95 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΚ. ΑΚΕΛ: “Το Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου ορόσημο στην πορεία του τόπου και του λαού μας”.
“Ο Δεκαπενταύγουστος του 1926 τέμνει την Ιστορία της Κύπρου,γιατί γέννησε το Κόμμα της εργατικής τάξης και του εργαζόμενου λαού της Κύπρου”.
Συμπληρώνονται σήμερα 95 χρόνων από την ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου (ΚΚΚ), το οποίο στην συνέχεια διαδέχθηκε το ΑΚΕΛ. Η ίδρυση του ΚΚΚ “αποτελεί ορόσημο στην πορεία του τόπου και του λαού μας”, αναφέρει σε διακήρυξη το ΑΚΕΛ , στην οποία αναφέρεται: “Με την ευκαιρία της επετείου, το ΑΚΕΛ τιμά με σεβασμό τη μνήμη και την προσφορά όλων των πρωτοπόρων αγωνιστών και αγωνιστριών που ίδρυσαν, στέριωσαν και μεγάλωσαν το Κόμμα του Λαού. Απευθύνει στους χιλιάδες ΑΚΕΛιστές και ΑΚΕΛίστριες μήνυμα εγρήγορσης και αντεπίθεσης για τους αγώνες που έχουμε μπροστά μας. αγώνες για την πατρίδα μας και τον λαό μας. Ταυτόχρονα, απευθύνουμε στον κόσμο της ευρύτερης Αριστεράς, στους δημοκρατικούς και προοδευτικούς πολίτες του τόπου μας μήνυμα ενότητας και συστράτευσης για να χαράξουμε μαζί μια διαφορετική πορεία, μια πορεία προόδου για την Κύπρο του μέλλοντος”.
Στην ίδια διακήρυξη το ΑΚΕΛ σημειώνει αναφορικά με την σημερινή επέτειο:
“Ο Δεκαπενταύγουστος του 1926 τέμνει την Ιστορία της Κύπρου γιατί γέννησε το Κόμμα της εργατικής τάξης και του εργαζόμενου λαού της Κύπρου. Απέναντι στην αποικιοκρατία, τη ντόπια πλουτοκρατία και τους τοκογλύφους, το ΚΚΚ μίλησε και πάλεψε για όσα δεν είχε μιλήσει και παλέψει κανένας μέχρι τότε. Ήταν η πρώτη φορά στην Ιστορία του τόπου που μια φωνή μιλούσε για τον λαό και τη φτωχολογιά ως πρωταγωνιστή των αγώνων και της Ιστορίας. Η πρώτη φωνή που έσπειρε μέσα στην κυπριακή κοινωνία το επαναστατικό όραμα του σοσιαλισμού, τις κομμουνιστικές ιδέες, τα ιδανικά του διεθνισμού και της ειρήνης. Η πρώτη δύναμη στο νησί που πάλεψε για την συγκρότηση ενιαίου μετώπου Ελλήνων και Τούρκων της Κύπρου απέναντι στη βρετανική αποικιοκρατία. Ήταν ο ιδρυτής, ο νους και η ψυχή του εργατικού κινήματος που έστησε συντεχνίες σε όλο το νησί και οργάνωσε τους πρώτους εργατικούς αγώνες για τα μεροκάματα, το οκτάωρο, την κοινωνική ασφάλιση. Το ΚΚΚ πρόταξε επαναστατικά για την εποχή αιτήματα όπως η ισότητα των φύλων και η προστασία της μητρότητας, η απαγόρευση της παιδικής εργασίας και η δωρεάν παιδεία, η διανομή της εκκλησιαστικής και βακουφικής γης στους ακτήμονες, η διαγραφή των χρεών της ξεκληρισμένης αγροτιάς. Ένωσε τους προοδευτικούς διανοούμενους και καλλιτέχνες με την εργατιά στην οργανωμένη πάλη και ταυτόχρονα, ενέπνευσε ένα κίνημα πολιτισμού και μόρφωσης που συγκρούστηκε με την αμάθεια και τον θρησκευτικό σκοταδισμό της εποχής.
