δεν λαμβάνει υπόψη ούτε προτροπές τρίτων, ούτε εκκλήσεις φίλων, ούτε τις όποιες αποφάσεις και ψηφίσματα των Διεθνών Οργανισμών. Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα δεδομένα που ισχύουν και σε θέματα πέραν της Αμμοχώστου, αξιοποιούμε στο έπακρον τα όποια μέσα έχουμε στη διάθεσή μας. Για παράδειγμα, μόλις πολύ πρόσφατα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, πέραν των πολλών άλλων ενεργειών που έχουν γίνει ειδικά για το θέμα της Αμμοχώστου, αποτάθηκε στον ΓΓ των ΗΕ, τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και τους αξιωματούχους των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, ενημερώνοντας τους για τις τουρκικές προθέσεις και προτείνοντας την άμεση σύσταση Τεχνικής Επιτροπής για την ανοικοδόμηση και επανεγκατάσταση στην περίκλειστη περιοχή στη βάση και των σχετικών ψηφισμάτων των ΗΕ. Η εν λόγω Επιτροπή θα απαρτίζεται από ξένους και Κύπριους ειδικούς, Αμμοχωστιανούς, οι οποίοι θα ετοιμάσουν τις σχετικές, τεχνικές μελέτες. Μάλιστα στην πρόταση του Προέδρου υπάρχει εισήγηση για χρηματοδότηση των μελετών από την ΕΕ και για εμπλοκή των ΗΕ για υποβοήθηση των αναγκαίων τεχνικών εργασιών.
Η εν λόγω πρόταση είναι αμοιβαία επωφελής για το σύνολο των Αμμοχωστιανών και το πιο σημαντικό, δύναται να λειτουργήσει καταλυτικά προς την κατεύθυνση της επίλυσης του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου. Και θεωρώ είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία, λαμβάνοντας υπόψη και τις μεθοδεύσεις της Τουρκίας αλλά και την προκλητική παρέμβαση της υπέρ συγκεκριμένου υποψηφίου στην επερχόμενη εκλογική διαδικασία στις κατεχόμενες περιοχές, το σύνολο του Κυπριακού λαού, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, να εργαστούν για αποδοχή και υλοποίηση της εν λόγω πρότασης. Μάλιστα και η παρούσα τουρκοκυπριακή ηγεσία έχει ξεκάθαρο κίνητρο να αποδεχθεί και να εργαστεί για υλοποίηση της εν λόγω πρότασης, λαμβάνοντας υπόψη το τι πραγματικά επιδιώκει η Τουρκία τόσο για το αποτέλεσμα της εκλογικής διαδικασίας όσο και για τη μορφή λύσης του Κυπριακού. Το ίδιο αναμένουμε να πράξουν και όλες οι πολιτικές δυνάμεις, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, που είναι υπέρ της λύσης του Κυπριακού στη βάση της ΔΔΟ, λαμβάνοντας ειδικά υπόψη ότι και ο Δήμος Αμμοχώστου στηρίζει την εν λόγω προοπτική.
«Προσπαθεί να δικαιολογηθεί η Τουρκία»
– Ζητήσατε διάλογο με την Τουρκία για καθορισμό ΑΟΖ και επίλυση των προβλημάτων που προκύπτουν στην ανατολική Μεσόγειο και αυτοί σας έστειλαν να συνομιλήσετε με τον Κ. Οζερσάι. Δηλαδή αύριο-μεθαύριο μπορεί να δούμε τα ενεργειακά στο τραπέζι των συνομιλιών;
– Όπως κατ’ επανάληψη έχει λεχθεί και αποδείχτηκε και κατά τη διάρκεια της τελευταίας διαπραγματευτικής διαδικασίας, για όλες τις πτυχές του εν λόγω θέματος υπάρχουν σχετικές συγκλίσεις. Για αυτόν εξάλλου τον λόγο για παράδειγμα δεν υπήρχε στο Κρανς Μοντάνα θέμα υδρογονανθράκων.
