Eπαρκή μέτρα ελέγχου και διαφάνειας.

Ανακοίνωση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για το νομοσχέδιο παροχής κρατικών εγγυήσεων σε δάνεια που θα παραχωρηθούν από τράπεζες

Για σκοπούς διευκόλυνσης της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού που συζητεί το νομοσχέδιο για παροχή κρατικών εγγυήσεων ύψους €1,5δις σε δάνεια που θα παραχωρηθούν από τράπεζες, και ως απάντηση ισχυρισμών ότι η Ελεγκτική Υπηρεσία (Ε.Υ) δεν μπορεί να έχει ρόλο στις διαδικασίες που προβλέπονται στο νομοσχέδιο, ανακοίνωση της Ε.Υ . σημειώνει τα ακόλουθα:
“1. Αρμοδιότητα ελέγχου των κυβερνητικών εγγυήσεων.
Με βάση το νομοσχέδιο, ο Υπουργός Οικονομικών θα μπορεί να προβαίνει στην έκδοση κυβερνητικών εγγυήσεων συνολικού ποσού μέχρι €1,5 δις σε πιστωτικά ιδρύματα, με σκοπό την εκ μέρους τους παραχώρηση νέων δανείων σε επιχειρήσεις και αυτοτελώς εργαζομένους.
Για την παραχώρηση των κυβερνητικών εγγυήσεων θα συνάπτονται συμβάσεις παροχής εγγύησης μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Πιστωτικού Ιδρύματος. Πρόκειται για «Συμβάσεις Εγγύησης» (“ContractsofGuarantee”) όπως προβλέπονται στο Μέρος ΧΙ (Κάλυψη και Εγγύηση) του περί Συμβάσεων Νόμου (ΚΕΦ.149). Σε κάθε σύμβαση εγγύησης, ο εγγυητής (η Κυπριακή Δημοκρατία) αναλαμβάνει υποχρέωση έναντι του πιστωτή (το πιστωτικό ίδρυμα), για την περίπτωση μη εκπλήρωσης από τον πρωτοφειλέτη των δανειακών του υποχρεώσεων. Είναι συνεπώς προφανές από τα πιο πάνω ότι η Δημοκρατία θα αναλαμβάνει μέσω των συμβάσεων που θα συνάπτει με τα πιστωτικά ιδρύματα, συγκεκριμένες υποχρεώσεις έναντι αυτών.
Με βάση το άρθρο 116 του Συντάγματος, ο Γενικός Ελεγκτής ελέγχει εν ονόματι της Δημοκρατίας πάσαν πληρωμήν ή είσπραξιν και πάντα λογαριασμόν αναληφθεισών υπό της Δημοκρατίας υποχρεώσεων. Είναι συνεπώς προφανές ότι οι υποχρεώσεις που θα αναλαμβάνει η Δημοκρατία μέσω των κυβερνητικών εγγυήσεων εμπίπτουν στον πυρήνα των αρμοδιοτήτων ελέγχου του Γενικού Ελεγκτή.