Αυτό θα πράξει και τώρα. Γιατί η Κύπρος χρειάζεται ένα ισχυρό ΑΚΕΛ, μια ισχυρή Αριστερά. Για να σώσουμε την πατρίδα μας από τον οριστικό διαμελισμό. Για να έχουν οι εργαζόμενοι μια ισχυρή δύναμη υπεράσπισης. Για να χαράξουμε την προοπτική της προοδευτικής αλλαγής στη διακυβέρνηση του τόπου. Με την ευκαιρία της επετείου των 95χρόνων του ΚΚΚ-ΑΚΕΛ, το Κόμμα διαβεβαιώνει ότι θα κάνει όσα χρειάζονται ώστε το βήμα πίσω, να γίνει άλμα μπροστά. Στους αγώνες. Στο μέλλον. Στην ελπίδα. Για την Κύπρο και τον κόσμο που ονειρευόμαστε”.
************************************************************
Το Κομουνιστικό Κόμμα Κύπρου ιδρύθηκε στις 15 Αυγούστου 1926 σε ένα σπίτι στην οδό Βασιλείου Μακεδόνος στη Λεμεσό. Σύμφωνα με δημοσίευα της εφημερίδας Χαραυγής, στα τέλη της δεκαετίας του 1910 εμφανίστηκαν στη Λεμεσό οι πρώτες σοσιαλιστικές ομάδες. Επικεφαλής της πρώτης αυτής ομάδας σοσιαλιστών ήταν οι Γιάγκος Ηλιάδης και Πάνος Φασουλιώτης. Στις αρχές του 1920 μέσα σε αυτές τις σοσιαλιστικές ομάδες εμφανίζονται οι πρώτοι κομμουνιστές. Στην πλειοψηφία τους ήταν υπάλληλοι, κρυφοί κομμουνιστές που προπαγάνδιζαν τα ιδανικά του σοσιαλισμού στη Λεμεσό με αποτέλεσμα να προσεταιριστούν οι πρώτοι εργάτες που στη συνέχεια ηγήθηκαν του κινήματος. Οι πρώτοι πυρήνες λειτουργούσαν συνωμοτικά, έφερναν υλικό μέσω του λιμανιού της πόλης (κυρίως τις εφημερίδες Ριζοσπάστη και τη γαλλική Ουμανιτέ) και δραστηριοποιούνταν μέσα στις συντεχνίες.Προς τα τέλη του 1922 εμφανίστηκε το Κυπριακό Εργατικό Κόμμα (ουσιαστικά ήταν οι προαναφερθέντες πυρήνες), με εκφραστικό όργανο την εφημερίδα Πυρσό, την πρώτη σοσιαλιστική εφημερίδα στην Κύπρο. Κυρίαρχος τότε ήταν ο υπεύθυνος της εφημερίδας, σοσιαλδημοκράτης Πάνος Φασουλιώτης. Οι κομμουνιστές μέσα στους πυρήνες ήταν σε αντίθεση με τον Φασουλιώτη που έβλεπε περισσότερο προς τους Εργατικούς της Βρετανίας. Τον Ιούνιο του 1923 το κόμμα μετονομάστηκε σε Κυπριακό Εργατικό και Αγροτικό Κόμμα. Η διαμάχη των δύο αντιλήψεων μέσα στους πυρήνες γίνεται εμφανής και από τον «Πυρσό». Σταδιακά πληθαίνουν τα υπέρ του κομμουνισμού δημοσιεύματα, αλλά και οι σοσιαλδημοκρατικές τάσεις μέσα από τα κείμενα του Φασουλιώτη. Οι κομμουνιστές απορρίπτουν τη συνεργασία με την αποικιοκρατία, ενώ ο Φασουλιώτης επιμένει στη συνεργασία με το Βρετανικό Εργατικό Κόμμα για εκπλήρωση του σοσιαλισμού διαμέσου της νομοθετικής οδού. Η σταδιακή επικράτηση των κομμουνιστών γίνεται εμφανής μέσα από τις αλλαγές στον «Πυρσό». Τον Νοέμβριο του 1923 αλλάζει και πάλι η ονομασία του κόμματος σε Κυπριακό Εργατικό και Αγροτικό Κόμμα (Κομμουνιστικό), ενώ γίνεται και διασύνδεση με το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος (ΚΚΕ) και τη Γ΄ Διεθνή. Οι πρώτες προσπάθειες για ένταξη στη Γ΄ Διεθνή αποτυγχάνουν.
