Κρίσιμη μέρα σήμερα στο Βερολίνο για την Λιβύη

To μέλλον της Λιβύης και ο τερματισμός του εμφυλίου πολέμου στη χώρα βρίσκονται στο τραπέζι των σημερινών διαπραγματεύσεων της Διάσκεψης του Βερολίνου.
Λαμβάνουν μέρος ο Εμανουέλ Μακρόν, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φάταχ αλ-Σίσι, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο και ανώτεροι αξιωματούχοι από την Μεγάλη Βρετανία, την Κίνα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Ιταλία, την Αλγερία και τα Ηνωμένα Έθνη, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Αφρικανική Ένωση και τον Αραβικό Σύνδεσμο.

«Δεν είμαι τόσο απαισιόδοξος για να πω ότι το Βερολίνο θα είναι άχρηστο, αλλά δεν είμαι και αρκετά αφελής για να πω ότι αυτό θα είναι το τέλος των παγκόσμιων διχασμών. Αλλά αν μπορούμε να ελαφρύνουμε, να μειώσουμε να ηρεμήσουμε αυτούς τους διχασμούς που έχουμε δει πρόσφατα, ιδιαίτερα τους περιφερειακούς αλλά και τους παγκόσμιους διχασμούς, αυτό θα ήταν πολύ καλό», δήλωσε ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για τη Λιβύη, Γασάν Σαλαμέ.

Η Αθήνα έχει εκφράσει σε όλους τους τόνους προς την γερμανική κυβέρνηση την δυσαρέσκειά της γιατί δεν προσκλήθηκε στο Βερολίνο, αξιολογεί ωστόσο ως κρίσιμης σημασίας την επίσκεψη του Χαλίφα Χαφτάρ τις προηγούμενες ημέρες.

Άλλωστε, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές ο υπουργός Εξωτερικών συνεχίζει τις επαφές του με ομολόγους του που θα συμμετέχουν. Σε αυτό το πλαίσιο ο Νίκος Δένδιας είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Γάλλο ομόλογό του, Ζαν Ιβ Λεντριάν αλλά και με τον ομόλογό του των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Στο Βερολίνο βρίσκονται και οι ηγέτες των δύο αντιμαχόμενων πλευρών στη Λιβύη, ο πρωθυπουργός Φάγεζ Αλ Σάρατζ και ο στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ, οι οποίοι σύμφωνα με τον σχεδιασμό της γερμανικής κυβέρνησης, όπως περιγράφεται από το Spiegel θα εμπλακούν στις εργασίες της Διάσκεψης μόνο εφόσον οι υπόλοιποι συμμετέχοντες έχουν προηγουμένως συμφωνήσει στο τελικό κοινό ανακοινωθέν. Όπως αναφέρει το περιοδικό, κατά την διάρκεια των συνομιλιών οι δύο άνδρες θα παραμείνουν πιθανότατα στα ξενοδοχεία τους στο Βερολίνο. Αρχικά, επισημαίνει το δημοσίευμα, οι Σάρατζ και Χάφταρ δεν επρόκειτο να λάβουν μέρος στην Διάσκεψη, το σχέδιο ωστόσο άλλαξε διότι επέμειναν η Ρωσία και άλλοι συμμετέχοντες.

Στην συνέντευξη Τύπου, εκτός από την καγκελάριο Μέρκελ και τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες, αναμένεται να λάβουν μέρος και οι εκπρόσωποι πολλών από τις χώρες οι οποίες συμμετέχουν.

Της διάσκεψης προηγήθηκε έντονο διπλωματικό παρασκήνιο, που άγγιξε και πεδία εκτός του ζητήματος του εμφυλίου πολέμου στα λιβυκά εδάφη, αλλά και αρκετές διμερείς συναντήσεις μεταξύ εμπλεκομένων κρατών.

H συμφωνία των Σάρατζ – Ερντογάν για τις θαλάσσιες δικαιοδοσίες τρολάρει ο ανεπίσημος λογαριασμός του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) στο Twitter με βίντεο που ανάρτησε.

