ΑΟΖ και ο νομικισμός της τυφλότητάς μας

Τελικά η Ελλάδα είναι καταδικασμένη να αποδεχθεί ό,τι ζητήσει η «ισχυρότερη» Τουρκία;

Του Μάρκου Τρούλη,

Διεθνολόγου*

Είναι νόμιμο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο να γίνει τουρκικό έδαφος η Λευκάδα, η Καλαμάτα ή η Αθήνα; Αν συναινέσει η Ελληνική Δημοκρατία, ναι είναι.Όπως νόμιμο θα ήταν αντιστρόφως, αν συναινούσε η Τουρκία, να γίνει ελληνικό έδαφος η Πέργαμος, η Αττάλεια ή η Θεοδοσιούπολη. Τι σημαίνει αυτό; Ότι στις διεθνείς σχέσεις άπαξ και τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν, μπορούν να επιτύχουν οποιαδήποτε συμφωνία επιθυμούν.

Αντιστοίχως, στην εσωτερική έννομη τάξη, αν πάω σε ένα συμβολαιογράφο με ένα φίλο μου και υπογράψουμε ότι έχει τη συναίνεσή μου να με σκοτώσει, τότε θα διωχθεί κανονικά και η συμβολαιογραφική πράξη είναι άκυρη. Τι σημαίνει πάλι αυτό; Ότι η άναρχη διάρθρωση του διεθνούς συστήματος είναι κάτι το τελείως διαφορετικό σε σχέση με την ιεραρχία, τη λογοδοσία και το καθετοποιημένο σύστημα στο εσωτερικό του κράτους.

Οι διατάξεις του διεθνούς δικαίου συνιστούν το υπόβαθρο συζήτησης, αλλά τίθενται υπό την αίρεση της ισορροπίας ισχύος, της πολιτικής βούλησης των εμπλεκομένων μερών και προφανώς δεν είναι δεσμευτικές όσο διαθέτει κανείς την ισχύ να τις ανατρέπει.Ως Ελληνισμός, αυτό το έχουμε βιώσει στην περίπτωση της παράνομης εισβολής και κατοχής εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας, πράξη για την οποία υπάρχουν καταδικαστικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά δεν υπάρχει ο «πλανητικός αστυνόμος» για να επιβάλλει την εφαρμογή τους.

Κατά συνέπεια, ο δημόσιος διάλογος περί της ύπαρξης νομικού προηγούμενου εκπορευόμενου από τη σύναψη της ελληνοϊταλικής συμφωνίας για την ΑΟΖ, το ποσοστό της επήρειας του Καστελορίζου, της Στρογγύλης ή και της Κρήτης και όλα τα υπόλοιπα τίθενται στο φάσμα της πολιτικής και της στρατηγικής βούλησης και ισχύος.

Όπως έλεγε ο Αχμέτ Νταβούτογλου – σε «γραμμή Θουκυδίδη» – εντός του βιβλίου του «Το Στρατηγικό Βάθος»: «Επικρατούν σταθερές πολιτικές σχέσεις σε περιοχές και σε περιόδους στις οποίες τα πολιτικά σύνορα καθορίζονται σε συμφωνία με τα γεωπολιτικά και γεωπολιτισμικά προωθημένα όρια (π.χ. σύνορα Τουρκίας-Ιράν, ίδια από το 1639)». Η σταθερότητα των συνοριακών διευθετήσεων εξαρτάται, δηλαδή, από την ισορροπία ισχύος.

Άρα, η Ελλάδα είναι καταδικασμένη να αποδεχθεί ό,τι ζητήσει η «ισχυρότερη» Τουρκία; Η αποκωδικοποίηση της κατανομής ισχύος δεν είναι ευθύγραμμη υπόθεση. Η ισχύς προκύπτει από την καταγραφή των συντελεστών της, δηλαδή των μέσων, αλλά είναι αποτέλεσμα και του στρατηγικού σχεδιασμού, της βούλησης και των καλλιεργούμενων – διά της διπλωματίας – προϋποθέσεων στρατηγικής ευθυγράμμισης με κρίσιμους δρώντες του περιφερειακού ή του διεθνούς γίγνεσθαι. Εμείς λειτουργούμε προς αυτή την κατεύθυνση;

Η μία μεγάλη ομάδα της πολιτικής και ακαδημαϊκής ελίτ προσεγγίζει το θέμα με μεμψιμοιρία. Δεν είμαστε σε θέση να τα βάλουμε την Τουρκία και πρέπει να αποδεχθούμε ό,τι ζητά, χάριν της ευημερίας μας! Βέβαια, είναι η ίδια ομάδα, που εκφράζει κατευναστικές και υποχωρητικές θέσεις και έναντι αδύναμων γειτόνων μας προβάλλοντας άλλες αιτιολογήσεις. Ωστόσο, αυτό είναι ένα άλλο θέμα… Αλά καρτ επίκληση στην ισχύ.

Η άλλη μεγάλη ομάδα επιμένει σε μια νομικίζουσα προσέγγιση της αλήθειας. Έχει το τάδε δικαίωμα η Τουρκία; Είναι νόμιμο το σύμφωνο Άγκυρας-Τρίπολης; Μην ανησυχείτε… Δε θα μας πειράξουν… Είναι παράνομο αυτό που κάνουν! «Μα θα το κάνουν» αντιτείνει κάποιος. «Ναι, αλλά είναι παράνομο» η απάντηση. Κάπου εκεί η συζήτηση καταλήγει σε αδιέξοδο…

Ανεξαρτήτως της νομιμότητάς του, είναι ένα έγγραφο ρητορικής νομιμοποίησης στρατηγικών αξιώσεων. Θα εισέλθουν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, θα προχωρήσουν σε γεωτρήσεις και θα επικαλούνται αυτό το χαρτί. Εμείς, ωστόσο, θα επιμένουμε ότι παρανομούν, ακόμη και όταν φθάσει το «τουρκικό αέριο παραγόμενο ανοιχτά της Ιεράπετρας» να πωλείται στις ευρωπαϊκές αγορές.

Αν στο εγχώριο επίπεδο αναφερόμαστε σε «νομικό πολιτισμό», στο διεθνές υπάρχει «φαρέτρα μέσων ρητορικής νομιμοποίησης». Εκεί δεν υπάρχει «πολιτισμός» και αυτό οφείλουμε να το αντιληφθούμε τάχιστα. Τα νομικά εργαλεία είναι πολύτιμα, αλλά δε λειτουργούν ανεξάρτητα της πολιτικής όπως οφείλεται να γίνεται εντός ενός κράτους δικαίου. Στο διεθνές επίπεδο, εντάσσονται σε μια συντεταγμένη ολιστική στρατηγική και υπ’ αυτό το πρίσμα, χρησιμοποιούνται και ενεργοποιούνται.

*Ο Μάρκος Τρούλης είναι Διδάσκων του Τμήματος Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, καθώς και της Σχολής Εθνικής Ασφάλειας./ Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους.

ΠΗΓΗ: Ηuffingtonpost.gr