Η τελική επικράτηση των κομμουνιστών μέσα στους πυρήνες επήλθε μετά τις εκλογές στη Βρετανία του 1924, τις οποίες κέρδισε το Εργατικό Κόμμα. Οι πυρήνες, διαμέσου της εφημερίδα, τάχθηκαν υπέρ του Κομμουνιστικού Κόμματος Μεγάλης Βρετανίας, ενώ μετά τις εκλογές έστειλαν τότε στην Εργατική κυβέρνηση τα αιτήματά τους, εργατικά και κοινωνικά. Σε αυτό το ιστορικό έγγραφο οι πυρήνες για πρώτη φορά αυτοαποκαλούνται Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου, κάτι που δείχνει την επικράτηση έναντι του Φασουλιώτη. Οι όποιες προσδοκίες του Φασουλιώτη να αντεπιτεθεί εξανεμίστηκαν, όταν η Εργατική κυβέρνηση ούτε καν απάντησε στα αιτήματα των Κύπριων σοσιαλιστών. Η διαμάχη τελείωσε οριστικά,όταν διαγράφηκε ο Φασουλιώτης, κάτι που σήμαινε και το τέλος του Πυρσού που ήταν υπό το όνομά του. Οι πρώτοι πυρήνες, λειτουργώντας ως υποτυπώδες κόμμα, έχασαν κάποια στελέχη που έφυγαν στο εξωτερικό και εντάχθηκαν στο ΚΚΕ, αλλά ενισχύθηκαν από την κάθοδο του Νίκου ΓιαβόπουλουΚων, που όμως με τη σειρά του εξορίστηκε τον Ιούλιο του 1925 από τους αποικιοκράτες για την κομμουνιστκή του δράση. Μετά τη φυγή του στο εξωτερικό την ηγεσία αναλαμβάνει ο Κωνσταντίνος Σκελέας. Η απώλεια του εκφραστικού οργάνου καλύφθηκε από την Πρωτοχρονιά του 1925 με την έκδοση της εφημερίδας Νέος Άνθρωπος.
Όλα τα εργατικά και κομμουνιστικά κόμματα της Ευρώπης βρίσκονταν τότε κάτω από την επίδραση της 2ας Διεθνούς.Με την ίδρυση της 3ης Διεθνούς από τον Λένιν το 1924 και την καταγγελία τη 2ας Διεθνούς για οππορτουνιστικές και εθνικιστικές θέσεις, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας μέσω των Ελλήνων και Κυπρίων που ζούσαν στην Αίγυπτο, αποφάσισε να ιδρύσει το Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου και να το εντάξει στην 3η Διεθνή, κάτω από την άμεση καθοδήγηση του ΚΚΕ.
Όπως αναφέρει η Χαραυγή, η όλη ανεπίσημη δράση των πυρήνων ως ΚΚΚ χωρίς συνέδριο και καταστατικό επέβαλλαν την προετοιμασία θέσεων και προγράμματος για την επίσημη εμφάνιση του Κόμματος, για το ιστορικό Ιδρυτικό Συνέδριο. Τον Φεβρουάριο του 1926 γίνεται συνδιάσκεψη στελεχών σε πολύ στενό κύκλο για λόγους ασφαλείας, με στόχο την έγκριση των προκαταρκτικών εγγράφων του Ιδρυτικού Συνεδρίου και πρόγραμμα δράσης. Ακολούθησαν επαφές με το ΚΚΕ. Τον Ιούλιο έρχεται από την Ελλάδα, σταλμένος από το ΚΚΕ, ο Χαράλαμπος Βατυλιώτης (Βάτης), ο οποίος, σε συνεργασία με την προϋπάρχουσα κεντρική επιτροπή του ΚΚΚ προετοίμασε τις εισηγήσεις και τις θέσεις για το ιδρυτικό συνέδριο βασισμένη στα προκαταρκτικά έγγραφα. Λόγω της καταδίωξης αποφασίστηκε το ιδρυτικό συνέδριο να διεξαχθεί τον Δεκαπενταύγουστο, έτσι ώστε να μην κινήσει υποψίες η σύναξη των κομμουνιστών, λόγω της γιορτής.