«Ο Ερντογάν είπε ότι τα ελληνικά νησιά (Κρήτη, Καστελόριζο, Ρόδος κλπ) δεν έχουν υφαλοκρηπίδα. Με τη συμφωνία οι ‘’μάγοι’’ κατάφεραν να εξαφανίσουν τα ελληνικά νησιά. Η νήσος Σικελία έχει υφαλοκρηπίδα; Η νήσος Χαβάη έχει υφαλοκρηπίδα; Η νήσος Αγγλία έχει υφαλοκρηπίδα; Η νήσος Ρύγκεν έχει υφαλοκρηπίδα; Η νήσος Ίμβρος έχει υφαλοκρηπίδα;» διερωτάται δηκτικά ο LNA του στρατάρχη Χαφτάρ.

«Σταματήστε την υποκρισία και τον εκβιασμό» είναι το μήνυμα του βίντεο στην Άγκυρα. Το βίντεο έρχεται λίγες μέρες μετά την επίσκεψη του Χαλίφα Χαφτάρ στη χώρα μας όπου διαπιστώθηκε απόλυτη συναντίληψη με την ελληνική πλευρά στο θέμα των τουρκολιβυκών συμφωνιών.

Ο Λιβυκός εμφύλιος

Η Λιβύη σπαράσσεται από τη βία και τις συγκρούσεις για την εξουσία μετά την ανατροπή του καθεστώτος του Μουάμαρ Καντάφι το 2011.
Μια διεθνής σύνοδος οργανώνεται σήμερα στο Βερολίνο με σκοπό να κηρυχθεί διαρκής και «πλήρης» κατάπαυση του πυρός και να ξαναρχίσει η προσπάθεια να τερματιστεί το χάος στη χώρα. Οι εξελίξεις , σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, από το 2011 μέχρι σήμερα είναι:
Ο Καντάφι ξεψυχά
Τον Φεβρουάριο του 2011, ενώ ακόμη εκτυλίσσεται η λεγόμενη Αραβική Άνοιξη, διαδηλώσεις καταστέλλονται βίαια από το καθεστώς του Καντάφι στη Βεγγάζη (ανατολικά), πριν εξαπλωθούν. Τον Μάρτιο, στρατιωτική συμμαχία που συγκροτούν η Ουάσινγκτον, το Παρίσι και το Λονδίνο εξαπολύει επιθέσεις από αέρος με το πράσινο φως του ΟΗΕ.
Την 20ή Οκτωβρίου ο Καντάφι δολοφονείται στην τελική έφοδο εναντίον της γενέτειράς του, της Σύρτης.
Τρεις ημέρες αργότερα, το Εθνικό Συμβούλιο Μετάβασης, πολιτικό όργανο των εξεγερμένων, ανακηρύσσει την «πλήρη απελευθέρωση» της χώρας.
Τον Αύγουστο του 2012, το ΕΣΜ παραχωρεί τις εξουσίες του στο Εθνικό Γενικό Κογκρέσο (ΕΓΚ, κοινοβούλιο) το οποίο εξελέγη έναν μήνα νωρίτερα.
11η Σεπτεμβρίου α λα Βεγγάζη
Την 11η Σεπτεμβρίου 2012, τέσσερις Αμερικανοί, ανάμεσά τους ο πρεσβευτής Κρίστοφερ Στίβενς, δολοφονούνται σε επίθεση εναντίον του προξενείου των ΗΠΑ στη Βεγγάζη. Η ευθύνη επιρρίπτεται σε τζιχαντιστική οργάνωση που συνδέεται με την Αλ Κάιντα.
Την 23η Απριλίου 2013 επίθεση με αυτοκίνητο παγιδευμένο με εκρηκτικά διαπράττεται εναντίον της πρεσβείας της Γαλλίας στην Τρίπολη, τραυματίζοντας δύο γάλλους φρουρούς.
Οι περισσότερες ξένες πρεσβείες κλείνουν.