Βλέποντας την έμφαση που δίνει σήμερα η Τουρκία στο θέμα, αν ο πραγματικός λόγος ήταν αυτά όλα που ισχυρίζεται περί δήθεν προστασίας των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων στο θέμα των υδρογονανθράκων, δεν θα ήταν αναμενόμενο να ήταν ανάμεσα στα κυρίαρχα θέματα στο Κρανς Μοντάνα; Δεν ήταν όμως. Πολύ απλά γιατί υπήρχαν σχετικές συγκλίσεις και δεν υπήρχε τέτοιο θέμα. Η σημερινή εμμονή της Τουρκίας στο θέμα σχετίζεται αποκλειστικά με το να δικαιολογήσει σε διεθνές επίπεδο τις παράνομές της ενέργειες και να προωθήσει, μέσω του θέματος αυτού, μια άλλη μορφή λύσης στο Κυπριακό. Για αυτό εξάλλου και η θέση της περί της ανάγκης διαλόγου με συνομιλητή τον κ. Οζερσάι.
– Μετά την υιοθέτηση του τελευταίου ψηφίσματος από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών το ΥΠΕΞ σε ανακοίνωσή του χαιρέτισε την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Να εκτιμήσουμε ότι η Λευκωσία δεν είναι ικανοποιημένη από το περιεχόμενο του ψηφίσματος;
– Πάντα υπάρχει περιθώριο βελτίωσης και σίγουρα δεν συμφωνούμε με τη διαχρονική προσέγγιση των ΗΕ τήρησης ίσων αποστάσεων. Δεν είναι αυτός ο ρόλος του ΟΗΕ που πρέπει να υπηρετεί συγκεκριμένες αρχές και στόχους. Σαφώς και οφείλει ο ΟΗΕ ξεκάθαρα και ονομαστικά να καταδικάζει τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας στην ΑΟΖ της Κύπρου. Πρόκειται, όπως σας προανέφερα, για μια διαχρονικά λανθασμένη προσέγγιση των ΗΕ που βλέπουμε σε πολλά διεθνή θέματα που πλήττουν την ίδια την αξιοπιστία του οργανισμού.
– Η τουρκική πλευρά φρόντισε να καταγράψει μια σειρά από παράπονα για το περιεχόμενο του ψηφίσματος. Ποια τα σχόλιά σας γι’ αυτή την αντίδραση;
– Αν δούμε τις αντιδράσεις της Τουρκίας και μερίδας Τουρκοκυπρίων θα προσέξουμε ότι διαχρονικά επικεντρώνονται στην αμφισβήτηση της ουσίας του ψηφίσματος 186. Πιο συγκεκριμένα, εκείνο που επιδιώκεται μέσα από τις δημόσιες ανακοινώσεις αλλά πολύ περισσότερο τις προσπάθειες πριν την έκδοση του ψηφίσματος, ειδικότερα το τελευταίο διάστημα, είναι να αμφισβητηθεί η νομιμότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και αυτό, θεωρούμε, εντάσσεται στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας από πλευράς Τουρκίας να αλλάξει τη βάση λύσης του Κυπριακού.
– Γιατί απορρίπτεται ο στρατιωτικός διάλογος μεταξύ των δύο πλευρών όπως το ζητά και με απόφασή του το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών;
– Η Κυβέρνηση έχει ανταποκριθεί στην έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας για σύσταση μηχανισμού για στρατιωτικά θέματα, διατυπώνοντας έγκαιρα και ολοκληρωμένα τη θέση της μέσω δικής μου επιστολής προς τον ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών την οποία απέστειλα τον Δεκέμβριο του 2019. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει επίσης διατυπώσει γραπτώς τη θέση μας τον περασμένο Ιούνιο, απαντώντας σε σχετική επιστολή της κυρίας Σπέχαρ. Επειδή οι σχετικές συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, θεωρώ ότι δεν θα ήταν σωστό να προβώ δημόσια σε σχόλια επί της ουσίας. Υπογραμμίζω ωστόσο ότι εμείς έχουμε εκφράσει την ετοιμότητά μας για σύσταση ενός τέτοιου μηχανισμού μεταξύ της Εθνικής Φρουράς και του τουρκικού στρατού κατοχής με την παρουσία της UNFICYP σε ρόλο διαμεσολαβητή και ότι θα συνεχίσουμε την προσπάθεια προκειμένου να υπάρξει θετική ανταπόκριση στην έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας. Είναι αυτονόητο ότι αυτό δεν εξαρτάται μόνο από εμάς και σίγουρα δεν μπορούμε να αποδεχθούμε τυχόν προσπάθειες κάποιων για εξασφάλιση πολιτικών πόντων για να αξιοποιηθούν στην προσπάθεια για προώθηση άλλης μορφής λύσης του Κυπριακού.
– Οι προσπάθειες στο Κυπριακό έχουν μπει στο ψυγείο μέχρι και τις «εκλογές» στα κατεχόμενα. Θέση σας είναι πως οι συνομιλίες πρέπει να συνεχίσουν από το σημείο που έμειναν στο Κραν Μοντανά προ 3ετίας. Πιστεύετε ειλικρινά ότι μπορεί το Κυπριακό να συνεχίσει από εκεί που έμεινε χωρίς να λαμβάνονται τα νέα δεδομένα που έχουν προκύψει στο μεταξύ;
– Όπως προανέφερα απαντώντας σε προηγούμενες ερωτήσεις σας, όλο αυτό το διάστημα βλέπουμε μια συνειδητή προσπάθεια από πλευράς Τουρκίας να επιβάλει μέσα από συγκεκριμένες προσεγγίσεις της (όπως ο διάλογος για τα ενεργειακά, το θέμα της Αμμοχώστου) μια άλλη μορφή λύσης του Κυπριακού. Μάλιστα ο τρόπος που η Τουρκία επιχειρεί να προωθήσει τον εν λόγω στόχο επιβεβαιώνει την ορθότητα των θέσεων της δικής μας πλευράς όπως εκφράστηκαν στο Κραν Μοντανά. Μέσα στο πλαίσιο αυτής της τουρκικής προσπάθειας είναι και τα μηνύματα που στέλνει η Άγκυρα είτε προς τα ΗΕ είτε προς την ΕΕ για έναρξη μιας νέας φάσης διαλόγου για επίλυση του Κυπριακού μετά την εκλογική διαδικασία στις κατεχόμενες περιοχές αλλά όχι από εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά. Τονίζεται συνεχώς από πλευράς Τουρκίας αυτή η διάσταση και μάλιστα από πλευράς Άγκυρας γίνονται συνεχείς παρεμβάσεις στις κατεχόμενες περιοχές έτσι ώστε ο ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας που θα προκύψει από την εκεί επερχόμενη εκλογική διαδικασία να ασπάζεται την εν λόγω προσέγγιση.
Να σας θυμίσω ότι μετά και από τη συνάντηση των δυο ηγετών με τον ΓΓ των ΗΕ στο Βερολίνο, η προσέγγιση ήταν η επανέναρξη της διαπραγματευτικής διαδικασίας από εκεί που διακόπηκε στο Κραν Μοντανά αμέσως μετά την εκλογική διαδικασία στις κατεχόμενες περιοχές. Δυστυχώς, η πανδημία δεν επέτρεψε κάτι τέτοιο. Ένας καλόπιστος παρατηρητής, βλέποντας τις εξελίξεις και τη συμπεριφορά της Τουρκίας στην Κύπρο αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, πολύ εύκολα καταλήγει στο συμπέρασμα για το ποιος ευθύνεται για την επιδείνωση της κατάστασης.
Οι ξεκάθαρες φυσικά ευθύνες για την επιδείνωση στην Τουρκία δεν μας επαναπαύουν και αποδεικνύουμε μέσα από διάφορες κινήσεις μας, και με αφορμή τη διαχείριση της πανδημίας, τις πραγματικές μας προθέσεις και την έντονή μας πεποίθηση ότι η παρούσα κατάσταση πραγμάτων δεν μπορεί να αποτελεί την επίλυση του Κυπριακού. Θεωρούμε εφικτή την επανέναρξη της διαδικασίας από εκεί που διακόπηκε στο Κραν Μοντανά, ενώ οι εξελίξεις που μεσολάβησαν αυτό το διάστημα αποδεικνύουν, όπως προανέφερα, την ορθότητα των θέσεών μας όπως εκφράσθηκαν κατά τη διάρκεια της τελευταίας διαπραγματευτικής διαδικασίας. Έχει γίνει αντιληπτή -εκτιμώ από όλους- η ορθότητα της προσέγγισής μας όπως εκδηλώθηκε στο Κραν Μοντανά, ότι δηλαδή δεν μπορεί να δοθεί κυρίαρχος ρόλος στην Τουρκία για τα τεκταινόμενα στην Κύπρο στη μετά τη λύση του Κυπριακού εποχή.
– Διαχρονική εκτίμηση της ελληνοκυπριακής πλευράς είναι πως οι εξελίξεις στο Κυπριακό καθορίζονται από την Άγκυρα. Τελικά παίζει ή όχι ρόλο ποιος ασκεί καθήκοντα Τουρκοκύπριου ηγέτη;
– Σίγουρα η Άγκυρα είναι εκείνη που καθορίζει από τουρκικής πλευράς την προσέγγιση που θα ακολουθηθεί και έχει τον πρωτεύοντα ρόλο, ειδικότερα σε κάποια κρίσιμης σημασίας θέματα. Αυτό υποδηλώνουν άλλωστε τα χιλιάδες στρατεύματα που διατηρεί στην Κύπρο και η οικονομική εξάρτηση. Είναι για αυτόν εξάλλου τον λόγο που είναι ξεκάθαρο μέσα από αρκετές από τις προσεγγίσεις της ότι το ζητούμενο είναι η εξυπηρέτηση πρωτίστως των συμφερόντων της Τουρκίας και όχι των Τουρκοκυπρίων. Από εκεί και πέρα, όμως, αντιλαμβάνεστε ότι έχει τη σημασία του και είναι σαφώς πιο ελπιδοφόρο να υπάρχει ένας ηγέτης στην τουρκοκυπριακή κοινότητα που πραγματικά πιστεύει στη λύση του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου παρά ένας ηγέτης που λειτουργεί με γνώμονα μόνο την προώθηση των συμφερόντων της Τουρκίας.
– Ο Νίκος Χριστοδουλίδης βρίσκεται σχεδόν καθημερινά στο στόχαστρο πολλών είτε για την εξωτερική πολιτική είτε για το Κυπριακό, ακόμα και για τα μέτρα κατά του κορωνοϊού. Ξέρετε από που εκπηγάζει όλη αυτή η επιθετικότητα σε βάρος σας; Υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι ή είναι απλώς άσκηση κριτικής για τις θέσεις σας;
– Τυγχάνει στην παρούσα φάση να συμμετέχω στη δημόσια ζωή του τόπου μέσα από την ιδιότητά μου ως υπουργός Εξωτερικών. Ως εκ τούτου, υπόκειμαι σε κριτική, είτε καλόπιστη είτε για εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων, και αυτό το κατανοώ. Οι πολιτικές που προωθώ και η γενικότερη πολιτική μας προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική είναι προϊόν καθημερινής διαβούλευσης και συντονισμού με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, αποτέλεσμα μελέτης και ανάλυσης.
Η δική μου προτεραιότητα είναι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή μιας στρατηγικής προώθησης των συμφερόντων της χώρας μου με στόχο τη λύση του κυπριακού, την επανένωση αλλά μέχρι την ώρα εκείνη την επιτυχή αντιμετώπιση των πολλαπλών και καθημερινών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Κυπριακή Δημοκρατία, όπως επίσης την αναβάθμιση της διεθνούς της υπόστασης. Είναι με πλήρη συναίσθηση της σοβαρότητας των καθηκόντων μου που τα επιτελώ για αυτό και ακούω με προσοχή την όποια κριτική που μπορεί να με βοηθήσει.
Όμως, δεν έχω ούτε τον χρόνο ούτε την πολυτέλεια να αναλώνομαι σε εσωτερικές αντιπαραθέσεις ούτε και με ενδιαφέρει κάτι τέτοιο. Γνωρίζω, ακούω, αντιλαμβάνομαι. Όμως προσπαθώ να μην με αποσπούν οι όποιες «σειρήνες» και να μένω στοχοπροσηλωμένος. Όταν αναλάμβανα το ΥΠΕΞ κάποιοι για παράδειγμα μίλησαν, εν τη αγνοία τους, για ατσαλάκωτους. Αντιθέτως το ΥΠΕΞ είναι ένα υπουργείο που όχι μόνο μπορεί να τσαλακώσει την εικόνα του προϊσταμένου του, αυτό είναι το ελάχιστο, έχει τέτοιες προκλήσεις καθημερινές και αναπάντεχες που μπορεί να τσαλακώσει τη χώρα και τα συμφέροντά της. Επομένως, η έγνοια μου είναι αυτή για αυτό και δουλεύω προσηλωμένος.
Όπως σας προανέφερα, έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στον Κυπριακό λαό που στο τέλος της ημέρας είναι ο κριτής όλων μας. Εκείνο που στο τέλος της μέρας μετρά είναι τι πιστεύει ο Κυπριακός λαός και χαίρομαι παίρνοντας δύναμη όταν ο κόσμος εκφράζεται θετικά για την εξωτερική μας πολιτική ή τις εξωτερικές μας υπηρεσίες που ασχολούνται με μια πλειάδα θεμάτων καθημερινά, με περιορισμένους οικονομικούς πόρους και με σαφώς περιορισμένο προσωπικό. Και πραγματικά, σε αντίθεση με άλλους, δεν υποτιμώ την κοινωνία και ούτε ασπάζομαι προσεγγίσεις «περί ιθαγενών που τρώνε σανό». Κρινόμαστε από τα αποτελέσματα των προσπαθειών μας, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της χώρας μας, και από τον κόσμο που μας παρακολουθεί.
– Τι σημαίνει για σας ο Ρισελιέ και πώς εκλαμβάνετε εσείς τον εν λόγω χαρακτηρισμό;
– Με έχουν κατά καιρούς χαρακτηρίσει με διάφορα ονόματα, κάποιοι με θετική προδιάθεση και κάποιοι σε μια προσπάθεια αποδόμησης της εικόνας μου την οποία θέλουν προφανώς να πλήξουν. Πραγματικά, δεν με απασχολούν οι λόγοι ή/και οι σκοπιμότητες που θέλουν να εξυπηρετήσουν. Δεν είναι ούτε δουλειά μου ούτε προτεραιότητα μου, να ασχολούμαι με τέτοια πράγματα. Έχω καθημερινά πάρα πολλή δουλειά και ευθύνες, και ευτυχώς, έχω θεωρώ καλό χιούμορ, ενώ ως λάτρης της ιστορίας έμαθα να διαβάζω επιλέγοντας τα καλά στοιχεία των ιστορικών προσωπικοτήτων και να τις κρίνω αναλόγως των συνθηκών της κάθε εποχής. Με αυτό τον τρόπο θα κριθούμε και εμείς, από τον κόσμο, βάσει των αποτελεσμάτων της δουλειάς μας και το πλαίσιο στο οποίο καλούμαστε να ανταποκριθούμε.