Σύμφωνα με το ΑΚΕΛ, το ιδρυτικό συνέδριο του KKK υπήρξε το επιστέγασμα μιας διαδικασίας, που είχε αρχίσει στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1920 με την εμφάνιση στην Κύπρο της σοσιαλιστικής ιδεολογίας και των πρώτων κομμουνιστικών πυρήνων. Το KKK ήταν γέννημα των νέων οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών, που διαμορφώθηκαν στην Κύπρο με την ανάπτυξη του καπιταλισμού στο πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα. Η εμφάνιση και ανάπτυξη της εργατικής τάξης ήταν το σημαντικότερο στοιχείο αυτής της εξέλιξης. Η εργατική τάξη ζούσε και εργαζόταν κάτω από άθλιες συνθήκες της πιο άγριας εκμετάλλευσης και καταπίεσης από τους Βρετανούς αποικιοκράτες, την ντόπια αστική τάξη, τους τοκογλυφους και τους τσιφλικάδες. Γεννήθηκε η ιστορική αναγκαιότητα ταξικής συνειδητοποίησης, οργάνωσης και πάλης των εργαζομένων για τα δίκαια και τα δικαιώματα τους. Αυτή την αναγκαιότητα ήρθε να καλύψει με την ίδρυση του το KKK. Επιπλέον, , όπως αναφέρεται, ” η Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση στη Ρωσία, η ακτινοβολία και η επίδραση της στο παγκόσμιο εργατικό και επαναστατικό κίνημα ήταν ο δεύτερος σημαντικός παράγοντας που ώθησε στη δημιουργία του KKK. Ο απόηχος της επανάστασης έφτασε και στη Κύπρο. Οι θέσεις του σοσιαλισμού για μια κοινωνία ελεύθερων ανθρώπων απαλλαγμένη από κάθε καταπίεση και εκμετάλλευση και στηριγμένη στην ισότητα, τη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη συγκίνησαν και κινητοποίησαν τους πρωτοπόρους εργάτες, υπάλληλους, αγρότες, βιοτέχνες και προοδευτικούς διανοούμενους της εποχής”.
Ιδρυτές του ΚΚΚ
Ιδρυτές του ΚΚΚ ήταν οι Χαράλαμπος Βατυλιώτης (Βάτης), Kώστας Χριστοδουλίδης (Σκελέας), Γ. Λεύκης, Χρ. Σαββίδης, Χαρ. Σολομωνίδης, Κατίνα Νικολάου-Τουμάζου, Πλάτωνας Τουμάζου, Κώστας Δράκος, Χριστόδουλος Αρτεμίου, Κλεάνθης Κιουπής, Γιώργος Σολιάτης, Χαράλαμπος Σκαπανέας, Κώστας Έρωτας, Λεωνίδας Χριστοδουλίδης και Άννινος Γεωργίου. Στο Συνέδριο ως εκπρόσωποι της μαθητικής και εργατικής νεολαίας έλαβαν μέρος οι Κυριάκος Κουκουλλής, Μάρκος Μαρκουλλής, Γιώργος Σολομωνίδης, Ευστάθιος Ξυναρής, Μ. Μικελλίδης, ενώ συμμετείχαν επίσης οι γιατροί Νικολαΐδης και Βασιλείου.