Δύο αντίπαλα κυβερνητικά σχήματα διεκδικούν την εξουσία στο σύνολο της χώρας, η Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (ΚΕΣ), που αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ και έχει την έδρα της στην πρωτεύουσα Τρίπολη και άλλη μία στο Τομπρούκ, στην ανατολική Λιβύη, η οποία συνδέεται με τον Χαλίφα Χάφταρ, άλλοτε στρατηγό του Καντάφι που μετατράπηκε σε ορκισμένο εχθρό του.
Τη 16η Μαΐου 2014, ο Χάφταρ εξαπολύει επιχείρηση εναντίον τζιχαντιστών στη Βεγγάζη. Πολλοί εντάσσονται μαζικά στις δυνάμεις του στο ανατολικό τμήμα της χώρας.
Τον Ιούνιο, έπειτα από νέες εκλογές, το ΕΓΚ αντικαθίσταται από ένα κοινοβούλιο στο οποίο κυριαρχούν πολιτικές δυνάμεις οι οποίες εναντιώνονται στους ισλαμιστές.
Αλλά στα τέλη Αυγούστου, έπειτα από εβδομάδες μαχών, μια συμμαχία παραστρατιωτικών ομάδων καταλαμβάνει την Τρίπολη και αποκαθιστά το ΕΓΚ, το προηγούμενο κοινοβούλιο, δημιουργώντας νέο κυβερνητικό σχήμα. Η ανατραπείσα κυβέρνηση εξορίζεται στο ανατολικό τμήμα της χώρας. Η Λιβύη έχει πλέον δύο κυβερνήσεις και δύο κοινοβούλια.
Τον Δεκέμβριο του 2015, έπειτα από μήνες διαπραγματεύσεων, αντιπρόσωποι διαφόρων οργανώσεων και κοινοβουλευτικοί υπογράφουν στην Σχιράτ (Μαρόκο) μια συμφωνία που καταρτίστηκε από τον ΟΗΕ. Ιδρύεται η ΚΕΣ.
Τον Μάρτιο του 2016, ο επικεφαλής της Φάγεζ ας Σάρατζ καταφέρνει να εγκατασταθεί στην Τρίπολη. Αλλά στο ανατολικό τμήμα της χώρας η παράλληλη κυβέρνηση, που υποστηρίζει ο Χάφταρ, και το κοινοβούλιο συνεχίζουν να εναντιώνονται στην ΚΕΣ.
Τζιχαντιστές (ξανά)
Τον Δεκέμβριο του 2016, ο Φάγεζ ας Σάρατζ ανακηρύσσει την απελευθέρωση της Σύρτης, που είχε μετατραπεί σε προπύργιο του Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ), έπειτα από πολύμηνη επιχείρηση με αεροπορική υποστήριξη των ΗΠΑ.
Την 5η Ιουλίου 2017, ο Χάφταρ, ο οποίος αυτοανακηρύσσεται στρατάρχης έναν χρόνο νωρίτερα, αναγγέλλει την «πλήρη απελευθέρωση» της Βεγγάζης από τους τζιχαντιστές, που όμως παραμένουν απειλή και διαπράττουν αιματηρές επιθέσεις στη χώρα.
Η διαίρεση, της διαίρεσης
Την 25η Ιουλίου 2017, ο Φάγεζ ας Σάρατζ και ο Χαλίφα Χάφταρ, που συναντιούνται σε προάστιο του Παρισιού, δεσμεύονται να εργαστούν προκειμένου να τερματιστεί το χάος στη χώρα.
Την 29η Μαΐου 2018 οι δύο άνδρες, σε συνάντησή τους στο Παρίσι, υπόσχονται να συνεργαστούν για να οργανωθούν εκλογές.
Αλλά τον Νοέμβριο, οι βαθιές διαιρέσεις μεταξύ των Λίβυων και τρίτων χωρών που υποστηρίζουν τα μέρη έρχονται στο φως στη σύνοδο στο Παλέρμο. Ο Χάφταρ αποφασίζει να τη μποϊκοτάρει. Η Τουρκία κλείνει με πάταγο την πόρτα.
Ο Χάφταρ εφορμά
