Το μήνυμα της Μύρτιδος ταξιδεύει στον κόσμο

Αnimation, Αγώνας κατά κορονοϊού, Αρχαία 11χρονη Αθηναία, Μανώλης Ι. Παπαγρηγοράκης, Μύρτις, ΟΗΕ

Η 11χρονη αρχαία Αθηναία Μύρτις συστρατεύεται ένα animation στον αγώνα κατά του κορονοϊού .

Του Νίκου Βατόπουλου*

Η Μύρτις ξαναγεννήθηκε πριν από λίγα χρόνια και η μορφή της σταδιακά διαχύθηκε στα δίκτυα του κόσμου. Η 11χρονη αρχαία Αθηναία Μύρτις συστρατεύεται τώρα στον αγώνα κατά του κορονοϊού χάρη στη συνεργασία του δημιουργού της, καθηγητή Μανώλη Ι. Παπαγρηγοράκη, με το Περιφερειακό Κέντρο Πληροφόρησης των Ηνωμένων Εθνών. Πρωταγωνιστεί σε ένα animation προτρέποντας το κοινό να τηρεί τις συμβουλές των επιστημόνων. Μεταφρασμένο στα αγγλικά, νορβηγικά, φινλανδικά, αραβικά και κινεζικά, ταξιδεύει ήδη στον κόσμο.
Η Μύρτις, ως γνωστόν, ήταν ένα από τα θύματα του μεγάλου λοιμού των Αθηνών, τον 5ο π.Χ. αιώνα. Χάρη στην άρτια διατηρημένη οδοντοστοιχία της, έγινε δυνατή η διάγνωση της αιτίας του θανάτου της (εντοπίστηκε το βακτήριο της τυφικής σαλμονέλας). Η άριστη επίσης κατάσταση του κρανίου της οδήγησε στην ανάπλαση του προσώπου της. Ενας προσωπικός άθλος του Μανώλη Παπαγρηγοράκη και των συνεργατών του, που αξιοποιώντας την εξέλιξη της τεχνολογίας, έφεραν στο προσκήνιο ένα «ανώνυμο» κορίτσι της εποχής του Περικλή.

«Η γοητεία αυτού του ταξιδιού με τη μικρή Αθηναία με έχει γεμίσει με όμορφες και μοναδικές στιγμές», λέει ο Μανώλης Παπαγρηγοράκης. «Εχω ζήσει το απίστευτο βλέμμα των παιδιών που λαχταρούν να ακούσουν και να μάθουν. Εχω ζήσει τη μοναδική ευγενική διάθεση των καλλιτεχνών να της δωρίσουν έργα τέχνης, με αποτέλεσμα να έχει αυτή τη στιγμή περίπου 80 πίνακες, γλυπτά και χαρακτικά. Εχω ζήσει το ακούραστο και θαυμαστό πλεονέκτημα της γενναιοδωρίας και της προσφοράς του Ελληνα. Θέλω να το λέω, κανένας Ελληνας επιστήμονας και συνεργάτης μου σε αυτό το εγχείρημα δεν σκέφτηκε την αμοιβή!».

Ο Μανώλης Παπαγρηγοράκης δίπλα στο δημιούργημά του. Η «Μύρτις» είναι πλέον ένα διεθνές πρόσωπο που πρωταγωνιστεί ακόμη και σε βίντεο για την πανδημία, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.

Η Μύρτις είναι πλέον μια μορφή οικεία που προκαλεί συνειρμούς και γεννά ιστορίες. Μετά την πρώτη παρουσίασή της στο Μουσείο της Ακρόπολης, ταξίδεψε σε μουσεία της χώρας, απέκτησε τον τίτλο της πρέσβειρας και της «Φίλης της Χιλιετίας» από τον ΟΗΕ, επισκέφθηκε δεκάδες σχολεία, έχει περιληφθεί σε σχολικό βιβλίο Ιστορίας στην Αυστραλία, έχει παρελάσει στην τελετή λήξης των Special Olympics στο Καλλιμάρμαρο (2011), έχει αποτελέσει έμπνευση για ζωγράφους, γλύπτες και συγγραφείς, έχει προκαλέσει διδακτορικές εργασίες, έχει γίνει γραμματόσημο από τα ΕΛΤΑ και συλλεκτικό νόμισμα από την Τράπεζα της Ελλάδος. Η Μύρτις έγινε ένα «πρόσωπο» της εποχής μας. Εγινε το κορίτσι του 5ου π.Χ. που κέρδισε την αθανασία.