Το Συνέδριο ενέκρινε το Καταστατικό του Κόμματος και μια σειρά από έγγραφα, ενώ τέλος εξέλεξε Κεντρική Επιτροπή στην ηγεσία της οποίας τέθηκε ο Σκελέας. Οι θέσεις και οι αποφάσεις του ΚΚΚ δημοσιοποιήθηκαν στην εφημερίδα Νέος Άνθρωπος (εκφραστικό όργανο του κόμματος) μεταξύ 18 Σεπτεμβρίου και 24 Δεκεμβρίου 1926.
H Kύπρος ήταν βρετανική αποικία. Kατά συνέπεια το KKK έθεσε σαν στόχο του όχι μόνο την πάλη ενάντια στην εκμετάλλευση, αλλά και την απαλλαγή της Κύπρου από το βρετανικό αποικιακό ζυγό. Mε την ίδρυση του KKK, αναφέρει η ιστοσελίδα του ΑΚΕΛ, ” για πρώτη φορά οι εργαζόμενοι μπαίνουν ως αυτόνομη πολιτική οντότητα στον αντιαποικιακό αγώνα. Για πρώτη φορά ένα συγκροτημένο κόμμα με αρχές, πρόγραμμα και συγκεκριμένους στόχους εμφανίζεται στο προσκήνιο της αντιαποικιακής πάλης και του ευρύτερου πολιτικού γίγνεσθαι στη Kύπρο. Το ΚΚΚ εργάζεται για την εμπλοκή των πλατιών στρωμάτων του λαού, δηλαδή των άμεσα ενδιαφερομένων, στον αγώνα κατά της αποικιοκρατίας. Προβάλλει την ιδέα και αγωνίζεται για τη δημιουργία ενός πλατιού ενιαίου μετώπου πάλης, όλων των αντιαποικιακών δυνάμεων του λαού μας συμπεριλαμβανομένων και των T/κυπρίων.
Το ΚΚΚ εφαρμόζοντας δημιουργικά το λενινιστικό αξίωμα ότι οι κομμουνιστές παλεύουν για την προώθηση των θέσεων τους ακόμα και μέσα από τους πιο αντιδραστικούς θεσμούς του αστικού πολιτικο-κοινωνικού συστήματος, συμμετείχε σε εκλογικούς αγώνες της εποχής για την ανάδειξη των μελών του λεγόμενου Νομοθετικού Συμβουλίου και Δημοτικών Συμβουλίων. Δεδομένου του αντιδημοκρατικού εκλογικού νόμου τα αποτελέσματα των εκλογών για το ΚΚΚ δεν ήταν ευκαταφρόνητα. Στη δεκαετία όμως του 1920 η επιρροή του Κόμματος ήταν ακόμα περιορισμένη.
Tο Kομμουνιστικό Kόμμα από τα πρώτα του βήματα βρέθηκε αντιμέτωπο με την λυσσαλέα αντίδραση της αγγλικής αποικιοκρατίας και του ντόπιου κατεστημένου. H αγγλική αποικιοκρατία είδε στο KKK την πιο συνεπή αντιϊμπεριαλιστική δύναμη. Εκείνη τη δύναμη που θα συνιστούσε την πιο σοβαρή απειλή για την κυριαρχία της πάνω στη Kύπρο. Από την πλευρά της η αστική τάξη της εποχής και γενικά όλες οι συντηρητικές δυνάμεις της κυπριακής κοινωνίας δικαιολογημένα έβλεπαν στο ΚΚΚ εκείνη τη δύναμη, που θα αμφισβητούσε και θα αντιπάλευε τα ταξικά τους συμφέροντα και την ασυδοσία τους, θα αφύπνιζε τους καταπιεσμένους και καταφρονεμένους, θα αμφισβητούσε το ιδεολογικό και πολιτικό τους μονοπώλιο και θα αγωνιζόταν για τη χειραφέτηση του λαού.