Τον Ιανουάριο του 2019, ο στρατάρχης διατάσσει τους άνδρες του να αρχίσουν επιχειρήσεις στον νότο. Συμμαχεί με τοπικές φυλές και καταλαμβάνει χωρίς να πέσει ούτε σφαίρα τη Σάμπχα και την αλ Σαράρα, όπου βρίσκεται μια από τις μεγαλύτερες πετρελαιοπηγές της χώρας.
Την 4η Απριλίου, διατάσσει τους άνδρες του να «προελάσουν» προς την Τρίπολη. Αλλά οι δυνάμεις του συναντούν σφοδρή αντίσταση από τις παραστρατιωτικές ομάδες που δηλώνουν πίστη στην ΚΕΣ.
Επεμβάσεις
Την 5η Ιανουαρίου 2020, η Άγκυρα ανακοινώνει πως αρχίζει να στέλνει στρατιωτικούς της στη Λιβύη. Σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, έχει αναπτύξει ήδη περίπου 40 τούρκους στρατιωτικούς και έχει επίσης στείλει περίπου 2.000 μισθοφόρους του λεγόμενου Ελεύθερου Συριακού Στρατού (ΕΣΣ).
Η Ευρωπαϊκή Ένωση καταγγέλλει την «στρατιωτική εμπλοκή» της Άγκυρας και της Μόσχας.
Τη Ρωσία βαρύνουν υποψίες, παρά τις διαψεύσεις της, ότι υποστηρίζει τις δυνάμεις του Χάφταρ κυρίως με ρώσους μισθοφόρους του λεγόμενου Ομίλου Βάγκνερ.
Πετρέλαιο, το πασπαρτού
Τη 18 Ιανουαρίου, μέλη φυλών και στρατιωτικών τμημάτων πιστών στον Χάφταρ κλείνουν τα σημαντικότερα λιμάνια από τα οποία εξάγεται πετρέλαιο στο ανατολικό τμήμα της χώρας. Η Εθνική Επιχείρηση Πετρελαίου (ΕΕΠ), δημόσιος θεσμός που πασχίζει να παραμένει ανεξάρτητος, υπολογίζει πως ο αποκλεισμός μειώνει την παραγωγή αργού, που αποτελεί τη βασική πηγή προσόδων της Λιβύης, από το 1,3 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα στις 500.000 βαρέλια την ημέρα.
Η σύρραξη γίνεται ολοένα πιο παρόμοια με αυτή της Συρίας
Η σύρραξη στη Λιβύη γίνεται ολοένα πιο παρόμοια με αυτή στη Συρία, έκρινε χθες Σάββατο αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ενώ απομένουν πλέον μερικές ώρες προτού αρχίσει η σύνοδος την οποία οργανώνει σήμερα το Βερολίνο προκειμένου να αναζητηθεί τρόπος να τερματιστούν οι εχθροπραξίες στη χώρα της βόρειας Αφρικής, που κλιμακώθηκαν τον Απρίλιο.
«Νομίζω ότι [η σύρραξη] είναι τόσο περίπλοκη και [οι αντίπαλοι] τόσο αμετακίνητοι που θα έλεγα πως έχουμε μέτριες προσδοκίες καθώς πάμε να συμμετάσχουμε» στη σύνοδο, απάντησε ο αξιωματούχος αυτός, ο οποίος συνοδεύει στην πρωτεύουσα της Γερμανίας τον ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, ερωτηθείς για τις πιθανότητες επιτυχίας των συνομιλιών.
Ο πρωθυπουργός της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης Φάγεζ ας Σάρατζ ζητεί την ανάπτυξη «διεθνούς δύναμης προστασίας»
