Οι λέξεις της πανδημίας: το γλωσσάριο όρων της νόσου Covid-19

*Πρωτοβουλία Καθηγητών  του Πανεπιστημίου Κύπρου για χρήση από το ευρύ κοινό

*Μέχρι τώρα περιέχει  451 από τις νέες, εξειδικευμένες λέξεις που εισήλθαν τους τελευταίους μήνες στην καθημερινότητα των πολιτών

Mε πρωτοβουλία της αναπληρώτριας Καθηγήτριας Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, Μαριάννας Κατσογιάννου δημιουργήθηκε ηλεκτρονικό γλωσσάριο ορολογίας της πανδημίας, για χρήση από το ευρύ κοινό, από επαγγελματίες της γλώσσας και από υπεύθυνους για τη διάδοση των πληροφοριών.

 Η κυρία Μαριάννα Κατσογιάννου

Από τις 20 Aπριλίου 2020 το ελληνικό γλωσσάριο όρων, όπου εξηγούνται οι σημασίες των λέξεων που χρειάζεται ο καθένας να γνωρίζει για να παρακολουθήσει τις εξελίξεις της πανδημίας Covid-19 είναι διαθέσιμο στην  ηλεκτρονική διεύθυνση:

https://covid19.algolysis.com/glossary 

Το γλωσσάριο δημιουργήθηκε για όσους δεν έχουν εξειδικευμένες γνώσεις, αλλά χρησιμοποιούν καθημερινά την ορολογία της πανδημίας με διάφορες ιδιότητες: ως συντάκτες ειδήσεων και δελτίων τύπου, ως δημοσιογράφοι, ως μεταφραστές, ακόμη και ως κοινό που έχει ανάγκη να κατανοήσει, να κρίνει και να αξιολογήσει τις πληροφορίες που λαμβάνει. Η τελευταία ενημέρωση του ηλεκτρονικού αυτό έργου, αριθμεί 451 από τις νέες, εξειδικευμένες λέξεις που εισήλθαν τους τελευταίους μήνες στην καθημερινότητα των πολιτών: «εγγενής» έναντι «επίκτητης» ανοσίας, «ιχνηλάτηση κρουσμάτων», «αερογενής μετάδοση», «στενή επαφή» είναι έννοιες που, ακόμη και αν μας ήταν γνωστές, προσλαμβάνουν νέες σημασίες, οι οποίες μάλιστα μπορούν να εξελίσσονται μαζί με τις συνθήκες και να χρειάζονται συνεχώς διευκρινίσεις ως προς το περιεχόμενό τους.
Η παραγωγή του ηλεκτρονικού λεξικογραφικού αυτού έργου αποτελεί πρωτοβουλία της Μαριάννας Κατσογιάννου, αναπληρώτριας Καθηγήτριας Γλωσσολογίας στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου, και υλοποιείται σε στενή συνεργασία με τη Ζωή Στεφανίδου, βιολόγο με μεταπτυχιακές σπουδές στην Πολιτική Υγείας, η οποία επιμελείται τους θεματικούς τομείς που σχετίζονται με το αντικείμενό της.

Την ανάπτυξη του λογισμικού και την τεχνική υποστήριξη προσέφερε αφιλοκερδώς η κυπριακή εταιρεία έρευνας και καινοτομίας Algolysis Ltd , η οποία ενσωμάτωσε την ψηφιακή έκδοση του γλωσσαρίου COVID-19 στην πρώτη ανοικτή πλατφόρμα , που αναπτύχθηκε στην Κύπρο ειδικά για τη συγκέντρωση, την αποθήκευση και την ανάλυση δεδομένων σχετικών με την εξέλιξη και την εξάπλωση του ιού SARS-CoV-2 σε παγκόσμια κλίμακα.

Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του γλωσσαρίου:
«Από τις 3 Δεκέμβρη του 2019, που εντοπίστηκε στην πόλη Wuhan της Κίνας η λοίμωξη που στη συνέχεια ονομάστηκε COVID-19, πολλές κυβερνήσεις υποχρεώθηκαν να κηρύξουν τις χώρες τους σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ενώ, τον Μάρτιο του 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτήρισε την ασθένεια πανδημία. Σε τέτοιες καταστάσεις, γίνεται φανερή η ανάγκη της αποτελεσματικότερης επικοινωνίας, που θα βασίζεται όχι μόνο στην ακρίβεια των πληροφοριών, αλλά και στη σαφή διατύπωσή τους. Μπορούμε να πούμε ότι η κατανόηση καθίσταται κυριολεκτικά ζήτημα ζωής και θανάτου. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, αυξάνεται η ανάγκη για γνώση και κατανόηση του λεξιλογίου που χρησιμοποιούμε από όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού […]. Το έργο βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη, επειδή καθημερινά επεξεργαζόμαστε πληροφορίες που εξελίσσονται ανάλογα με τις συνθήκες και/ή τα ευρήματα των ερευνών (πιθανό κρούσμα, στενή επαφή, χλωροκίνη…), ενώ παράλληλα εμφανίζονται νέες έννοιες και όροι (drive-through δειγματοληψία, ιχνηλάτης, ασύγχρονη εκπαίδευση…). Οι όροι που περιέχει προέρχονται από διάφορους κλάδους: βιολογία, επιδημιολογία, διοίκηση, γλωσσικές, κοινωνικές και νομικές επιστήμες χρειάζεται να συνεργαστούν για να σκιαγραφηθεί το τοπίο της παγκόσμιας κρίσης και της επερχόμενης «νέας κανονικότητας» που προς το παρόν διατυπώνεται μόνο ως εικασία. Παρά την ταχύτητα της υλοποίησης, φροντίσαμε να δημιουργήσουμε ένα εργαλείο που θα διευκολύνει την ενημέρωση – ενώ σε επόμενη ενημέρωση θα συμπεριλάβουμε και λέξεις που αναφύονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να εκφράσουν πιο ανεπίσημες στάσεις και απόψεις».
Το γλωσσάρι της πανδημίας έχει προκαλέσει ήδη το ενδιαφέρον επιστημόνων στο εξωτερικό: οι καθηγητές του Ιονίου Πανεπιστημίου, Αναστασία Παριανού και Παναγιώτης Κελάνδριας (Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας) αποφάσισαν να συνεργαστούν με την κυρία Κατσογιάννου με στόχο μία έντυπη έκδοση, για την οποία θα μεταφράσουν το λημματολόγιο του γλωσσαρίου στην αγγλική και γερμανική γλώσσα, κάτι που θα διευρύνει περαιτέρω τη χρήση, αλλά και τη χρησιμότητα του έργου για το κοινό. Είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί  ότι όλοι οι μέχρι τώρα συντελεστές εργάστηκαν εθελοντικά, με μοναδικό γνώμονα την άμεση και ακριβή παροχή πληροφορίας.