Nτόπια αντίδραση και αποικιοκράτες συνασπίστηκαν σε μια “ιερή” αντικομμουνιστική συμμαχία η οποία μετήλθε όλα τα μέσα με στόχο να εξαλείψει το κομμουνιστικό κίνημα και να ακυρώσει την επιρροή του πάνω στο εργατικό κίνημα του τόπου. Ασκήθηκε πνευματική και φυσική τρομοκρατία, υπήρξαν διώξεις, απαγορεύσεις, φυλακίσεις, εξορίες και εντοπισμοί. Οι κομμουνιστές διώχνονται από τις δουλιές τους για εκφοβισμό και για να μην επιδρούν πάνω στους άλλους εργαζόμενους. Οι ίδιοι και το Κόμμα τους γίνονταν θύματα χλευασμού, κατασυκοφάντησης, διασυρμού. Όλα χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον χωρίς όμως να κάμψουν το φρόνημα των πρωτοπόρων κομμουνιστών. Τον Οκτώβρη του 1931 ξέσπασε στην Κύπρο αυθόρμητη εξέγερση του κυπριακού λαού κατά των Βρετανών. Στη διάρκεια της εξέγερσης το KKK προσπάθησε να υλοποιήσει τη θέση για ενιαίο αντιαποικιακό μέτωπο. Επεχείρησε να συντονίσει τις ενέργειες του με τη δεξιά, εθνικιστική παράταξη, αλλά ταυτόχρονα επεχείρησε να προωθήσει κοινή δράση και με την τ/κυπριακή κοινότητα. Mετά την βίαιη καταστολή της εξέγερσης, κατά την οποία σκοτώθηκε και ο Γιώργος Φιλής, μέλος της Κομμουνιστικής Νεολαίας, το KKK δέχτηκε την ολομέτωπη επίθεση των αποικιοκρατών, που πίστεψαν ότι έφτασε η ώρα για την οριστική εξάλειψη του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος στην Kύπρο. Tο KKK και οι οργανώσεις του τέθηκαν εκτός νόμου. Oι ηγέτες του Kόμματος Xαράλαμπος Bατυλιώτης (Bάτης) και Kώστας Xριστοδουλίδης (Σκελέας) εξορίστηκαν εκτός Kύπρου. Eκατοντάδες στελέχη και μέλη του KKK ρίχτηκαν στις φυλακές, βασανίστηκαν άγρια, ή εντοπίστηκαν σε μακρινά χωριά.
Ανάμεσα τους ήταν και ο αγωνιστής ποιητής Τεύκρος Ανθίας. Tα έντυπα του Κόμματος απαγορεύθηκαν, όπως και κάθε βιβλίο με προοδευτικό περιεχόμενο.
Tο κτύπημα ήταν μεγάλο, όμως οι Βρετανοί δεν κατόρθωσαν να διαλύσουν το KKK. Aντίθετα, στην περίοδο της παλμεροκρατίας το ΚΚΚ ήταν η μόνη οργανωμένη πολιτική δύναμη που συνέχιζε την αντιαποικιακή πάλη, σε αντίθεση με πολλούς από τους «εθνικόφρονες» ηγέτες της Δεξιάς που συμβιβάστηκαν και συνεργάστηκαν με τους Βρετανούς. Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1930 το ΚΚΚ αναδιοργανώθηκε και αψηφώντας το στυγνό δικτατορικό καθεστώς της παλμεροκρατίας ανάλαβε την πρωτοβουλία ανασυγκρότησης του συνδικαλιστικού κινήματος. Οι κομμουνιστές πρωτοστάτησαν στους εργατικούς και απεργιακούς αγώνες εκείνης της εποχής.
Mια λαμπρή σελίδα διεθνισμού της περιόδου του KKK ήταν η συμμετοχή κυπρίων κομμουνιστών στον Iσπανικό εμφύλιο πόλεμο. Kύπριοι Kομμουνιστές μετανάστες στη Bρετανία και αλλού, κατατάχθηκαν εθελοντικά στις Διεθνείς Tαξιαρχίες και πολέμησαν για την ελευθερία του ισπανικού λαού υπερασπίζοντας τη δημοκρατία ενάντια στη φασιστική επίθεση. Πέραν των 60 ήταν οι κύπριοι που έμπρακτα επιτέλεσαν το διεθνιστικό και αντιφασιστικό τους καθήκον.