2. Συμμετοχή με το καθεστώς παρατηρητή στην Επιτροπή Παρακολούθησης.
Η εισαγωγή μέσω του νομοσχεδίου μίας τέτοιας, κολοσσιαίου μεγέθους, κρατικής ενίσχυσης, προφανώς θα πρέπει να συνοδεύεται από επαρκή μέτρα ελέγχου και διαφάνειας.
Στο νομοσχέδιο προβλέπεται η σύσταση Επιτροπής Παρακολούθησης, με αρμοδιότητα την παρακολούθηση της εφαρμογής των διατάξεων του Νόμου και των δυνάμει αυτού εκδιδόμενων Διαταγμάτων, και του συντονισμού της ορθής και αποτελεσματικής εφαρμογής τους. Στην Επιτροπή προβλέπεται η συμμετοχή κρατικών υπαλλήλων και υπαλλήλων της Κεντρικής Τράπεζας. [Σημειώνουμε με την ευκαιρία αυτή την ανάγκη αποσαφήνισης και καλύτερου ορισμού των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής].
Στην Επιτροπή Παρακολούθησης θα υπάγονται επίσης και οι Ομάδες Παρακολούθησης ανά Πιστωτικό Ίδρυμα, στις οποίες θα συμμετέχει, ένας εκπρόσωπος του Πιστωτικού Ιδρύματος, ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών, η Γενική Λογίστρια ή εκπρόσωπός της και ένα ανεξάρτητο μέλος το οποίο θα προτείνεται από τον Σύνδεσμο Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου.
Προβλέπεται επίσης ότι η Επιτροπή Παρακολούθησης θα συμβουλεύει τον Υπουργό Οικονομικών για τον τρόπο διάθεσης σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα μη αιτηθέντων ποσών από κάποια πιστωτικά ιδρύματα.
Θεωρούμε προφανές ότι η αρμοδιότητα αυτής της Επιτροπής σε καμία περίπτωση δεν αφορά την εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων. Άλλωστε τούτο ρητά καταγράφεται στο άρθρο 13 του νομοσχεδίου, στο οποίο αναφέρεται ότι η σύσταση της Επιτροπής γίνεται «χωρίς επηρεασμό των αρμοδιοτήτων της Κεντρικής Τράπεζας». Υπενθυμίζουμε ότι η εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων είναι μια εντελώς διαφορετική έννοια που σχετίζεται με τη ρύθμιση και εποπτεία του χρηματοπιστωτικού τομέα, ώστε να διασφαλιστεί η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος γενικά και να προστατευθούν οι καταθέτες και μέτοχοι μειοψηφίας από διοικήσεις που μπορεί να λαμβάνουν υπερβολικά ρίσκα με τα χρήματά τους.
Θεωρούμε επίσης προφανές ότι αρμοδιότητα αυτής της Επιτροπής σε καμία περίπτωση δεν είναι ο οικονομικός, διαχειριστικός ή οποιασδήποτε άλλης μορφής έλεγχος των τραπεζών. Καμία τέτοια εξουσία ή αρμοδιότητα δεν έχει, ούτε και θα μπορούσε να έχει, μια τέτοια Επιτροπή.
Ουσιαστικά, η Επιτροπή Παρακολούθησης θα είναι το όργανο μέσω του οποίου θα διασφαλίζεται ότι τηρούνται οι πρόνοιες του νόμου και άρα, για παράδειγμα, ότι η Δημοκρατία δεν συνάπτει συμβάσεις εγγύησης που δεν έπρεπε να συνάψει, ή ότι οι συμβάσεις που θα συναφθούν δεν έχουν όρους που δεν έπρεπε να έχουν, ή ότι η Δημοκρατία δεν αποδέχθηκε και κατέβαλε πληρωμή σε πιστωτικό ίδρυμα που δεν αποτελούσε υποχρέωση της με βάση το νόμο, το διάταγμα και τη σύμβαση εγγύησης.
Η Επιτροπή Παρακολούθησης θα είναι ο θεματοφύλακας των συμφερόντων της Δημοκρατίας ως συμβαλλόμενου στις συμβάσεις εγγύησης. Η Υπηρεσία μας θεωρεί δε ότι η συμμετοχή της με το καθεστώς παρατηρητή στις εργασίες της Επιτροπής θα συνέβαλλε ουσιαστικά στη διασφάλιση της απαιτούμενης διαφάνειας και θα διευκόλυνε τον, ούτως ή άλλως συνταγματικά καθορισμένο, έλεγχο εκ μέρους της Υπηρεσίας μας ως προς την εφαρμογή του Νόμου και άρα ως προς τις δραστηριότητες, πράξεις και αποφάσεις της Επιτροπής.
Κατ’ ανάλογο τρόπο, η Υπηρεσία μας συμμετέχει με το καθεστώς παρατηρητή στην Επιτροπή που έχει συγκροτηθεί με βάση τον Περί της Λογιστικής και Δημοσιονομικής Διαχείρισης και Χρηματοοικονομικού Ελέγχου της Δημοκρατίας Νόμο (Ν.38(Ι)/2014) με αρμοδιότητα τη διαγραφή μη εισπράξιμων οφειλών προς την Δημοκρατία.
Ομοίως, η Υπηρεσία μας συμμετέχει από το 2017 με το καθεστώς του παρατηρητή στις συνεδρίες των Δανειστικών Επιτρόπων που με βάση τον περί Δημόσιων Δανείων Νόμο (ΚΕΦ.208) διαχειρίζονται την παραχώρηση δανείων από την Δημοκρατία προς ιδιώτες. Σημειώνουμε ότι ως Δανειστικοί Επίτροποι δεν διορίζονται μόνο κρατικοί υπάλληλοι αλλά και ιδιώτες. Αυτό προφανώς δεν επηρεάζει την ευχέρεια συμμετοχής μας με το καθεστώς του παρατηρητή στις συνεδρίες τους”.