Ο επικεφαλής της διεθνώς αναγνωρισμένης Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (ΚΕΣ) Φάγεζ ας Σάρατζ ζήτησε την ανάπτυξη «διεθνούς δύναμης προστασίας» στη Λιβύη σε περίπτωση που ο στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ διατάξει την επανέναρξη των εχθροπραξιών, μερικές ώρες πριν διεξαχθεί η διεθνής σύνοδος του Βερολίνου με σκοπό την επανέναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας.
Αν ο επικεφαλής του αυτοαποκαλούμενου Λιβυκού Εθνικού Στρατού (ΛΕΣ) «δεν τερματίσει την επίθεσή του, η διεθνής κοινότητα θα έχει καθήκον να επέμβει αναπτύσσοντας διεθνή δύναμη προστασίας του λιβυκού άμαχου πληθυσμού», είπε ο πρωθυπουργός Σάρατζ σε συνέντευξή του που δημοσιεύει η γερμανική εφημερίδα Die Welt ενόψει της συνόδου, όπου θα είναι παρών και ο ισχυρός άνδρας της ανατολικής Λιβύης.
«Θα χαιρετίζαμε μια δύναμη προστασίας όχι επειδή χρειάζεται να προστατευθούμε εμείς ως κυβέρνηση, αλλά για την προστασία του λιβυκού άμαχου πληθυσμού ο οποίος βομβαρδίζεται ακατάπαυστα εδώ και εννέα μήνες», επέμεινε.
Σύμφωνα με τον Σάρατζ, η αποστολή θα πρέπει να τεθεί «υπό την αιγίδα του ΟΗΕ» και θα πρέπει να αποφασιστεί εάν θα συμμετάσχουν η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Αφρικανική Ένωση ή ο Αραβικός Σύνδεσμος.
Ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Τζουζέπ Μπορέλ από την πλευρά του προέτρεψε τους Ευρωπαίους να «ξεπεράσουν τις διαφωνίες» τους και να συμμετάσχουν πιο ενεργά στην προσπάθεια αναζήτησης λύσης προκειμένου να τερματιστεί η σύρραξη στη Λιβύη.
«Αν συναφθεί συμφωνία κατάπαυσης του πυρός [σήμερα] Κυριακή (…), η ΕΕ πρέπει να είναι έτοιμη να βοηθήσει να τεθεί σε εφαρμογή και να επιτηρείται αυτή η εκεχειρία, ενδεχομένως με στρατιωτικούς, στο πλαίσιο μιας αποστολής της ΕΕ», σημείωσε ο Μπορέλ σε συνέντευξη που παραχώρησε την Παρασκευή στο γερμανικό ειδησεογραφικό περιοδικό Der Spiegel.
Η ΕΕ, και ειδικά η Γερμανία, εκφράζει ανησυχίες για την πιθανή μαζική μετακίνηση μεταναστών αν η κατάσταση επιδεινωθεί περαιτέρω στη Λιβύη.
Ο επικεφαλής της κυβέρνησης της Λιβύης επέκρινε το επίπεδο της εμπλοκής των Ευρωπαίων ως τώρα. «Δυστυχώς μέχρι τώρα ο ρόλος της ΕΕ ήταν πολύ μικρός (…) παρότι ορισμένες χώρες της ΕΕ έχουν ιδιαίτερη σχέση με τη Λιβύη και παρότι είμαστε γείτονες και μοιραζόμαστε πολλά κοινά συμφέροντα», στηλίτευσε.
Οι ηγέτες διαφόρων χωρών που έχουν εμπλακεί στη σύρραξη συναντώνται με τα αντίπαλα μέρη σήμερα στο Βερολίνο σε μια προσπάθεια να μπει τέλος στις πολλαπλές ξένες επεμβάσεις στη χώρα.
Αναμένεται να προκύψει ακόμη μια δέσμευση στην τήρηση του εμπάργκο όπλων το οποίο επιβάλλεται από το 2011 στη Λιβύη καθώς και μια έκκληση για την «πλήρη» και διαρκή κατάπαυση του πυρός στο πεδίο, τουλάχιστον με βάση το προσχέδιο της τελικής ανακοίνωσης της συνόδου που περιήλθε σε γνώση του Γαλλικού Πρακτορείου.