Aνάμεσα τους και ο μετέπειτα Γ.Γ. του AKEΛ Eζεκίας Παπαϊωάννου. Στα πεδία των μαχών του Iσπανικού εμφυλίου πολέμου άφησαν την τελευταία τους πνοή 20 περίπου Kύπριοι αντιφασίστες μαχητές της ελευθερίας και της δημοκρατίας.
Οι πρωτοπόροι κύπριοι κομμουνιστές ήταν άνθρωποι που διέθεταν ψυχικό σθένος και αποφασιστικότητα. Τους διέκρινε η βαθιά και ακλόνητη πίστη στην εργατική τάξη και στη σοσιαλιστική ιδεολογία. Ήταν δοσμένοι ολόψυχα στον αγώνα που ανέλαβαν και με θάρρος αντιπάλευαν όλες τις δυσκολίες και αντιξοότητες που συναντούσαν. Κράτησαν ψηλά τα τιμημένα λάβαρα του Κόμματος τους ακόμα και μέσα στις συνθήκες της πιο μαύρης αντίδρασης, ντόπιας και ξένης. Στις δυο περίπου δεκαετίες της ζωής και της δράσης του το ΚΚΚ προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στους εργαζόμενους και ευρύτερα στον κυπριακό λαό. Το ΚΚΚ:
- Εισήγαγε στην Κύπρο τις ιδέες και τα ιδανικά του σοσιαλισμού.
- Έθεσε τις βάσεις του ταξικού εργατικού κινήματος συνδέοντας το ευθύς εξαρχής με την κοσμοθεωρία του Μαρξισμού-Λενινισμού.
- Πρόβαλε την πολιτική της εργατοαγροτικής συμμαχίας και της συμμαχίας των εργατοϋπαλλήλων με τους μικρομεσαίους στη βάση των κοινών συμφερόντων απέναντι στο κεφάλαιο.
- Εισήγαγε την πολιτική του πλατιού αντιαποικιακού αντιιμπεριαλιστικού μετώπου, το οποίο να αγκαλιάζει όλες τις αντιαποικιακές δυνάμεις, τους Ε/κύπριους και τους Τ/κύπριους. Οι αντιλήψεις του ΚΚΚ για τις κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες βρίσκονται μέχρι σήμερα στη βάση της πολιτικής των συμμαχιών που ακολουθεί το ΑΚΕΛ
- Πάλεψε για την απελευθέρωση των συνειδήσεων από τον εθνικισμό, τις αντιδραστικές ιδέες και τον σκοταδισμό.
- Έκτισε γερά θεμέλια πάνω στα οποία οικοδομήθηκε στο μετέπειτα στάδιο το ΑΚΕΛ και το ευρύτερο κίνημα της Αριστεράς στην Κύπρο”.
Η χαλάρωση των δικτατορικών μέτρων με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έδωσε τη δυνατότητα στους κομμουνιστές να ιδρύσουν με άλλα δημοκρατικά στοιχεία το ΑΚΕΛ το 1941 για νόμιμη δράση. Ανάμεσα στους ιδρυτές τους ΑΚΕΛ υπήρχαν μέλη του ΚΚΚ. Το ΚΚΚ εξακολουθούσε να βρίσκεται στην παρανομία.
Το ΚΚΚ και το ΑΚΕΛ συνυπήρχαν μέχρι το 1944, έχοντας τον ίδιο Γενικό Γραμματέα, τον Πλουτή Σέρβα.
Το 5ο συνέδριο του ΚΚΚ, τον Νοέμβριο του 1944, αποφάσισε τη συγχώνευση των δύο κομμάτων. Ουσιαστικά διαλύθηκε το ΚΚΚ και η αριστερά στην Κύπρο συνέχισε με μοναδικό εκπρόσωπο το ΑΚΕΛ. Το ΑΚΕΛ θεωρεί ότι αποτελεί διάδοχο του ΚΚΚ.