«Ενας ταλαντούχος νέος επιστήμονας, ο Δημήτρης Δημητριάδης, επηρεαζόμενος από τη Μύρτιδα έγραψε μια διδακτορική διατριβή με θέμα “Η διδακτική της Ιστορίας μέσω της δραματικής τέχνης στη διαπολιτισμική εκπαίδευση των μαθητών της Δ΄ Δημοτικού”», μας λέει ο Μανώλης Παπαγρηγοράκης. «Είναι η απάντηση, στη σημερινή διαπολιτισμική εποχή μας, στο πώς η “Μύρτις” μπορεί να επηρεάσει, να κατευθύνει και να εκπαιδεύσει, μεταφέροντας την ιστορική γνώση της εποχής της στο σήμερα. Το μεγάλο πλεονέκτημα της Μύρτιδος είναι ότι είναι ένα ανώνυμο παιδί, έχοντας τη “δική του μορφή” και ζώντας σε μια ιδιαίτερη, σημαντική και φωτεινή εποχή. Είναι το παιδί της διπλανής πόρτας, που είναι τόσο κοντά στους συνομήλικούς του… όσο και μακριά τους».
Ο Μανώλης Παπαγρηγοράκης κέρδισε πολλά σε γνώσεις και εμπειρίες τα τελευταία χρόνια. «Το πρώτο και σημαντικό ταξίδι ήταν η μακροχρόνια ενασχόλησή μου με τον μαγευτικό κόσμο της ιστορίας μας, μέσω της μελέτης του κρανιοπροσωπικού συμπλέγματος, που με οδήγησε σε σημαντικά συμπεράσματα ως προς την κατατομή των Αρχαίων Ελλήνων σε σχέση με τους Νεοέλληνες. Η μελέτη έγινε στο Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν της Νορβηγίας. Καθώς επίσης η έρευνα, στην Ελλάδα, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, μαζί με την ομάδα μου, για τον προσδιορισμό του αιτιολογικού παράγοντα του λοιμού των Αθηνών, μας αποκάλυψε εκτός του αιτιολογικού παράγοντα και την εικόνα της νέας αλληλουχίας του DNA του βακτηρίου που ενοχοποιείται για τον μεγάλο λοιμό, που είχε ως αποτέλεσμα τον τυφοειδή πυρετό. Η μελέτη της Παλαιοπαθολογίας μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για τη γνώση της εξέλιξης του ανθρώπου…».
Η Μύρτις για να αποκτήσει «πρόσωπο» έχει προκαλέσει τη συνέργεια διαφόρων επιστημονικών ειδικοτήτων. «Είναι μια βεντάλια γνωστικών αντικειμένων, που ήταν έξω από το στενό πεδίο της ειδικότητός μου, είχε όμως σχέση γενικότερα με τον ιατρικό χώρο και το ιστορικό – αρχαιολογικό γνωστικό αντικείμενο που μελετούσα, ενώ ταυτόχρονα συνδεόταν με τον μαγευτικό παιδαγωγικό χώρο αλλά και με τη μαγεία της επικοινωνίας με το παιδί», εξηγεί ο Μανώλης Παπαγρηγοράκης. «Είδα την ανατέλλουσα αλλά καθοριστική και σημαντική γνώση της μουσειολογικής – μουσειογραφικής προσέγγισης στη διαμόρφωση των μουσειακών χώρων και γενικότερα τη νέα αντίληψη που κάνει ένα μουσείο ελκυστικό. Εντρύφησα στη δημιουργία νέων εφαρμογών και προσεγγίσεων στην τέχνη και στον πολιτισμό. Ολες όμως οι συνιστώσες έδιναν και έτειναν σε μία συνισταμένη, με επίκεντρο το παιδί και τον άνθρωπο».
«Θέλω να μοιραστώ μαζί σας μια όμορφη είδηση», λέει ο Μανώλης Παπαγρηγοράκης. «Το σχολείο της Ελληνογερμανικής Αγωγής είναι αρωγός στο νέο πρόγραμμα της ανάπλασης της μικρής Φερέας, της Ηδύλης. Ολη η επιστημονική εμπειρία μας από τις δύο κόρες, τη Μύρτιδα και την Αυγή (σ.σ. το 18χρονο κορίτσι που έζησε πριν από 9.000 χρόνια στη Θεσσαλία), εστιάζεται σ’ αυτήν, έτσι ώστε να μη δημιουργήσουμε μόνο την ανάπλαση του προσώπου της, αλλά η ανάπλαση να αφορά όλο το σώμα του παιδιού. Ετσι, η μικρή Ηδύλη θα είναι σε όρθια στάση και σε κίνηση». Σε λίγο καιρό, επίσης, η Μύρτις θα καλωσορίζει τους ταξιδιώτες στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών αξιοποιώντας τις τεχνολογίες τηλεπικοινωνιών πέμπτης γενιάς (5G) που της χαρίζει το ευρωπαϊκό ερευνητικό έργο 5G-Tours.
«Και τέλος ένα άλλο καινοτόμο πρόγραμμα, το οποίο απορρέει από αυτήν την εμπειρία μας, είναι το πρόγραμμα της δημιουργίας του “Μουσείου ανοικτής θέασης” με τη συνεργασία του καθηγητή Μανόλη Μαραβελάκη του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, και του διευθυντή έρευνας και ανάπτυξης της Ελληνογερμανικής Αγωγής, Σοφοκλή Σωτηρίου. Ονειρο και επιθυμία μου είναι η δημιουργία ενός μουσείου για τη Μύρτιδα. Η αρχιτεκτονική μελέτη που έχει γίνει είναι προσφορά του αρχιτεκτονικού γραφείου “ΒΕΤΑΝ” και του αρχιτέκτονα Πέτρου Ταβανιώτη. Ετσι, η Μύρτις με το μουσείο της “Το παιδί από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα” θα χτίσει ένα πλέγμα πολλαπλασιαστικής ανάπτυξης νέων δεδομένων που θα απογειώσουν εκρηκτικά τη γνώση μας για το παρελθόν που θα είναι ο συνδετικός κρίκος με το παρόν και θα μας επιτρέψουν να το διαβάσουμε με φίλτρο μέλλοντος».