Ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου μέσα από ένα νέο πρόγραμμα του υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδος

Μετά από δεκαετίες εγκατάλειψης  το  Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠΠΟΑ) της Ελλάδος έχει εκπονήσει ειδικό πρόγραμμα για την  ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της καστροπολιτείας του Μυστρά, με έναν εντελώς νέο για τα ελληνικά δεδομένα τρόπο.

«Σκοπός του προγράμματος ανάδειξης του Μυστρά είναι, ο επισκέπτης να αισθάνεται ότι συμμετέχει, ότι βιώνει ο ίδιος την εμπειρία μιας μέρας, μιας τελετής, όπως εκτυλισσόταν στον χρόνο λειτουργίας του ανακτόρου», υπογράμμισε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη. «Ο Μυστράς, μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, θα μεταφέρει, με επίκεντρο την αίθουσα του θρόνου στο Παλάτι των Δεσποτών, τη βυζαντινή καθημερινότητα και την ατμόσφαιρα της αυλής με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο από τις συμβατικές εκθέσεις που έχουμε συνηθίσει έως τώρα. Είναι το αποτύπωμα και το όραμα των δεσποτών, των μελών των αυτοκρατορικών οίκων των Καντακουζηνών και των Παλαιολόγων, που το οικοδόμησαν ως σύμβολο της ηγεμονικής παρουσίας τους και της αυτοκρατορικής ιδέας. Το Παλάτι των Δεσποτών, είναι ένας από τους χώρους, με τους οποίους το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού πρόκειται να εγκαινιάσει μια νέα αντίληψη εκθεσιακής εμπειρία για τον επισκέπτη», είπε η κ. Μενδώνη.

Πέρσι τον Σεπτέμβριο , που βρεθήκαμε στον Μυστρά το Παλάτι ήταν κλειστό . Όπως μας είπαν γίνονταν έργα, αλλά τίποτε σχετικό δεν διαπιστώσαμε. Η κατάσταση φαίνεται πως ήταν περίπου η ίδια , όπως την είχε βρει φίλος Αθηναίος πριν αρκετά χρόνια. 

Το Παλάτι στην καστροπολιτεία του Μυστρά, Σεπτέμβριος 2019

Ανακοίνωσή του το ΥΠΠΟΑ αναφέρει ότι   η χρηματοδότηση του έργου «Ανάδειξη- Εκθεσιακή Περιήγηση στο Παλάτι των Δεσποτών στον Αρχαιολογικό χώρο Μυστρά» προέρχεται από το ΠΕΠ Πελοποννήσου 2014-2020 με προϋπολογισμό 1.350.000 ευρώ. Το έργο περιλαμβάνει τρεις φάσεις:

1. Τη λειτουργική ολοκλήρωση του συγκροτήματος του Παλατιού (οικοδομικές εργασίες, φωτισμός, διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου).

2. Την εξασφάλιση προσβασιμότητας και τη δημιουργία υποδομών εξυπηρέτησης κοινού (κατασκευή χώρων υγιεινής, διαμόρφωση διαδρομών πρόσβασης γενικού κοινού και ΑμεΑ).

3. Το εκθεσιακό πρόγραμμα της εμπειρίας των επισκεπτών στο Παλάτι των Δεσποτών.

Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα του προγράμματος, η νέα έκθεση θα είναι έτοιμη να λειτουργήσει το 2023. 

Η ίδρυση του Μυστρά, σύμφωνα με την 5η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Ελλάδος, συνδέεται με την πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας το 1204: η Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατακερματίζεται, η Πελοπόννησος παραχωρείται στη φράγκικη οικογένεια των Βιλλεαρδουίνων, που ιδρύει το Πριγκηπάτο της Αχαΐας και λίγα χρόνια αργότερα, το 1249, ο φράγκος πρίγκιπας Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος κτίζει το κάστρο του Μυζηθρά στην κορυφή του ομώνυμου λόφου, σε θέση καίρια για τον έλεγχο της κοιλάδας του Ευρώτα. Το κάστρο αυτό θα αποτελέσει τον πυρήνα της μετέπειτα καστροπολιτείας του Μυστρά, μιας από τις σημαντικότερες υστεροβυζαντινές πόλεις.

Το 1259, στη μάχη της Πελαγονίας, ο φράγκος πρίγκιπας συλλαμβάνεται αιχμάλωτος από τους Βυζαντινούς. Για την απελευθέρωσή του ο βυζαντινός αυτοκράτορας απαιτεί ως λύτρα την παράδοση των κάστρων της Μονεμβασίας, της Μαΐνης και του Μυζηθρά, τα οποία και παραδίδονται τρία χρόνια αργότερα, το 1262. Η ασφάλεια, που παρέχει ο φυσικά οχυρός λόφος του Μυστρά, θα προκαλέσει τη μετακίνηση του πληθυσμού της Λακεδαιμονίας σε αυτόν, γεγονός που θα αποτελέσει την απαρχή της εξέλιξής του στο σημαντικότερο αστικό κέντρο της περιοχής.

Το 1289 η ”κεφαλή”, ο επαρχιακός διοικητής των βυζαντινών κτίσεων της Πελοποννήσου, μεταφέρει την έδρα του από τη Μονεμβασία στο Μυστρά, ενώ το 1349 ο Μυστράς γίνεται η πρωτεύουσα του ημιαυτόνομου Δεσποτάτου του Μορέως με πρώτο ”Δεσπότη” τον Μανουήλ Καντακουζηνό (1349-1380), γιο του αυτοκράτορα Ιωάννη Στ΄. Το 1383 τη δυναστεία των Καντακουζηνών διαδέχεται στο Μυστρά η αυτοκρατορική οικογένεια των Παλαιολόγων με πρώτο εκπρόσωπό της τον Θεόδωρο Α΄ (1380/1-1407). Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στους ”Δεσπότες” του Μυστρά κατέχει ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος (1443-1448), προτελευταίος στη σειρά ”Δεσπότης”, ο οποίος, έχοντας διαδεχθεί στον αυτοκρατορικό θρόνο τον αδελφό του Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγο (1425-1448), θα σκοτωθεί στην πολιορκία και άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους το 1453.

******************* ********************************************************

Μητρόπολη ( Άγιος Δημήτριος)

Ο ναός χτίστηκε πιθανότατα μετά την παράδοση του Μυστρά στους Βυζαντινούς το 1262. Οι σημαντικές τοιχογραφίες της Μητρόπολης χαρακτηρίζονται από ποικιλία τεχνοτροπιών, που οφείλονται στις διαφορετικές χρονικές περιόδους και στα διαφορετικά εκφραστικά μέσα των ζωγράφων που τις δημιούργησαν.

Ο ναός του Αγίου Δημητρίου συνδυάζει το «μικτό τύπο του Μυστρά», την τρίκλιτη βασιλική, στο ισόγειο και τον πεντάτρουλο σταυροειδή εγγεγραμμένο ,στο υπερώο.  Θεωρείται από τους παλαιότερους ναούς της καστροπολιτείας και χρονολογείται γύρω στο 1270. Την τελική μορφή του την πήρε κατά το β’ μισό του 15ου αιώνα. Κατείχε την θέση του μητροπολιτικού ναού και χρησίμευε ως έδρα του μητροπολίτη Λακεδαιμονίας. Το 1449 μέσα στο ναό, πάνω στην πλάκα με το ανάγλυφο δικέφαλο αετό, ο οποίος βρίσκεται στο δάπεδο, κάτω από τον τρούλο, έγινε το 1449 η στέψη του αυτοκράτορα Κων/νου ΙΑ’ Παλαιολόγου. Έξω από τη εκκλησία και κλεισμένο μέσα στα κάγκελα, το αίμα του Μητροπολίτη Ανανία, που τον έσφαξαν οι Τούρκοι το 1767.

************************************************************

Η βυζαντινή φάση στην ιστορία του Μυστρά λήγει το 1460 με την παράδοσή του στους Τούρκους.  Από το 1460 έως το 1540 ο Μυστράς, πρωτεύουσα πλέον του οθωμανικού σαντζακίου της Πελοποννήσου, γίνεται ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα παραγωγής και εμπορίας μεταξιού της ανατολικής Μεσογείου. Μικρή διακοπή στη μακραίωνη τουρκική κατάκτηση αποτελεί η περίοδος της Ενετοκρατίας, από το 1687 έως το 1715, ενώ η παρακμή του Μυστρά αρχίζει το 1770 μετά την καταστροφή του από Τουρκαλβανούς στρατιώτες στο πλαίσιο του μεγάλου επαναστατικού κινήματος των Ορλωφικών.

Με την ίδρυση της σύγχρονης πόλης της Σπάρτης από το βασιλιά Όθωνα, το 1834, αρχίζει η μετακίνηση των κατοίκων του Μυστρά προς τη νέα πόλη. Οι τελευταίοι κάτοικοί του θα εγκαταλείψουν την καστροπολιτεία το 1953 μετά την απαλλοτρίωση του χώρου από το ελληνικό κράτος. Είχε προηγηθεί, το 1921, η κήρυξη του χώρου με βασιλικό διάταγμα ως προέχον βυζαντινό μνημείο.

Το 1989 με απόφαση της αρμόδιας επιτροπής της Unesco, ο Μυστράς εγγράφεται ως πολιτιστικό αγαθό στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Δείτε το βίντεο από την ομάδα Up Stories: